Өскемендегі Veritas озық даму орталығында омыртқа сүйегін бекітуге арналған поли және моноаксиалды винттер, бұранда сынды имплант өнімдерін жасау жобасы осыдан үш жыл бұрын қолға алынған. Заманауи станоктарда адам ағзасына бекітілетін шағын бұйымдарды жасауға әркімнің ыңғайы бола бермейді. Сондықтан да үлкен жобаны дөңгелету үшін Д.Серікбаев атындағы техникалық университеттің білікті, таңдаулы мамандары жұмылдырылды. Олар Мәскеуге, Екатеринбургке, Германияға барып, станоктарда жұмыс істеу курстарынан өткен. Шетелдерден білімдерін шыңдап келіп, нәзік іске шындап кіріскендердің бірі – Бағдат Азаматов. Ол осы Veritas озық даму орталығының ғылыми қызметкері. Үлкен істі үндемей тындырып жүрген де Бағдаттың командасы.
Олар қазіргі уақытта адам омыртқасының арасына бекітетін имплант өнімдерін жасауды қолға алған. Қолға алған дейміз, алдыңғы 3D баспа арқылы шығарған кейдждерінің бірін Нұр-Сұлтан қаласындағы Травматология және ортопедия ғылыми зерттеу институтының дәрігерлері науқастарға пайдаланып та үлгерген. Бірақ бұл алғашқы сынақ қана. Соның өзінде сәтті жүзеге асқан. Аталған омыртқааралық кейдждер қазіргі кезде клиникалық сынамадан өтіп жатыр. Одан өткен соң ғана медициналық бұйымдар реестріне енгізіліп, толықтай пайдалануға болады. Медицина ғылымының дамығандығы шығар, қазіргі таңда имплант өнімдеріне деген сұраныс жоғары.
Кім білсін, әйтеуір дәрігерлердің айтуынша, аяқтарын баса алмай ауырсынатындардың көбі – ұзақ уақыт отырып жұмыс істейтіндер немесе тым ауыр көтергендер екен. Яғни белдегі шеміршек өсіп шығып, әсері аяққа берілетін көрінеді. Ал оның бір емі – операциямен алып тастап, орнына титан кейджін салу деседі. Бұл 3D баспамен жасалған кейдждердің ерекшелігі – адам ағзасына орнатылған соң шеміршекпен бітісіп кетеді. Сыртқы қабаты кедір-бұдыр болатыны да сол.
Импланттарды жасаудың екі жолы бар, олар 3D баспа, яғни титан ұнтағынан 3D баспа арқылы басып шығару және арнайы станоктарда механикалық тәсілмен жону.
Пластина күйінде жеткізілген титаннан имплант өнімдерінің жасалу жолын Veritas озық даму орталығының ғылыми қызметкері Бағдат Азаматов жіліктеп айтып берді, мүмкіндігінше жасалу жолын да көрсетті. Әрине, өте күрделі процесс болғандықтан, кейдждің бір топтамасының бастан аяқ жасалуына кемі екі күн уақыт кетеді.
– Қазіргі жасап жүргеніміз – омыртқаны бекітуге арналған полиаксиалды винттер. Осы полиаксиалды винттер 4 бөлшектен тұрады. Бұйымдарды мынау станоктарда жонады, – деп ғылыми маман түрлі-түсті бұрандаларды көрсетті.
Бұйымдарды жасамас бұрын Дмитрий Догадкин, Сергей Руденко сынды мамандар алдымен компьютерде сызбасын сызып, техникалық құжаттарын жасайды. Содан соң барып 3D баспа арқылы немесе станоктарда механикалық түрде жонып шығады. Кейдж түрлерінің бір партиясын (24 дана) басып шығару үшін 8 сағат кетеді. Ал бір бұранданы арнайы станокта жону процесі төрт-ақ минут ішінде аяқталады екен. Үстел үстінде тізіліп тұрған өнімдерді қолға алып көрдік, жұп-жұмыр болғанымен, салмағы мүлдем жоқ.
– Нұр-Сұлтандағы Травматология және ортопедия ғылыми зерттеу институтының мамандарымен бірлесіп бірнеше жаңа имплант жасап жатырмыз. Бұлар табанға, жамбас сүйегіне және омыртқаға арналған. Біздің импланттарымыз клиникаға дейінгі сынақтардан өтіп, жақсы нәтижелер көрсетті. Енді импланттарымыз клиникалық сынақтан өтіп жатыр. Бәрі сәтті болса, алдағы уақытта өнімді кеңейте түсеміз. Бұл импланттар арқылы омыртқа арасын керуге, жақындатуға болады. Қисайған омыртқаны түзеуге де қабілетті, – дейді Б.Азаматов.
– Кейджді бір басқанда 24 данасын бір-ақ жасаймыз. Бұл 8 сағат ішінде басылады. Содан соң импланттағы зиянды заттарды шығару үшін вакуумды пешке орналастырып, 1 250 цельсий градусқа дейін қыздырып, біраз уақыт ұстаймыз. Сол жерде кернеулері алынып, келесі сатыға өтеді. Келесі кезекте әр бұйымды микродоғалық оксидтеу арқылы әр түске бояймыз, – деді ол бұрандасы мен тетігі көп пештің есігін жауып жатып.
Бұрандалар мен пластиналардың әр түрге боялуы әлбетте сән үшін емес. Ертеңгі күнгі операция кезінде хирург қай бұранда қай тетіктікі екенін тез тауып алу үшін бояйды екен. Сондай-ақ оның қорғау қабілеті де бар. Бояудың өзі химиялық жолмен жүзеге асады. Яғни имплант өнімдерін қышқылдың ішіне салып, тоқпен кернеу бергенде титан оксидті қаптамамен қапталады екен. Кернеудің күшіне қарай түсі де өзгереді.
Veritas озық даму орталығының мамандары Семей медициналық университетінің дәрігерлерімен де тығыз жұмыс істейді. Семей медициналық университетімен арнайы қарым-қатынас туралы меморандумға қол қойылған. Ондағы студенттер мен дәрігерлер жасалған бұйымдарды жануарларға салып, белгілі бір уақыт сынақтан өткізеді. Бәрі сәтті аяқталып жатса, орталықтың мамандары бұғанаға, жамбас сүйекке, аяқ-қолға арналған титан пластиналар жасауды жоспарлап жүр.
Бір қуантарлығы, нәзік істің басында Бағдат Азаматовтай қаракөзіміздің жүргендігі. Ол бұған дейін әр салада жұмыс істеп көрген. Бірақ кішкентайынан техникаға әуес болғандықтан, жанына жақын мамандықты игеріп алды. Ендігі ойы – орталықтың жұмысын кеңейту, кеңейте жүріп медицина саласына өзінің тамшыдай болсын үлесін қосу.
ӨСКЕМЕН
