Сөйтсек, Ресейдегі еншілес ұйымды сату «Еуразиялық банктің» стратегиялық жоспарларының бірі екен. Мұны банктің басқарма төрағасы Валентин Морозов айтты.
«Біз Қазақстанда және Орталық Азия елдерінде бизнесті одан әрі дамытуға бейілдіміз. Ендігі жерде Ресей нарығына сол елдегі серіктестермен бірлескен жобаларды жүзеге асыру арқылы қатысатын боламыз», деп нақтылады ол.
Белгілі болғандай, «Еуразиялық банк» Ресейдегі еншілес құрылымын 2010 жылдың сәуірінде ашқан екен. Ашты дегенде, «Банк Тройка Диалог» қаржы ұйымын сатып алған. Соның негізінде еншілес компания өмірге келген. «Курсив» басылымының жазуынша, мәміле құны 22,075 млн долларды және 100 пайыздық акция үшін 150 мың рубльді құраған.
Қазақстандық банктің Ресейдегі еншілес ұйымы әуелде Мәскеуде ғана жұмыс істепті. Кейін Новосібір, Челябі және Омбы өңірлерінен бөлімшелер ашылған. 2019 жылдың соңында қаржы институтының активі 14 млрд теңгені, ал несие қоржыны 700 млн теңгені құраған. Банк өткен жылды 1,8 млрд теңге көлеміндегі шығынмен аяқтапты.
Бұл ретте «Еуразиялық банк» көрші елдегі құрылымын қосымша эмиссиялар арқылы бірнеше рет қаржыландырған. Мәселен, 2015 жылы оның капиталы 500 млн рубльге ұлғайтылса, 2017 жылы «Еуразиялық банк» 7 жылға 3 млн доллар көлемінде реттелетін қарыз берген. Ақыры биыл сатып тынды.
Жалпы, шетелден еншілес ұйымын ашқан қазақстандық қаржы институттарының қатарында «Еуразиялық банктен» бөлек, «Halyk Bank», «АТФ Банк» және «Jýsan» банкі бар. Соңғы екеуі бір-бір еншілес ұйымды ұстап отыр. Ал «Halyk Bank»-тың шетелдегі құрылымдарының саны – бесеу. Бұл ретте Ресей мен Тәжікстандағы екі ұйым кезіндегі «Қазком» банктен мұра болып қалғанын атап өту керек.
Біздің банктер өздерінің еншілес ұйымдарын Грузия мен Ресейден, Қырғызстан мен Өзбекстаннан, сондай-ақ Тәжікстаннан ашқан. Сонымен қатар Беларусь пен Украинада екі банк бар. Соңғы екеуі белгілі кәсіпкер Кеңес Рақышевқа тиесілі. Бұлар кезіндегі «БТА Банк»-тен қалған компаниялар екен. 2015 жылы «БТА Банк» ерікті түрде банктік лицензиясын кері қайтарғаны белгілі. Ал ұйым өз атауын сақтап, баланста қалған активтерін басқара берді. Беларусь пен Украинадағы компаниялар алдағы уақытта қазақстандық тамырынан біржола ажырауы мүмкін. Себебі К.Рақышев Украинадағы құрылымын осы жылдың соңына дейін сатуды жоспарлап отырғанын хабарлады. Келер жылы Беларусь еліндегі ұйым да сатылмақ.
Шетелдегі еншілес банктердің ең үлкені – Қырғызстандағы «Оптима Банк». Ол «АТФ Банкке» тиесілі. 2019 жылдың соңындағы дерек бойынша «Оптима Банктің» 97,1 пайыздық үлесі қазақстандық банктің еншісіне қарайды. Ол Қырғызстанның банк секторындағы көшбасшы ұйымдардың бірі.
Өткен жылдың қорытындысына сәйкес, банк актив, кредит және депозит көлемі бойынша үздік атанған. Атап айтқанда, оның Қырғызстанның банк нарығындағы үлесі 14,7 пайызға тең. Елдегі жалпы кредиттің 16,5 пайызын осы банк беріп отыр. Депозиттердің 14,4 пайызы «Оптима Банкте» сақталған. Былтыр банктің таза табысы 5,9 млрд теңгені құрады. Бұл қаржы секторындағы жиынтық нәтиженің 27 пайызына тең.
