“КЕДЕН ОДАҒЫНАН КЕДЕРГІ КЕЛМЕЙДІ”

Газетіміздің биылғы 9 сәуір күнгі санында  “Кеден одағынан кедергі келмейді” деген тақырыппен Экономикалық даму және сауда министрі Жанар Айтжановамен сұхбат жарияланған болатын. Осы сұхбатта министр білдірген пікірлер көптеген оқырмандар ойларына қозғау салған сыңайлы. Оған редакциямызға келіп жатқан лебіздер дәлел. Төменде түрлі көзқарастар білдірілген осындай хаттардың бірқатарын оқырмандар назарына ұсынып отырмыз. КӘСІПКЕРЛІК КӨКЖИЕГІ КЕҢЕЙЕДІ Жаңа жылдан бастап Қазақ­стан­ның Ресеймен және Бело­рус­сиямен Кеден одағына кіруі еліміздің экономикалық әлеуетін арттыра түсетіні әуел бастан-ақ айтылып келеді. Бұл сондай-ақ өз кезегінде елімізге жаңа техноло­гия­лардың келуіне ықпал етері сөзсіз. Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіруге бағыт ұстаған елдің шекарасын жауып алып, томаға тұйық өмір сүре алмайтыны да бесенеден бел­гілі. Десек те Кеден одағының Ке­ден кодексі күшіне енетін үсті­міздегі жылғы 1 шілдеге дейін осы бағыттағы өзекті мәселелерді ық­тияттап алғанның артықтығы жоқ. Бұл бағытта Кеден одағына енген елдер арасында біраз шаруа­лар тындырылып жатқаны да рас. Қазақстан да осы тұрғыда жұмыс істеп, бірқатар мәселелердің оң шешілуіне қол жеткізді деу орын­ды. Осы жүйеге көшкенде ең бас­тысы, біздің кәсіпорындар мен кәсіпкерлер өндіретін өнімдерді өткізудің мүмкіндігі молаяды. Мұның өзі кәсіпкерліктің көк­жие­гін кеңейтеді. Сонымен бірге елімізде Ресей мен Белоруссияның бірлескен кәсіпорындары ашылып, жаңа технологиялар енгізіледі. Кеден одағы ақжарылқап күн ту­ғы­зады деп қол қусырып қарап отыруға да болмайды. Өнімдеріміз бен тауарларымызды бәсекеге қабілетті, сапалы етіп шығару күн тәртібіне қойылуы керек. Сонда ғана біз Қазақстанның 16 млн. адам­дық рыногын 170 млн. адам­дық рынокқа ұлғайта аламыз. Қа­зір­гі келісімдер осыған жетуге қыз­мет ететін шараларды қабылдауға алғышарт жасауы тиіс. Сол себепті Ке­ден одағының артықшылық­та­рын жете түсіну қажет. Бұл бағытта көптеген кәсіпкерлердің көңілінде Ресей мен Белоруссияның бізге қарағанда сапалы да арзан өнімдері қазақстандық өнімдерді ішкі рыноктан ығыстырып шығармас па екен деген күдіктің болып келгенін жасырудың да реті жоқ. Осы кү­мәнді ойдың тұманын “Егемен Қазақстан” газетінің үстіміздегі жылғы 9 сәуірдегі санында жарық көрген Сауытбек Абдрахмановтың Экономикалық даму және сауда министрі Жанар Айтжановамен жүргізген сұхбатындағы пікірлер сейілтіп-ақ тастады десем артық айтқандық болмас. Кеден одағы, бірыңғай экономикалық кеңістік, еркін сауда аймағы және экономикалық одақ сияқты аражігі ажырамайтын дүниежүзілік даму талаптарының тәуелсіздікке ешқан­дай нұқсан келтірмейтіні, Бүкіл­әлем­дік сауда ұйымына кіру қағи­да­ларымен үндестігі тайға таңба басқандай түсіндірілген екен. Сұхбатта 400-ден астам кедендік импорт салығын қолдану үшін 3-5 жыл өтпелі кезеңдер белгіленгені, қандай тауарларға 0 пайыз им­порттық баж