Адам өміріндегі алтынға айырбастамас айрықша сәт – балалық шақ. Кез келген пенденің пешенесіне жазылатын періште пейілді пәк кездің қызығы көп, қызуы от күндері қаншама?! Бүгінгі балдырғанның балалық баяны қалай өтуде.

Павлодарлық ақын Алпысбай Хонж смартфонның бала психологиясына теріс әсер ететінін байқаған. «Ғылым мен технологияның дамыған заманында телефонға телмірген қоғам ғаламтор мен смартфонсыз өмірді елестете алмайтын сыңайлы. Еңбектеген баладан еңкейген қартқа дейін телефонға шұқшиятын болдық. Бұғанасы қатпаған жеткіншектерді былай қойғанда, ақыл тоқтатқан үлкендердің өзі телефонсыз өмір сүре алмайтындай күйге жеттік. Өз басым ата-ана ретінде смартфонның бала психологиясына теріс әсер ететінін байқадым. 1-сынып оқитын ұлым планшеттен түрлі ойындар ойнайды. Көп ойнаған сәтте қолынан планшетін алып қойсаңыз, ашуланады, күйгелектеніп тамағын да дұрыс ішпейтін болды», дейді ол.
Иә, мұндай жағдай кез келген үйде кездесетіні белгілі. Телефонға тәуелді болып қалған балақай сырт өмірге сығалап қана қарайды. Басында баласының телефон ұстап, оның ішіндегі түрлі функцияларға өзі кіріп үйренгеніне қуанған ата-аналар, енді сол баласынан смартфонын қайтып ала алмай қалғанына қапаланып жүргендері бар. Алпысбай баласының басындағы жағдайды қалай шешкенін де айта кетті.
«Ақырында планшетті тығып тастап, ойын ойнауды мүлдем шектедік. Қазір сабағын уақытында қарап, тамағын да дер кезінде ішіп жүр. Биылғы карантиндік шектеулер кезінде телефон оқушыларға онлайн режімде сабақ оқуға мүмкіндік берді. Бұл – құптарлық дүние. Жалпы, интернетте үйренетін де жиренетін де дүниелер көп. Балаларға тек керектісін ғана көрсеткен жөн. Әрбір ата-ана баласының ғаламтордан не көріп, не біліп, қандай ойын ойнап отырғанын, әлеуметтік желілерде кімдермен тілдесіп жүргенін қатаң бақылағаны дұрыс. Тик-ток секілді уақытты босқа алатын, балаға ешқандай да пайдасы жоқ бос дүниемен айналысуды доғару керек. Естеріңізде болса, осыдан біраз уақыт бұрын мемлекеттік қызметшілерге смартфон ұстауға шектеу қою туралы шешім қабылданған еді. Осындай шектеулер мектеп оқушылары үшін де енгізілсе екен деймін», дейді ол.
Алысыңды жақындатып, ескі күндеріңді еске түсіретін де ғаламтордың ғажаптары да бар. Дегенмен екі арада шекара болғаны абзал. Жеткіншектерді кітапқа, шынайы өмірге, шығармашылыққа шыңдап, балалық шағына балта шаппай, тілін тауып тізгіндеуді ойластырған дұрыс. Мұны отбасылық психолог, магистр Инара Әлкенқызы да құптайды.
«Қазіргі балалар – цифрлы дәуірде туған балалар. Сондықтан смартфон ананың әлдиін, кітапты, тіпті ойынды да қызықты әрі әсерлі дүниемен алмастырып жіберді. Бірақ бұған қарап баланың бәрі смартфонға тәуелді деуге болмайды. Смартфон – шетсіз-шексіз, сан алуан ақпарат алуға болатын, виртуалды әлемге шығуға мүмкіндік беретін құрал ғана. Егер оны орынды пайдалана білсе, әрине пайдалы. Ал шектен тыс пайдаланып, күні-түні қарайтын болса, бала денсаулығына тигізер зияны көп болуы мүмкін. Атап айтсақ, психикалық-эмоционалдық ауытқу, жігерсіздік, қызбалық, ішкі эмоциясына ие бола алмау, т.б. Физикалық симптомдары: көз көруі нашарлау, еңкіш тарту, сондай-ақ бұлшық еттерінің қалыптасуы бұзылады», дейді маман.
Сонымен қатар ол балаға смартфон бергенде ата-ана баса көңіл бөлетін нәрселерді де атап өтті.
«Бірінші, балаға шынайы және виртуалды әлемді түсіндіріп, екеуін екі бөлек қою, уақытын шектеу, шекарасын көрсету. Екінші, баланың ол әлемде нені көріп, немен ұшырасатындығына мән беру. Смартфонға бала режімін, ата-ана бақылауын қою керек. Үшінші, смартфонды балаға өз міндетін жақсы атқарғаны үшін, жақсы оқығаны үшін, басқа да жақсы нәтижелерге жеткені үшін жүлде ретінде берген жөн. Мұндай жағдайда смартфон позитивті әсер етеді. Ол баланың жауапкершілігін арттырады, тәртіпке және алдына қойған мақсатына жетуіне ықпалын тигізеді. Бұл баланың бәсекеге қабілетті, белсенді жеке тұлға ретінде қалыптасуына әсер етеді», деп атап өтті И. Әлкенқызы.
