Өткен ғасырдың отызыншы жылдары «Кедейлер», қырқыншы жылдары «Чапаев» колхозы болған ауылда 1937 жылдан бері халық тұрып келеді. Бұл күнде Қаратас елді мекенінің өзінде 46 үй болса, онда 200-ге тарта адам тұрады. Таңшығыс тауының саясында орналасқан шағын ауылдың табиғаты да тамаша. Тауды бөктерлей, қиялай халық қоныстанған ауылдың табанында Теріс өзені тұнып ағып жатыр. Жергілікті жұртшылық бүгінде негізінен мал және егін шаруашылығымен айналысып, күн көреді.
Сапарбаевтан жауап жоқ
Бірақ сол Қаратас ауылында қыс қатты болады. Атының өзі айтып тұрғандай, бұл ауылдың табиғаты сонысымен де ерекше. Алайда қыс мезгілі жақындаған сайын Қаратастағы қарапайым халықтан маза кетеді. Ауыл тұрғындары талай жылдан бері көгілдір отын мәселесін көтеріп, бірақ оның игілігін көре алмай келеді. Тіпті мұнда қардың қалың түсіп, күннің суық болатыны сонша, ауылдықтар қыста аудан орталығы түгілі, иек астында тұрған Күреңбелге де жете алмай әуреге түседі. Бұл жақта қазан айының соңын ала жауған қар келесі жылдың наурыз айына дейін ерімейді. Күн жылынып, тоң жібімейді. Жалпы, Жамбыл өңірінде ауа райы аса қатал болмағанымен, Жуалы аймағындағы табиғаттың тылсым сыры көпке мәлім. Ауыл тұрғындары болса, жергілікті билік бізге газ мәселесін шешіп берсе екен дейді.
«Міне, күз мезгілі де келді. Енді қар жауады. Жақында ауылдағы көпшілікпен ақылдасып, аудан әкімі Олжас Қаржауовтың атына хат жаздық. Кейіннен әкімнің орынбасары Асхат Жабағыдан биыл бюджеттің бекіп кеткенін, енді Қаратас ауылындағы газ мәселесін келесі жылы бюджетке енгізетінін айтқан жауап келді. Бұл мәселе сөйтіп биыл да шешілмейін деп тұр. Әр үй қыста 7-8 тонна көмір жағамыз. Көмірдің әр тоннасы 20 мың теңге тұрады. Жүк көлігіне көмірді үйге әкеліп бергені үшін қосымша тағы да ақша төлейміз. Ағаш жағып отыра берейік десек, ағашқа үй жылынбайды. Біздің жақтың қысы белгілі ғой», дейді ауыл тұрғыны Алтынбек Қуанышов.
Бұл күнде жасы сексенге таяған қария қорлықпен күн кешіп жатқанын ашына жеткізді. Бүгінгідей еліміз дамып, өркендеп жатқан кезде де Қаратас ауылына көңіл бөлінбей отырғанын айтты.
Қазіргі таңда ауылда негізінен жасы ұлғайған адамдар ғана қалған. Қыстың көзі қырауда олардың от жағып, күл шығаруы да бір бейнет. Ал жастар жағы ауылға көп тұрақтамайды. Көбі ауылдан көшіп кетіпті. Себебі, ауылда ешқандай жағдай жоқ. Қаратас ауылының тағы бір тұрғыны Пернебек Елемесовтің айтуынша, ауылдықтар қордаланған газ мәселесін көтеріп, облыс әкімі Бердібек Сапарбаевтың атына да хат жолдапты. Бірақ ол хаттан да жауап келмепті. Сөйтіп, тау етегіндегі шағын ауылдың халқы кімнен, қайдан көмек сұрайтынын білмей дал болып отыр. «Біздің ауылда бірінші кезекте газ мәселесі өте қиын болып тұр. Біз сияқты жасы үлкен адамдарға от жағу да, күл шығару да азап жұмыс. Бізден үш шақырым жердегі Күреңбел ауылына өткен жылы газ кірді. Енді біз жетім баланың күйін кешкендей болып қалдық. Егер газ болса, өзге де мәселелер шешімін тапса, жастар да ауылдан көшпес еді. Күн суытқанда көмір тасу да қиын. Жыл сайын аудан орталығына екі вагон көмір келеді. Бірақ ол кімге жетеді? Содан амал жоқ, Тараз қаласына қарай сабыламыз. Мұның бәрі де қалтамызға артық шығын», дейді Пернебек Елемесов.
Ауыз суға да, интернетке де жарымай отыр
Ауылдықтардың арманы – көгілдір отын. Талай жылдан бері көтеріліп келе жатқан мәселенің нақты шешімі әлі біраз уақытқа созылатын сияқты. Себебі бұл жыл сайын келесі жылы шешіледі деген құрғақ сөзбен шұбатылып келе жатқан күрделі мәселе болып тұр. Жалпы, тұрғындармен кездесіп, ауыл ахуалын көзбен көргенімізде, Қаратас ауылындағы күрделі мәселе тек газ болмай шықты. Тұрғындармен кездесу барысында олар ауыз су мәселесінің де өте өзекті екенін айтты.
«Елдің есігінің алдынан қазып алған құдығы бар. Ол да біреуде бар, біреуде жоқ. Құдығы жоқтар өзге үйден суды тасып ішеді. Су төрт метр тереңдіктен шығады. Бірақ сапасы нашар. Суды тасып ішетін баяғыдай бастау да жоқ», дейді Пернебек Елемесов.