Banker.kz салалық порталының жазуынша, «Halyk Bank»-тің Қырғызстандағы еншілес ұйымы актив көлемі жағынан «Оптима Банктен» төрт есе кіші екен. Несие қоржыны да 3,5 есе кіші. Соған қарамастан «Halyk Bank»-тің құрылымы былтыр оң динамика көрсеткен. Активі 36 пайызға, несие қоржыны 33 пайызға өскен. Былтыр бұл банктің таза табысы 619,4 млн теңгені құрады.
Еске сала кетейік, бір кездері Қырғызстан нарығында «БТА Банк» пен «Қазкомның» да еншілес банктері жұмыс істеген болатын.
Ресейде қазақстандық банктердің үш еншілес ұйымы бар. Оның бірі «Еуразиялық банкке» тиесілі. Ол туралы жоғарыда айттық. Ал сол үш ұйымның ішіндегі ең үлкені – «Плюс Банк». Ол «Jýsan» банкіне тиесілі.
«Плюс Банктың» негізі Омбы қаласында қаланған. Қазір Ресейдің алты өңірінде 12 бөлімшесі бар. Banki.ru сайтының деректеріне сүйенсек, былтыр «Плюс Банк» актив көлемі бойынша Ресейдегі 440 банктің ішінен 117-ші орынға, несие қоржынының көлемі жағынан 48-ші орынға, депозит көлемі бойынша 68-ші орынға жайғасқан. Банктің негізгі өнімдері – автонесие, ипотека, карталық бизнес. «Плюс Банктің» жылдық есебінде 2019 жылғы таза табыс көлемі 408 млн рубль деп көрсетілген. Ол дегеніміз шамамен 2,4 млрд теңгеге тең.
Ресейдегі еншілес ұйымдардың бірі «Halyk Bank»-ке тиесілі. Оған 2004 жылы челябілік «Хлебный» банкінің 77 пайыздық үлесін 165 млн теңгеге сатып алу арқылы қол жеткізілген. Кейін үлесін 100 пайызға арттырып, атауын «НБК Банк» деп өзгерткен. Сондай-ақ «Halyk Bank» «Қазкомнан» мұра боп қалған «Москоммерцбанкке» де ие болды. 2018 жылы «НБК Банк» «Москоммерцбанкке» қосылды. 2019 жылдың соңында «Halyk Bank»-тің еншілес құрылымының активі 122 млрд теңгені, несие қоржыны 67 млрд теңгені, меншікті капиталы 23 млрд теңгені құрады. Былтыр 580 млн теңге көлеміндегі таза табысқа ие болыпты.
«Halyk Bank» Грузия нарығына да жол салды. Дәл осы елде жаңадан компания ашты. Ешкімнен ештеңе сатып алған жоқ. Осылайша, 2008 жылы «Халық Банк Грузия» АҚ өмірге келді. Оның жарғылық капиталы – 2,5 млрд теңге. Өткен жылдың соңында банктің активі 71 млрд теңгені, несие қоржыны 58 млрд теңгені, меншікті капиталы 16,6 млрд теңгені құрады. Былтыр таза табысы – 1,5 млрд теңге.
«Halyk Bank»-тің Тәжікстандағы құрылымы – «Қазкомнан» қалған мұра. «Қазкоммерцбанк Тәжікстан» жабық акционерлік қоғамы 2008 жылдың қаңтарында банк лицензиясын алған. 2019 жылдың шілдесінде институт атауы «Халық Банк Тәжікстан» деп өзгертілді. Былтырғы жылдың соңында банктің активі 21,5 млрд теңгеге, несие қоржыны 2,2 млрд теңгеге, меншікті капиталы 4,4 млрд теңгеге тең болды. Өткен жылы банк 483 млн теңге таза табыс тапқан.
Қазақстандық банктердің бертін ашылған құрылымы – Өзбекстанда жұмыс істейтін «Tenge Bank». Ол да «Halyk Bank»-тің меншігі. Соңғы деректерге сүйенсек, «Tenge Bank»-тің активі 14,8 млрд теңгеге, несие қоржыны 5,5 млрд теңгеге, меншікті капиталы 4,6 млрд теңгеге тең. Банк өткен жылды 123 млн теңге көлеміндегі шығынмен аяқтаған.