салығы қолданыла­тыны да анық айтылған. Кәсіп­керлер емес қарапайым халықтың өзіне түсінікті де жатық жеткізілген Кеден Одағы мәселелері туралы пікірлерді оқыған адам оның ел экономикасын дамытуға ықпал ететініне кәміл сенетіні белгілі. Асқар САДЫҚОВ, “Атамекен”одағы” ҚҰЭП Ақтөбе филиалының директоры. Ақтөбе. ТЕК ЖАҚСЫЛЫҚ КҮТІП ОТЫРМЫЗ Алдымыздағы 1 шілдеден бас­тап Кеден одағының Кедендік ко­дексі күшіне енетін болады. Осы күннен бастап Ресей, Белоруссия және Қазақстан елдері арасында ке­дендік ресімдеу алынып таста­ла­ды. Содан кейін жағдайдың дәл қа­лай боларын мен нақты айта ал­маймын. Бірақ осы үш елдің Кеден одағына бірігуінен біздің елге тек жақсылық болады деп күтемін. Алдымен Кеден­ одағынан еліміз­дің тәуелсіздігіне келер қауіп жоқ. Кеден­ одағы ортақ қазан жасау емес қой. Бұл елдердің алыс-беріс жасауда бір біріне деген сенімін күшейту деп білемін. Министр Жанар Айтжанова Кеден­ одағы арқылы Қазақстан ры­ногы ұлғаяды деп дұрыс айтады. Сырттан келетін өнім түрлері көбейеді, біздің өнімдер кедергісіз экспортталатын болады. Өндірген өнімді сыртқа шығару үшін жеңіл­дік­тердің келетініне де сенімдімін. Ең бастысы, Кеден одағы қазақ­стандық кәсіпкерлерге серпін береді, сапа үшін әр өндіруші атсалысатын болады. Негізі томаға тұйықтық экономи­каның дамуына кедергі болмаса, жол ашпайды. Кәсіпкерлер мен өнім өндірушілер еркін араласады, бұл озық технологиялар мен тәжірибенің келуіне мүмкіндік жасайды. Кеден одағы экономикадағы шынайы бәсекелестікке түрткі болады. Біздің кәсіпорын өндірген сүт өнімдері Қазақстанның көпте­ген облыстарына жіберіледі. Ресей де біздің өнімнің дәмін біледі. Енді Кеден одағы күшіне енгенде біз өндірген сүт пен сары майға, ірім­шік түрлеріне сұраныс сырттан кө­бейе түседі деп ойлаймын. Ал ол ар­тық табыс табу, артық жұмыс орны деген сөз. Азық-түлік түрлерін өндіретін кә­сіпорындардың барлығы да ауыл­мен, ауыл шаруашылығымен байланысты. Сондықтан оның да­муына біз мүдделіміз. Кеден ашыл­ғанда етке, жүнге, дәнді, майлы дақылдарға сұраныс артып жатса бұл ауыл шаруашылығының да­муы­на жол ашпай ма? Ауылға ин­вестиция мол тартылса, жұмыс бо­ла­ды, жұмыс болған жерде ауыл­дағылардың да жағдайы жақсарады. Мысалы, министр айтқандай, біз­дің елімізде ветеринарлық-сани­тарлық талаптардың барлығы жолға қойы­лып, сапалы ет өндірілсе ір­гедегі Ре­сей одан неге бас тартсын? Еліміздің кең байтақ даласында қанша мал өсірсек те мүмкіндік ашылар еді. Евгений ДРУЖИНИН, “ДЕП” ЖШС директоры. Қщстанай. БӘСЕКЕЛЕСТІККЕ БЕЙІМДЕЙДІ Қазақстан, Ресей және Беларусь елдері  арасында құрылған Кеден ода­ғына бастапқы  кездері түрлі көз­қарастардың, тіпті түсінбеу­ші­ліктің де болғаны рас  Соңғы уа­қытта пікірталастар саябырсып, жұртшылық Кеден одағының артықшылықтарын түсінген сыңай­лы. Оған түрлі басылым беттерінде жарияланған  сараптама, талдама материалдардың да әсер еткенін жасырмаймыз. Мәселен, “Егемен Қазақстан” газетінде “Толғандырар тақырып” айдарымен жарық көр­ген “Кеден одағынан кедергі кел­мейді” атты сұхбатта Кеден одағы жайлы жан-жақты әңгімеленіп, артықшылықтары қолмен ұстатқан­дай баяндалған. Әрине, 170 мил­лион адамдық  рынок кеңістігіне шығу Қазақстан үшін беріліп отырған зор мүмкіндік болғанымен, экономикалық бәсекелестікке төтеп беру, халықаралық стандарттарға сай өнімдер шығару оңай емес. Бұл орайда Үкімет тарапынан ұлттық мүддеге еш нұқсан келмейтін шаралардың жасалып жатқаны қуантады. Кез келген жаңа істің басы қатты болғанымен аяғы тәтті келетіні секілді  одан күтеріміз көп. Мемлекеттік тұрғыдан алғанда, мән-маңызы тіпті айрықша. Осы  жөнінде Экономикалық даму және сауда министрі өз әңгімесінде жан-жақты  айтып берген.  Ендігі істің түйіні Кеден одағы аясында қабылданған шешімдердің нақты жүзеге асуына келіп тіреледі. Біз кәсіпкерлікпен көптен бері айналысып келеміз. Ол сан-саланы қамтиды. Соның бір түрі колбаса өндірумен  шұғылданамыз. Оның елуге жуық түрін еліміздің облыс­тарына жіберіп жүрміз. Мұндай үл­кен сұранымға өнім сапасын арт­тыру арқылы ие болсақ, ендігі мақ­сат Ресейдің шекаралас өңірлеріне жеткізу болып отыр. Ол — өз қо­лымызда. Бізде жақсы жабдық­тал­ған, ветеринарлық-санитарлық нор­маларға сай келетін мал сою цехтары бар. Демек, көрші елдің сұранысын  талаптағыдай қанағат­тан­дыру, экспортқа лайық ет өнімдерін жөнелту соншалықты қиындық тудырмайды деген сөз. Бір сөзбен айтсақ, үш ел  арасындағы Кеден одағынан пайда көрмесек, зиян тартпасымыз анық. Асқар ҚАПЕЗОВ,  “Фрегат” ЖШС директоры. Петропавл. ӨЗІҢЕ СЕНІМДІ БОЛСАҢ  МҮМКІНДІК ТЕ МОЛ Кеден одағының құрылуы ту­ралы қазір де көптеген әңгімелер, пікірталастар айтылуда. Жалпы, жаңа бір нәрсе өмірімізге енерде жақ­сылық болсын, өзгеріс болсын, жан-жақты ойлар айтылуы заңды да. Кеден одағы күшіне толық енген соң, әрине, шетелдік өнімдер біздің елге қаптап келе бастайды. Ол бұрын да солай болды ғой. Мысалы, біздің об­лысқа көптеген заттар, азық-тү­лік болсын, бәрі де Ресей жағынан келіп тұрды. Енді бұрынғыдан да көп келе бастайтыны белігілі. Осыдан кейін біздер сияқты кәсіп­керлерге, яғни жергілікті тауар өн­дірушілерге бәсекеге қабілеттілікті көтеруді ойластыруымызға тура келеді. Мысалы, мен өзім басқаратын “Сүт” акционерлік қоғамында, атының өзі айтып тұрғандай, сүт өнімдерінің түр-түрі, 26 түрлі өнімдер шығарылады. Тәулігіне 250 тонна сүт өнімдерін шығарамыз. Акционерлік қоғамда 300-дей адам жұмыс жасайды. Жалғыз бір об­лыс­ты ғана емес, басқа да өңір­лер­ге, мәселен, Астанаға, Екібастұзға, Семейге өнімдерімізді апарамыз. Экономика­лық даму және сауда министрі Жа­нар Айтжанова “Еге­мен Қазақстан” газетіне берген сұх­батында “Өмір талабына бейім­деліп, шыңдала түсеміз. Біліктілікті арттырамыз. Өнім­деріміздің сапасын жақсар­та­мыз. Өзімізді өзімізді қамшылай­мыз”, депті. Бұдан артық ел дамуы­на үлес қоспақшы кәсіпкерге не ке­рек. Сүт өнімдерін өндіру сала­сының