Аталған туындының таныстырылымы жуырда Еуразия Ұлттық университетінде өтіп, оған бірнеше отандық танымал ғалымдар мен Zoom платформасы арқылы оқытушы-профессорлар, студенттер қатысты.
Ұлттық ғылым академиясының академигі, Болония Ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, Ұлттық музейінің физикалық антропология зертханасының меңгерушісі Оразақ Смағұловтың ғылымның осы саласында еңбек етіп келе жатқанына табаны күректей алпыс бес жыл толыпты. Осы жылдардың ішінде ғалым көп оқиғаларды бастан өткізген. Сонау бір кеңестік жүйе үстемдік құрып тұрған тұста кітаптары цензураға ұшырап, өртелген жағдайлар да кездескен. Одан бергі тәуелсіздік алған жылдардың үлесінде ғалымның ізденістері мен жетістіктері өте көп. Оған қазақ және орыс тілдерінде шығып жатқан іргелі еңбектері мен шет тілдерінде түрлі елдердің ғылыми журналдарында жарияланып жатқан мақалалары дәлел. Осы мәліметтерді алға тартқан Еуразия Ұлттық университетінің ректоры Ерлан Сыдықов «Қазақ халқы және ата тегі» атты монографияны қазақ халқының этникалық антропологиясы туралы дара еңбек деп атап көрсетті. Ректор әйгілі ғалымға университеттің ғылыми кеңесінің шешімімен «Еуразия ұлттық университетінің құрметті профессоры» атағы берілгенін жариялады. Ол сондай-ақ тұңғыш қазақ антропологын «Күлтегін» медалімен марапаттады. Е.Сыдықов оған қоса әйгілі ғалымның қызы әрі ғылым жолындағы шәкірті Айнагүл Смағұлованы да университет медалімен марапаттап, шығармашылық табыстар тіледі.
Іс-шара барысында Ұлттық музей директорының орынбасары, академик Жәкен Таймағамбетов көрнекті ғалымның нақты қай кітабы өртелгенін айтып берді. Ол – өткен ғасырдың 1977 жылы жарыққа шыққан «Этническая геногеография Казахстана» атты іргелі еңбек. Кеңес жандайшаптары шығарма авторының «қазақ руларын тізіп жазғанын», «қазақты ерекше халық етіп көрсеткенін» құптамаған. Кітап КПСС-тің саясатына қарсы деп танылған. Ж.Таймағамбетов академик «Қазақ халқы және ата тегі» монографиясы арқылы қазақ антропологиясында «революция» жасағанын баяндады.
Мемлекет тарихы институты директорының орынбасары, тарих ғылымдарының докторы, профессор Бүркітбай Аяған жаңа шыққан монографиядағы деректерді ғылыми айналымға енгізгенін атап өтті. Яғни ол өзінің қазақ және орыс тілдерінде жуырда жарық көрген кітабында бұл монография туралы мәлімет берген. Ол академиктің ғылымдағы жолының ауыр болуының бір себебін қазақтан шыққан атақты диссидент Махмет Құлмағамбетов есімімен байланыстырды. Өйткені Кеңес өкіметі тарапынан қуғынға ұшыраған, елден жырақта күн кешкен диссидент академиктің жиені болған. Кейінірек О.Смағұловтың «Қазақтың айбарлы диссиденті» атты кітап жазғаны мәлім.
«Қазақ халқы және ата тегі» атты кітапта кездескен мәліметтердің еш жерде ұшыраспайтыны туралы филология ғылымдарының докторы Жантас Жақыпов мәлімдеді. Профессордың айтуынша, бұл кітап қола дәуірінен бастау алады. «Әдетте біз тарихты бесінші ғасырдан бастаймыз. Бұл кісі бағзы заманнан, қола дәуірінен бастайды. Мен бұл кітапты қазақтың қырық ғасырлық тарихына қойылған ескерткіш деп айтар едім. Академик Алтайдан Атырауға дейінгі аралықтағы өмір сүріп жатқан біздің қанымыз, сүйегіміз бір екенін, бір ұлт екенімізді дәлелдеп берді. Яғни түп атамыз бір. Осы кітапты оқып шығып ашық-шашық жатқан ел екенімізді де байқадым. Зерттеу мақсатында қазып алынған қаншама сүйектер шетел асырылған. Бұл өзімізге зиян. Соңыра қайта айналып соғатын сияқты. Академик осы нәрселерді жанашырлықпен жазып отыр», – деді ол.
«Қазақ халқы және ата тегі» кітабының тұсаукесерінде атақты академиктің өзі де сөз сөйледі. Ол қазақ халқы, қазақ ғылымы бастан өткерген өткелектер туралы айтып, ендігі жерде «қабырғамыз қайысатын» жағдайлар орын алмасын деп тілейтінін жеткізді. О.Смағұлов егеменді елімізде 40 ғасыр бойы нәсіл-тегі үзілмей, тіршілік етіп келе жатқан бір ғана ұлттың бар екенін, оның қазақ екенін айтты. «Халқымыздың бір ерекшелігі – даму сатысының физикалық-антропологиялық құрылымының негізіне қарағанда, нәсіл-тегі келешекте де, яғни үстіміздегі үшінші мыңжылдықтың аяғына дейін сақталып қалатындығын байқатады. Сондықтан бүгінгі егеменді қазақ халқы өзінің биоәлеуметтік құрылымы жағынан туған жерінде Мәңгі ел болып сақталуының мүмкіншілігі бар ұлттық қауым қатарына жатады», деді ол.
Қазақ халқының шығу тегіне қатысты мәселелерге ғылымда осы күнге дейін нүкте қойылған жоқ-тын. Халқымыздың шығу тегін сан-саққа жүгіртіп, оның ішінде аңыз әңгімелермен байланыстыру немесе бірдеңесінші ғасырларда басқа бір жақтан «ұлы көштің» себебімен ауып келген деген сыңайдағы болжамдар осы күнге дейін оқулықтарда, ғылыми әдебиеттерде жүргені өтірік емес. Оның ішінде ең қауіптісі, әр ру өзінің тегін, нәсілін әртүрлі ататектерден таратуы дер едік. Жаңадан жарық көрген «Қазақ халқы және оның ата-тегі» кітабы біздіңше сыңаржақ болжамдар мен тұжырымдарға нүкте қоюы тиіс. Яғни қазақ халқы өзінің туған жерінде төрт мың жылдан бері тіршілік етіп келеді және қазақ руларының бәріне тән бір ғана ататек бар. Дұрысы, бар қазақ – бір қазақ.