Маман айтқан маңызды мәселелерге мән беріп, әрбір ата-ана смартфонды баласына қандай мақсатпен алып беретіндігін анық білгені дұрыс.
«Мысалы, смартфон несімен пайдалы? Оның көмегімен балада қандай сапалы, жақсы қасиеттер қалыптастыруға болады? Бұл мәселеде ата-ана жауапкершілігі тек смартфон пайдалануда ғана емес, балаға үйде жайлы атмосфера жасай білуде. Өйткені бала өзіне жайсыз, бір сарынды шынайы өмірден гөрі ойын арқылы ашуын басатын, «достарының» қамқорлығын сезінетін, әсіресе желідегі қауымдастықта өзінің маңыздылығын сезетін болса, виртуалды әлемге кірігіп кетуі мүмкін», деп түйіндеді отбасылық психолог Инара Әлкенқызы.
Бұрын «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» деуші едік. Қазір ұялы телефоннан көргенін істейтін ұрпақтың өсіп келе жатқанын байқаймыз. Жаһандану деп жапа-тармағай жанталаспай, жас ұрпақтың балалық бал күніне баса назар аударған артық емес. Себебі бүгінгі балдырған – ертеңгі ұлттың тұтқасын ұстайтын тұлға.
Петропавлда жатақханадағы жарылыстан бойжеткен көз жұмды
Аймақтар • Бүгін, 16:58
Қазақстандықтар қолма-қол ақшамен есептесуді күрт азайтты
Қоғам • Бүгін, 16:52
Актер Нұркен Өтеуіл жаңа қызметке тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 16:41
10 наурызда телерадиохабар тарату уақытша тоқтатылады
Қазақстан • Бүгін, 16:40
Қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болғанына - 29 жыл
Қазақстан • Бүгін, 16:37
Қаңтардан бастап мемлекеттік әлеуметтік сақтандырудың жәрдемақы мөлшері өсті
Аймақтар • Бүгін, 16:28
Алматыда мектептер наурыз айында аралас оқу форматына көшеді
Аймақтар • Бүгін, 16:21
Қазақстан мен Қытай арасындағы шекаралық өткелдерде болатын проблемалық мәселелер реттеледі
Экономика • Бүгін, 16:19
«Дәрмек» республикалық операциясының бірінші кезеңі аяқталды
Аймақтар • Бүгін, 16:12
Акцияларын жариялауды жоспарлап отырған компанияларға салықтық жеңілдіктер қарастырылады
Экономика • Бүгін, 16:11
Adam bol awards жүлдесінің жеңімпаздары марапатталды
Қоғам • Бүгін, 15:56
Қостанайда карантин бұзғандарға 18 млн теңге айыппұл салынған
Аймақтар • Бүгін, 15:53
Шымкентте мектептерде ыстық тамақпен қамтуға рұқсат жоқ
Оңтүстік Қазақстан • Бүгін, 15:52
Су тасқыны кезеңіне дайындық бойынша жұмыс жүргізілуде
Қазақстан • Бүгін, 15:48
Жүк жөнелтушілер бастамасымен ҚХР-ға жүк қабылдауға уақытша тыйым салынады
Экономика • Бүгін, 15:47
Қазақстан эпидемиялық ахуал бойынша "жасыл" аймаққа оралды
Қазақстан • Бүгін, 15:41
1-5 сынып оқушылары аралас форматта оқитын болады
Білім • Бүгін, 15:38
Жер ресурстарын басқару комитетінің төрағасы тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 15:31
Жамбыл облысында жұмыспен қамту жалғасуда
Аймақтар • Бүгін, 15:26
Мектеп формасына қатысты шешімді ата-аналардың өздері қабылдайды
Білім • Бүгін, 15:25
Мұнайлыда жылына 250 тонна ет өнімі шығарылады
Аймақтар • Бүгін, 15:11
Үлкен Алматы шатқалына баруға шектеу қойылды
Экология • Бүгін, 15:07
Қазақстан мен Түркия арасындағы дипломатиялық қатынастарға - 29 жыл
Саясат • Бүгін, 14:57
Қазақстан мен Қырғызстан президенттері журналистер үшін бірлескен баспасөз мәслихатын өткізді
Президент • Бүгін, 14:31
Қасым-Жомарт Тоқаев пен Садыр Жапаровтың бірлескен мәлімдемесі жарияланды
Президент • Бүгін, 14:21
Аула хоккей лигасының V маусымы аяқталды
Спорт • Бүгін, 14:13
Ақмола облысында ауыл мектебіне жаңа автобус табыс етілді
Аймақтар • Бүгін, 14:05
Алматы облысында өткен жылы 281,2 млрд теңгеге тамақ өнімдері өндірілген
Аймақтар • Бүгін, 13:48
Атыраулық әскерилер ардагерлер тұратын үйдің ауласын тазартып берді
Аймақтар • Бүгін, 13:33
Қытайлықтар елімізге визасыз кіре алатыны рас па?