алпауыттары саналатын Ресей, Беларусь секілді елдер біздің рынокты жаулап алады деп қор­қу­дың да қажеті жоқ. Біздің зауытта қазір модернизациялау жұмыстары жүргізілуде, жаңа технологиялар­мен жұмыс жасауға да кірісе бас­та­дық. Бұл ретте қазір бізге “Лак­то­лис” атты әлемдік ірі сүт компа­ния­сының мамандары келіп, кө­мек­тесуде. Мысалы, біз жаңа тех­но­логиялардың арқасында Ресейге былтыр 200 тонна құр­ғақ сүт экс­порттаған болсақ, би­ыл оның кө­лемін тағы да 30 пайызға арттыр­мақ мақсатымыз бар. Кеден одағы өңірлік рынокты кеңейтіп және оны әлемдегі барынша тар­тымды рыноктардың біріне айнал­дыра алатынына сенімім мол. Сәуле ДҮЙСЕНБАЕВА, “Сүт” АҚ директоры. Павлодар. ЕМДІК ШӨПТІ ШЕТЕЛДІКТЕР ТЕРІП ЖҮР Ешқандай елдермен байланыс­пай­мын, томаға тұйық өмір сүремін дейтін мемлекеттердің сырт көзге ұпайы түгел көрінгенімен түбінде экономикалық ауыр зардаптарға ұрынатындығы сөзсіз. Біз бұл байламға “Егемен Қа­зақстан” газетінде Экономикалық даму және сауда министрі Жанар Айт­­жановамен  жасалған “Кеден одағынан кедергі келмейді” деген сұх­­баттан кейін одан әрі беки түстік. Мамандығымыз провизор, бір­неше  дәріхана­лары­мыз бар бол­ған­нан кейін бізге жақ­сы таныс жайттарды әңгімелейін. Дәрі-дәрмектердің бағасы  қым­баттауы мүмкін екені айтылып жүр. Оны уақыт көрсетеді. Тіпті  солай болған күнде де мұны Кеден ода­ғына кірумен тікелей байла­ныс­тырудың жөні жоқ. Инфляция – нарыққа тән құбылыстардың бірі. Бүкіл әлемде баға нарықтың өз заңдылығымен өсіп отырады. Мәселе ел азаматтары табысының өсуі бағаның өсуінен жоғары тұ­руында. Оны болдырмау үшін Елбасымыз дәрі-дәрмектердің жартысын өзімізде өндіру міндетін алға қойып отыр, елдің бірнеше қаласында фармацевтика кәсіп­орын­дары іске қосылады. Дермене деген қасиетті шөп бар. Әлемде Канада мен Қазақ­стан­да өседі. Елімізде, дәлірек айт­қан­да, Оңтүстіктің бірнеше ауданында ғана. Жусанның осы бір түрінің дәнегі жазда ащы болғанымен күзгі жаңбырмен жуылғаннан кейін керемет жұғымды шөп болады. Мал тез оңалады. Дермененің ши­пасын байқаған патшалық Ресейдің орыс көпесі соның негізінде Оң­түстікте дәрі-дәрмек зауытын аш­қан. Қазір оның орнында Қазақ­стан­дағы ең ірі зауыт “Хим­фарм” отыр. Байқап жүрміз, жаз шыға Оң­түс­тікке ауған азаматтары келеді. Жер­гілікті адамдарды жалдап, қу­рай түбін қазады. Әртүрлі  жолмен алып кетеді. Естуімізше, емдік дәрі жасайды екен. Қытайға мүйізін өткіземіз деп сайын далаға сыймай жүретін киіктерді қырып салдық. Жылдың төрт мезгілі сақта­ла­тын кең байтақ  Қазақстанда түрлі ауруларға ем болатын шипалы шөп­тер көп. Өзгелердің жинап алуын күтпей, неге өзіміздің зауыт­тар өңдеп, дәрі шығармайды? Кеден одағы Қазақстанға үлкен ры­нок ашты. Жанар Айтжанова­ның “түбі керек дүниені өзімізде өндір­месек, оның бағалары өзгермей тұра береді деп үміттенудің керегі жоқ” дегені фармацевтика маман­дарын қатты ойландыруы керек. Нұржан ТӨЛЕКОВ, “Нұр фарм” ЖШС директоры. Шымкент.