Әлем • 20 Мамыр, 2021

Facebook державаларға қарсы келді

212 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Facebook-тің саясаткерлерге қатысты саясаты өзгеріп жатыр. Бұл АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамптың желідегі парақшасын бұғаттаудан басталды.

Facebook державаларға қарсы келді

Саясат жақсы жаққа өзгеріп жат­қан жоқ. Бірқатар мемлекет әлеу­мет­тік желіге қатысты ереже­лерді бекі­тіп жатыр. Мәселен, Үндістан үкіметі әлеуметтік желіде таң­дау құқығына шектеу болмауы керек десе, Польша билігі Facebook әкім­шілігін жазбаларды өшірмеуге шақыр­ды. Ал Бразилияның прези­денті Джаир Болсонаро үкіметті әріп­тестері қабылдаған шараларды қайталаймын деп қорқытты. Олай деуіне Жоғарғы соттың прези­денттің әлеуметтік желідегі бірқатар жазбасын өшіру жөніндегі шешімі себеп болды.

Бұл тартысқа Бақылау кеңесі араласты. Құрылым Facebook-ке алдағы алты айдың ішінде Дональд Трамптың парақшасына қатысты шешім қабылдауды тапсырды. Бұрынғы президенттің желіге қайтып келуі немесе келмеуі – енді Facebook-тің құзырында. Дегенмен, Бақылау кеңесінің қаулысында саясат­керлер мен лауазымды тұлға­лар әлеуметтік желіге жеңіл қара­мауы керек деген ой білдірілді.

«Саяси көшбасшылар басқаларға қарағанда ойына келгенін бүкпесіз айту құқығына ие емес», деді Дания­ның бұрынғы үкімет басшысы, Бақылау кеңесінің төрағасы Хель Торнинг-Шмидт.

Ал шешім әлі қабылданбаса да, Facebook бірқатар мемлекетпен таласқа түсіп үлгерді. Әлем елдері саяси көшбасшылардың желідегі жауапкершілігін өздері ғана шектеуі керектігін алға тартады. Бақылау кеңесі саясаткерлердің керағар пікірлері мен көпшіліктің агрессиясын қоздыратын ойлары жаһандық платформадан өшірілуі тиіс деген ойда. Ал бұл талас Facebook пен әлемдік көшбасшылар арасындағы қатынасты нашарлатпаса, жақсартпасы анық.

Көбі америкалық технологиялық компанияның адам өмірінде алатын орны әсіреленіп, тым үлкен ауқымды ие­ленді деген пікірде. Сонымен қа­тар оның шешім қабылдаудағы әсері де сөз болды. Көшбасшылардың жақ­тас­тарымен тікелей байланыса алуы да көпшілік үшін қауіпті көрі­неді. Түр­кия, Мексика сынды елдер кім­нің не жа­затынын әлеуметтік желі емес, сая­саткерлер шешуі керек дейді.

Жалпы, бұл мәселенің көтерілгені кеше емес. Тек оның үлкен талқыға түсуі­не Дональд Трамптың парақ­ша­сын бұғаттау түрткі болды. Бұл желі­де кімнің қандай ой айтарын кім ше­шеді деген жанама сұрақ туды­р­ды. Әлбетте, алпауыт елдер мұн­дай шешімді әлеуметтік желінің, нақ­ты айтқанда, компаниялардың құзы­ретіне бергісі келмейді. Сондықтан да олар әлеуметтік платформаның жазбаларды өшіруіне қарсы. Кейбір әлеуметтанушылар мұндай реттеу болмаса, қоғамда агрессия пайда болады деген пікірін ортаға салады.

Құрамына адам құқықтары бо­йын­ша сарапшылар, ғалымдар мен бұ­рынғы саясаткерлер кіретін Бақы­­­лау кеңесі жақын арада әлем­дік көш­басшылар мен олардың оқыр­ман­дарын жаңаша бақылайды деген бол­жам бар. Нақты айтқанда, енді ұйым саясаткерлердің оқыр­ман­дарына арнап жазғаны плат­фо­рманың ережесін бұзып-бұзбайтынын жіті бақыламақ.

Британия үкімет басшысының бұ­рынғы орынбасары Ник Клегг са­рапшылар ережелер дайындауда еш­қандай тұжырымдамаға сүйенбей, негізге алуға тұрарлық ой айтпаған дейді. «Олар қабылдаған шешім жағ­дай­ды түзейді деп ойламаймын. Бір жа­­ғы­нан олар желідегі жазбаның сая­си баяндамалардан бөлек нәрсе еке­нін түсінеді. Оның үстіне желі қол­данушысы ретінде саясаткерлер бас­қа­лардан бөліп қаралмауы керек. Бұл әлі де зерттеуді қажет етеді», деді.

Бұл ақпараттық «соғыс» басқа­лардан бөлек болары анық. Өйткені Facebook державаларға қарсы келмек. Өткен аптада Ұлы­британия Парламенті әлеуметтік желіге қа­тысты заңды қарады. Ол заңда үл­кен компаниялар желідегі заңсыз әрекеттерге қарсы шара қолданбаса, жауапқа тартылады деген жаңа норма бар. Сонымен қатар желіден жазбаның өшірілуіне қатысты оң пікір білдірді. Британдық саясаткерлер мұны демократия тұрғысынан дұрыс деп таныды.