Қазақстан • Бүгін, 13:31
Бағдат Мусин «Роскосмос» басшысы Дмитрий Рогозинмен кездесті
Технология • Бүгін, 13:14
Қасым-Жомарт Тоқаев Қырғызстан Президентімен шағын құрамда келіссөздер өткізді
Президент • Бүгін, 12:59
Ауыл шаруашылығын дамытуда арнайы гранттар бөлінеді
Білім • Бүгін, 12:57
Қыс басталғалы қар құрсауынан 1242 адам құтқарылды
Қазақстан • Бүгін, 12:57
БҰҰ-ның Нигериядағы базасына шабуыл жасалды
Әлем • Бүгін, 12:55
Әлем елдеріндегі коронавирусқа қатысты ахуалға шолу
Әлем • Бүгін, 12:48
АӨК мемлекеттік қолдау тұрақты әрі оңтайлы болады - Сапархан Омаров
Экономика • Бүгін, 12:47
Атырауда «30 игі іс» қайырымдылық марафоны басталды
Аймақтар • Бүгін, 12:38
Шымкентте көктемгі әскерге шақыру басталды
Аймақтар • Бүгін, 12:21
Алексей Цой медицина саласында мәселе көптігін мойындады
Медицина • Бүгін, 12:14
Шымкенттік дәрігер 3 мыңға жуық ананы босандырған
Аймақтар • Бүгін, 12:05
ҚазҰУ белгілі ғалым Әлия Оспанованың 70 жылдығын онлайн режимде атап өтті
Руханият • Бүгін, 12:02
Жалған нөмір таққандар ісі сотқа жолданды
Аймақтар • Бүгін, 11:49
Алексей Цой ауылдағы дәрігерлер тапшылығын қалай шешуге болатынын айтты
Медицина • Бүгін, 11:44
2 наурызға арналған валюта бағамы
Қаржы • Бүгін, 11:43
Бокстан ұлттық құрама Испанияда халықаралық турнирге қатысады
Спорт • Бүгін, 11:43
«Алғыс айту күнінде» ардагерлер тыс қалған жоқ
Аймақтар • Бүгін, 11:35
Әскердің қауіп-қатерге даярлығы қалай?
Видео • Бүгін, 11:24
Шетелден келген 5 жолаушыдан коронавирус табылды
Қоғам • Бүгін, 11:15
Азық-түлік бағасын реттемеген әкім орынбасарлары жауапқа тартылады
Қоғам • Бүгін, 11:13
Қызылжарда Х қысқы Қазақстан оқушылар гимназиадасының ашылу рәсімі өтті
Спорт • Бүгін, 11:10
Нұрлан Нығматулин: Квазимемлекеттік сектордың қолжетімділігін қамтамасыз ету қажет
Парламент • Бүгін, 10:54
Аймақтар • Бүгін, 10:47
Шығыс Қазақстанда жолда қалып қойған 194 адам эвакуацияланды
Аймақтар • Бүгін, 10:46
Қазақстанда қандай әлеуметтік желілер жиі қолданылады
Қоғам • Бүгін, 10:46
Қазақстан 2020 жылғы экономикалық еркіндік рейтингінде 39-орынды иеленді
Экономика • Бүгін, 10:45
Үкімет медициналық-санитариялық алғашқы көмекті дамыту шараларын қарады
Үкімет • Бүгін, 10:34
Қырғызстан президенті мемлекеттік сапармен Қазақстанға келді
Саясат • Бүгін, 10:24
Ассамблея өкілдері алғыс айту күнімен құттықтады
Аймақтар • Бүгін, 10:21
Өсімдіктер әлемі туралы Заң қабылданады
Қазақстан • Бүгін, 10:13
5 жылда ауыл тұрғындарына шағын несие беріледі
Қоғам • Бүгін, 10:07
Қазақстандағы ең танымал әлеуметтік желі қайсы?
Қазақстан • Бүгін, 10:06
Дариға Назарбаева Тараздағы инклюзияны қолдау кабинеттерінің жұмысымен танысты
Аймақтар • Бүгін, 10:05
Forte Challenger 125 турнирі қазақстандықтар үшін сәтсіз басталды
Спорт • Бүгін, 10:02
Асқар Мамин: Әкімдер азық-түлік бағасын бақылауды күшейту қажет
Үкімет • Бүгін, 09:45
Елордалық оқушылар 2 наурыздан бастап қалай оқиды
Аймақтар • Бүгін, 09:38
Алматыда КВИ-мен күрескен дәрігерлерге ескерткіш ашылады
Аймақтар • Бүгін, 09:32
Ұқсас жаңалықтар