ӘЛЕМ ӨТКЕН АПТАДА

Арандатушылар ма, оппозиция ма? Таиландтағы билік пен оп­позиция арасындағы қақтығыс жаңа сипат ала бастады. Банг­кок­тың іскер орталығында бір­неше жарылыстар болған. Онда граната­меттер пайдаланылған көрінеді. Билік жағы әлі де пара­саттылық танытып, оны оппози­ция жасады деп отырған жоқ. Қа­лай болғанда да, мұның премьер-министр Абхисит Вет­чачиваның үкіметіне қарсы әрекет екені анық. Соңғы екі ап­та­дай уақытта елуге тарта диверсиялық әрекет жасалыпты. Түріктермен түсініспеді Армения президенті Серж Саргсян армян-түрік келісімінің қаулыларын парламентте мақұл­дауды тоқтата тұру жөнінде ше­шім шығарды. Бұл қадамға Арме­ния президенті түрік жағы айыпты деп есептейді. Жыл бойы олар түрлі шарт­тарды алға тосып, екі ел ара­сын­дағы дипломатия­лық қарым-қатынастың орны­­ғуы­на кедергі жасап келген көрі­неді. Олар 1915 жылғы 24 сәуір­дегі армяндарға қарсы жасалған геноцидті мойын­дағысы жоқ. Сонда 1,5 миллиондай армян қы­рыл­ғаны белгілі. Оны армяндар­дың жадынан өшіре алмайсың. Бұрынғыдан да сорақы Исландиядағы айтуға қиын Эйяфьятлайокудль жанартауы­ның атқылауынан туындаған қиындық сірә ұзақ уақыт ұмы­тыл­мас. Оның экономикалық зардабы түрлі жер сілкіністерінен де, топан сулардан да зор болды. Тек Еуропаның авиа тасымалы миллиардтаған дол­лар шығынға батты. Ал адам­дардың барар жеріне жете алмай, қиналғандары өз алдына. Зерттеу­ші ғалымдар зар­дап мұнымен бітпейтінін ай­тып, жұртты тағы да қорқытып отыр. Әдетте аталған жанартау­дан кейін оның серігі Катла оянатын көрінеді. Бұрын­дары талай рет солай болыпты. Ға­лым­­дардың айтуынша, оның күші серігінен он есе зор көрі­не­ді. Ол жарылса, бір сойқан болмақ. Лаңкестерге соққы Ирактың арнаулы қызметі АҚШ-тың арнаулы қызметімен біріге отырып, атышулы “Әл-Каиданың” осы елдегі тобының екі басшысы Әбу Омар әл-Бағ­дади мен Әбу Айуби әл- Масри­дидің көзін жойғаны хабарланды. Олардың Тикрит қаласының маңында тығылып жүргені анық­талған соң, бағыт­талатын зымы­ранмен атқыла­нып­ты. Аталған лаңкестердің жойылғанын нақты анықтау үшін олардың денелері ДНК тесті­леуімен зерттеліп, көз жеткізілген көрінеді. Сірә, лаң­кестердің басар жер, барар тауы қусыры­лып бара жатса керек. Қайырымды бай Дүние сараңға бітеді, бай жомарт болмайды деген бар. Бірақ Қытай миллиардері Юй Пэннянь оны жоққа шығарды: қозғалмай­тын мүлік магнаты өзінің бар байлығын – 1,2 мил­­лиард доллар көлеміндегі дүние­сін қайырым­дылық қорына ауда­рыпты. “Менің бұл қадамым ел­дің басқа да ауқатты адам­дарына өнеге болар”, депті жомарт жан. Кім біледі. Кіші ұлдан сақтан Солтүстік Кореяның халқы алғаш рет Ким Чен Ирдің кіші баласы, болашақ билік тізгінін ұстайды деген Ким Чен Унның суре­тін көріп, “қуанышқа бөлен­ді”. Оны елдің бас газеті “Нодон Синмун” жариялады. Бұған дейін ол жайында көп әңгіме айтылып, 27 жасар мұрагер ең жоғарғы орган – КХДР-дың Мемлекеттік қорғаныс комитетіне сайланса да, қандай себеппен екені белгі­сіз, оның суреті басылмаған екен. Күні кеше Қырғызстан прези­денті Бакиев кіші баласы Мак­сим­ді билікке әкелгенде, оның ақыры әкесін биліктен қууға соқтырып еді, мұнда да солай болмас па екен деген әңгіме айтылып жүр. 40 жыл бойы өшпеген Қарақұмның Түркіменстанға қарайтын аймағында Дарваз дей­тін жерде 40 жыл бойы газ жа­нып жатыр. Аса құнды отын­ның бос­тан босқа жанып, ысы­рап болуы өз алдына, ол осы маң­­дағы бай­лықты игеруге мүм­кіндік бер­мей­тін көрінеді. Оны кезінде гео­ло­гия­лық барлау жұ­мыс­тарын жүр­гізгеннен кейін, қуыстарда қал­ған газды жағып жібермек ой­мен, өздері тұтатқан екен, енді 40 жыл бойы оны сөндіре алмай әлек. Есірткімен елірген Түріктің атақты әншісі Тар­ханға есірткіні сақтаған және оны пайдаланған деген айып тағылып отыр. Оның үйінен 12 грамм гашиш табылыпты. Бұл үлкен қылмыс саналады. Бұған 17 адам­ның қатысы бар көрінеді. Олар­дың 15-іне бес жылдан 23 жылға дейін жаза белгіленсе, Тарханның өзі бір-екі жылға бостандығынан айыру жазасына кесілуі мүмкін. Сірә, оған әлемге танымалдылығы көмектессе керек. Әзірлеген  Мамадияр ЖАҚЫП.