– Азат, бүгінде біз сізді табысты кәсіпкер ретінде білеміз. Бұл жолға қалай келдіңіз? Салада жеткен жетістіктеріңіздің сыры неде?
– Мен бизнесті 2013 жылы бастадым, Астана қаласында тұратын едім. Серіктесім екеуміз интернет-дүкендер үшін арнайы логистикалық компанияның негізін қаладық. Бастапқыда кеңседе 5 адам жұмыс істедік. Біз күн сайын «Қазпошта» арқылы сәлемдемелерді рәсімдеп, оларды өзіміз жинақтап, құжаттарын реттеп жіберіп отырдық. Қазір біздің компанияда Қазақстан, Қырғызстан, Ресей қалаларындағы 200-ден астам филиалда мыңнан астам қызметкер еңбек етеді. Жетістікке жетудің басты кепілі табандылық дер едім. Өйткені, әсіресе біздің салада қиындық әр сәтте кездеседі. Солардың барлығына төтеп беріп, жеңіп шығу арқылы ғана нәтижеге жетуге болады.
– Қазіргі жобаларыңыз туралы айтып өтсеңіз?
– Қазіргі уақытта біз балаларға арналған ойын түріндегі Менталды арифметика жобасы бойынша қарқынды жұмыс істеп жатырмыз. Бұл әлемдегі менталды арифметиканы оқыту бойынша алғашқы онлайн-ойын екенін атап өткім келеді. Әрине, көптеген курстар мен тренажерлар бар, бірақ олардың ешқайсысы онлайн ойын түрінде болған жоқ. Қазан айында сатуды бастадық. Алғашқы клиенттеріміздің көңілінен шыққанына қуаныштымыз. Сондай-ақ киім мен үйге арналған тауарларды сатуды әрі қарай дамытып жатырмыз.
– Сіз басқаратын компания қазір Армения, Қырғызстан, Өзбекстан, Біріккен Араб Әмірліктері және Ресей Федерациясында жұмыс істейді. Шетел нарығында кәсіпкерлікті дамытудың қандай ерекшеліктерін байқадыңыз?
– Шетелде бизнесті дамытудың ерекшеліктерін өз тәжірибемнен айта аламын. Интернет сауда әр елде әртүрлі деңгейде дамыған, тұрғындарының көзқарасы да алуан. Салық жүктемесін және компанияның тіркелуін салыстыратын болсақ, менің ойымша, Қазақстан шағын және орта бизнесті дамыту үшін айтарлықтай қолайлы жағдай жасап отыр. Электронды сауда кәсіпкерлерінің 2018 жылы салықтан босатылғанын ескере кеткен жөн. Бұл қадам саланы дамытуға үлкен серпіліс әкеледі. Ресейге келер болсақ, Орталық Азия елдерімен салыстырғанда бәсекелестік анағұрлым жоғары, ұқсас тауарлар ұсынған жарнамалар мен саудагерлер өте көп. Өзбекстанда онлайн сауда енді дамып келе жатқанымен, тұрғындарының интернет арқылы тауар сатып алуға дайын екенін байқадық.
– Кәсіпкер боламын деген жастар алғашқы қадамды неден бастауы керек?
– Менің ойымша, біздің елімізде кәсіпкерлікпен айналысамын деген жастар үшін ұтымды идея және талпыныс жеткілікті. Осы екі нәрсе кез келген табысты бизнестің негізі бола алады. Таныстардың көмегіне сеніп немесе миллиондаған ақшаны қарызға алып жұмыс бастаудың қажеті жоқ деп есептеймін. Көбісі асығыс тірліктен күйіп кетеді. Мемлекет ұсынған мүмкіндіктермен жақсылап танысып, сол жеңілдіктерге жүгіну керек. Бастысы, талпыныс және соған сай әрекет ету керек.
– Биыл кәсіпкерлер үшін оңай болмағанын білеміз. Ісіңізге пандемияның қандай әсері болды?
– Пандемия біздің бизнеске, сондай-ақ бүкіл секторға үлкен әсер етті. Карантин кезінде электронды сауда нарығында қызмет ететін компаниялардың жұмысы артты, сатылымы көбейді деген пікір бар. Алайда халықтың көп бөлігі жұмыссыз қалып, кірісінен айырылды. Бұл жағдай біздің сатылымға да кері әсерін тигізді. Қазір жағдай жақсарып келеді, карантинге дейінгі көрсеткіштерге қайта оралдық. Бұл әрине қуантады. Аяққа енді тұрып келе жатқан кәсіпкерлер үшін биылғы қиын кезеңді еңсеру өте маңызды. Ол үшін мемлекет те жеңілдіктер мен салық каникулдарын енгізді. Шағын және орта бизнес өкілдерін қолдау қазір басты міндеттердің бірі болып тұр.
– Қазақстанда кәсіпкерлікті дамыту үшін қандай жағдайлар жасалуы керек деп ойлайсыз?
– Жалпы, біздің елімізде кәсіпкерлікті дамыту үшін жақсы жағдай жасалған деп сеніммен айта аламын. Бұған өз тәжірибемде де көз жеткіздім. Әрине, шешімін таппай тұрған мәселелер де бар. Олардың қатары жылдан-жылға азая түседі деп үміттенемін. Биылғы мақсат – қиындыққа тап болған бизнес өкілдерін қолдау, ісін әрі қарай дөңгелетіп әкетуіне жағдай жасау. Бұл – Қазақстандағы ғана емес, бүкіл әлем кәсіпкерлерінің басына түскен қиындық. Карантин кезінде бизнес жабық болды, өнімі өтпеді. Осылайша, көбі қаржылай қиындықтарға тап болды. Одан бөлек жаңа жұмыс орындарын құру, біздің өнімді басқа елдердің нарығына шығару үшін жеке өндірушілердің қызметін нығайту қажет деп есептеймін.
– Алдағы жоспарларыңыз қандай?
– Жақын арада компаниямыздың өнімін әлемнің басқа елдеріне шығаруды мақсат етеміз. АҚШ, Қытай, Үндістан нарығына көз салып отырмыз.
– «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының жеңімпазы атану нені білдіреді? Қандай да бір жауапкершілікті сезінесіз бе?
– «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының жеңімпазы атану – ең алдымен менің және командамның қажырлы еңбегінің мойындалуы. Мен бизнес санаты бойынша үздік атандым. Бұл – жалғыз адамның емес, үлкен ұжымның еңбегі. Мен жетекшілік ететін ұжымның әр мүшесі осы жеңістің бір бөлігі. Қызметкерлердің күнделікті жұмысы компанияның дамуына алып келетіні сөзсіз. Жобада жеңіске жеткеннен кейін біз өзімізді бүкіл елге таныстыруға мүмкіндік алдық. «Қазақстанның 100 жаңа есімі» – баламасы жоқ бірегей жоба. Еліміздің барлық аймақтарынан таңдалып алынған үздік мамандар жастарға үлгі бола алады. Өскелең ұрпақ үшін жақсыға еліктеп, олардың игі істерін өмірлік мақсаттарына айналдыра білуі өте маңызды. Менің де бала кезімде үлгі тұтқан тұлғаларым болды. Жастарға дұрыс үлгі бола алсақ, біз үшін үлкен мәртебе. Қазір өзіме артылған жауапкершілікті толық сезінемін және соған сай екі есе артық жұмыс істеуге тырысамын.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен
Меруерт БҮРКІТБАЙ,
«Egemen Qazaqstan»