Оның айтуынша, осы күнге дейін ауыл сыртында бастау болған екен. Бұл да болса дәтке қуат еді. Өкінішке қарай, қазір ол да болмай тұр. Ал ауыл тұрғыны Рабиға Бүрібаеваның айтуынша, ауылда қарапайым телефон байланысының өзі жоқ екен.
«Ауылда ұялы телефон тартпайды. Содан телефонымызды үнемі терезенің алдына қойып қоямыз. Кейде туыстарымыз хабарласса, хабарлама түседі. Содан телефонымызды қолға алып, қырға шығамыз. Не болмаса көше аралап кетеміз. Сыртта жүрген балаларымызбен сөйлесе алмаймыз. Сөйтіп әр күніміз терезе жағалаумен өтеді. Мектептің интернеті бір ай істесе, екі ай істемей қалады. Содан ел интернет іздеп қырға шығады, ойға түседі, әйтеуір бір әуре. Ал мұғалімдер толтыруға тиісті күнделіктерін Күреңбел ауылына немесе аудан орталығы Бауыржан Момышұлы ауылына барып толтырады. Бұл жерде толтыруға мүмкіндік жоқ. Балалар болса сабақ оқи алмайды. Жел тұрған күні интернет деген мүлде өшеді. Ауылда ешқандай жағдай жоқ. Болашағымыз жастар ғой. Жастар ауылда тұрсын десек, ауылды көркейтсін десек, қордаланған мәселелерді шешу керек. Мәселені шешу қарапайым елдің қолынан келмейді. Бұл іске лауазымды басшылар араласу керек. Оның үстіне мұнда жастарға жұмыс та жоқ», дейді тұрғын.
Жергілікті жұртшылық ауылдың болашағы үшін алаңдайтындарын да жеткізді. Кезінде бүгінгі Қаратас ауылының жоғары жағында Қоғалы деген ауыл болыпты. Сол ауылда жағдай болмағандықтан, өткен ғасырдың жетпісінші жылдары ел үдере көшкен екен. Бір кездері Жуалы ауданындағы Таңшығыс, Қызыл Жұлдыз ауылдарының да тағдыры солай болыпты. Енді қаратастықтар газы, суы, байланысы, интернеті жоқ ауылдан ел жаппай көшіп кете ме деп қауіптенеді.
Ал ауылдың ахуалына алаңдап, тұрғындармен кездесіп, мұң-мұқтажын тыңдап жүрген басшылар тағы жоқ. Осыдан жиырма шақты жыл бұрын Жуалы ауданын басқарып кеткен Серғали Айдапкеловтен кейін бірде-бір әкім ауылдағы көпшілікпен кездесіп, көкейкесті мәселесін тыңдамаған. Одан кейін де Жуалы ауданының жайлы орынтағына талай әкім жайғасты. Талай басшы жұмыс істеді. Талай әкім ауысты. Бірақ «баяғы жартас – сол жартас» күйінде қалып тұр. Ал аудан әкімі болып тағайындалғанына көп бола қоймаған Олжас Қаржауов болса бір рет қана Қаратас ауылына барып, сондағы тоғыз сыныптық мектептің жағдайымен танысыпты. Алайда ол да жергілікті жұртшылықпен кездеспей қайтқан. Көпшілік аудан әкіміне не жауапты орынбасарының, не тиісті бөлім басшысының ешқайсысының осы ауылдың мәселесін айтпайтынына қайран. Аудан әкімінің осы ауылдың жағдайын облыс басшылығына жеткізбейтініне налиды.
«Ауылымызға жетпісінші жылдан бері бірде-бір депутат келген емес. Ел ішінен Парламент депутаттарын Жуалы өңіріне жұмыс сапарымен келіпті деп естіп жатамыз. Бірақ олар да аудан орталығынан қайтады. Облыстық, аудандық мәслихаттың депутаттары да мұнда ат ізін салмайды. Олар тек сайлау болатын кезде ғана келеді. Депутат болып сайланбай тұрған кездерінде көріп қаламыз. Біз де оларға дауыс бердік қой. Шыны керек, бізге депутаттарды көру арман болды. Ауылдың жағдайын, шешілмей жатқан мәселелерді айтайық десек, ешқайсысы жоқ», дейді Алтынбек Қуанышов.
Жергілікті биліктен де, депутаттардан да көңілі қалған қарапайым халық осылайша газы, суы, байланысы, интернеті жоқ ауылда тұрып келеді. Көпшілік әлі де болса күрделі мәселенің күрмеуі шешілетінінен үмітті.
Олжас Қаржауов Жуалы ауданына әкім болып биылғы наурыз айында тағайындалды. Облыс әкімі Бердібек Сапарбаев тағайындау кезінде жас басшыға сенім артатынын да айтқан. Бірақ содан бері алты айға жуықтаса да, аудан әкімінің бұл ауылға арнайы келіп, елдің тілегін, мұң-мұқтажын тыңдамағанына көпшілік наразы. Қыр астында қоңыр тіршілік кешіп жатқан Қаратас тұрғындары бұл күнде қазан келмей тұрып тағы да көмір түсіріп алуға әрекет етуде. Жыл сайын көпшілік көгілдір отыннан үміт еткенімен, ол да көкжиекте бұлдыраған сағымдай жеткізбей отыр. Қазір ауылдағы ағайын бір-біріне септесіп қана күн көруге мәжбүр. Енді бір айдан соң мұнда қар жауады. Биыл да Қаратас тұрғындары жыл сайынғы бейнетін бастан кешіргелі тұр...
Жамбыл облысы,
Жуалы ауданы
