Көп бояумен аз сурет салуға да, керісінше аз бояумен көп картина жазуға да болады. Ерік өзіңде, ешкім қолыңнан қақпайды. Тек таланттың да таразыға жүгінетінін ескерсек, классикалық шығарма жазу үшін бояудың қалың не жұқасы маңызды емес. Шынтуайтында, суретші шеберлігінің өзі, осыған байланысты емес пе?! Қазақ бейнелеу өнерінің негізін қалаушы Әбілхан Қастеевтің «Тоғанды мәдениет паркінің көрінісі» атты туындысы біз жоғарыда айтқан сөзіміздің дәлелі. Ұлы суретшінің табиғаттан ұрлаған ғажайыбы рухани жауһар дүние.
«Тоғанды мәдениет паркінің көрінісі» атты картина пейзаж жанрында жазылған. Қылқалам шебері 1937 жылы Мәскеудегі Н.Крупская атындағы халықтық өнер көркемсурет студиясында оқып келгеннен кейін туған табиғатын бейнелейді. Бұл оның майлы бояумен жұмыс істеудегі алғашқы қадамдарының бірі. Данышпан суретші Леонардо да Винчи айтқандай «Кез келген таным ақыл үшiн әрдайым пайдалы, өйткенi ол пайдасыздан арылтып, жақсыны сақтай алады». Еңдеше, жақсыны үйренуге һәм сақтауға тырысқан қылқалам шеберінің елеулі еңбегі үлкен өнерге бастама болды десек артық айтпағанымыз болар еді.
Жазу қиын жұмыс емес, оның мәнін аршып ұғу, тамырына бойлау өте ауыр еңбекті қажет етеді. Көркем шығарманың сырт көзге бірден шалына қоймайтын сыр-жұмбағы қаншама. Соның бәрін оқырманға боршалап жайып салу үшін рентген көз қажет. Олай болмаса оқушы қауым картинаның сыртқы сипатына сүйсініп, келесі бір ойдың шабындығына түседі. Бұл турасында әйгілі Пабло Пикассо: «Бәрі суретті түсінуге тырысады. Неге олар құстардың шиқылын ұғуға тырыспайды?!» деп көргеннен емес, сезінгеннен туған көріністердің құпиясына үңілуге шақырады. Яғни бояулар құпиясын тануға тырысқан абзал.
Көппланды картинада сұлу тау бөктеріндегі тоғанды парк бейнеленген. Алдыңғы планнан біз бетіне аспан мен ағаштардың бейнесі түскен аласа ағаштар мен бұтақтар қоршаған тоғанды көреміз. Екінші планды биік-биік пирамида сияқты теректер мен Іле Алатауы алып жатыр, ал үшінші планда көгілдір биік аспан. Суретші әртүрлі өсімдіктер әлемін, қазақ тауының әсемдігін, тау бөктеріндегі жасыл шалғын үстіндегі көгілдір аспанның ұшы-қиыры жоқ алыстығын беру арқылы туған өлкенің сұлулығын жеткізген.
Ол жасыл түстің реңктеріне ырғақпен қалқи ауысады, кеңістікті беру үшін салмақсыз көріністерді пайдаланады. Кеңістік картинаға ауқымдылық беріп тұр. Біз картинаның алдыңғы планындағы тоғанның жағасындағы ұсақ тастарды анық көреміз. Көрерменнің назары тоған арқылы малта тастардың үстіннен ауып, будақ-будақ бұлттарға ауысады. Картинадан шуақты жаздың жылы күні, тыныштық пен жайлылық сезіледі.
Біздіңше, бұл табиғаттың әсемдігін, жарықтың айналаға әсерін, сәт сайын өзгеріп отырған жарық пен көлеңкенің арпалысынан туған қас пен көздің арасындағы құбылыстардың бояуға айналған сәті. Күннің нұрланған сәтін дереу кенебіне түсіріп, осы үрдісті суретшілік ғұмырына мәңгі азық еткендей. Қазақ рухы кеудесінде кернеп тұрған жанның жүрек толғанысы, сағыныштан шыққан туынды. Әрбір даңқты суретшінің табиғатқа табынатыны шындық. Бұл шындық бүгінгі туындыны өмірге әкеліп қана қойған жоқ, өлі кеңістікке жан бітіруімен ерекше.
Көркем картина бір қарағаннан-ақ жастың да, жасамыстың да жүрегін жаулап алады. Неге десеңіз? Оған ойлы оқырман санасындағы сол шығармаға құлай берілген ақ көңіл, шынайы өнерге іңкәрлік, рухани толғам жәрдемдеседі. Оның үстіне бояулар аспанында жарқ еткен ой найзағайы, жүрекке жылы тиер әдемі табиғат, түстер ұйқасы жанды елітпей қоймасы анық. Қастеев көңіл көзінен қағажу қалып жүрген қалтарысты өмірдің қарапайым көріністерін табиғат тілінде түрлі реңкке орап, оқырманға сыйлап отыр.
