Жыр додасы Талдықорғандағы І.Жансүгіров атындағы мәдениет сарайында шымылдығын түрді. «Төгейін жырды халқыма» атты халықаралық сөз сайысына қазақ ақындарымен сөз қағыстыруға Алатау асып, қырғыздың 5 ақыны келді. Яғни еларалық айтысқа қазақ намысын қорғауға Жандарбек Бұлғақов, Мұрадым Мирланов, Жалғас Мақсұтов, Айшолпан Тілеутай, Сырым Әуезхан сияқты белгілі жыр жүйріктері шықса, Қырғыз елі тарапынан Амантай Құтманалиев, Азамат Болгонбаев, Асылбек Маратов, Баян Акматов, Кубат Тукешов секілді ақындар қатысты. Ал сөз додасына Халықаралық Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәлі алқа төрағасы ретінде және жазушы, халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты Жұмабай Шаштайұлы, Қырғызстан Жазушылар одағының мүшесі, композитор, публицист, Қырғызстанның халық әртісі Түгөлбай Қазақов, Мәдениет саласының үздігі, айтыс ақыны Айтақын Бұлғақов, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, «Тәлім» телеарнасының бас директоры Мұхаметжан Тазабеков, Мәдениет қайраткері, Т.Жүргенов атындағы өнер академиясының оқытушысы Серік Қалиев, айтыскер ақын Балғынбек Имашев қазылық етті.
Айтысқа жиналған көрермендер мен қатысушы ақындар Жамбыл музейінен арнайы алдырып, көрмеге қойылған, кезінде ақын қолданған заттар мен бұйымдарды тамашалап, қарт жыраудың шығармашылық өмірінің қызықты сәттеріне қанықты. Жалпы, бұл көрмеге Алматы облысы әкімінің қолдауымен жарыққа шыққан «Жамбыл» роман-этюді, ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымының қолдауымен басылған аударма кітабы, сондай-ақ өткен ғасырдың 50-жылдары баспа бетін көрген жыр алыбының сирек қордағы туындылары да қойылған екен.
Ал Жетісу төрінде өткен айтысты құттықтау сөзбен ашқан Алматы облысының әкімі Амандық Баталов биыл аймақта елді рухани жаңғыруға бастайтын шаралардың көптеп өткенін тілге тиек етіп, соның бірегейі ретінде Жамбыл Жабаевтың 175 жылдығын атап өту жұмыстарының жоғарғы деңгейде ұйымдастырылғанын айтты.
– Бұл – халықаралық айтыс Алатауды жағалай қоныстанған екі ел арасындағы ғасырдан жалғасып келе жатқан қасиетті өнерге деген құрмет. Бұл – кешегі Сүйінбай мен Тоқтағұл, Жамбыл мен Қатағаннан қалған мәңгі сыйластық. Бүгінгі айтыста Жамбыл баба өнерінің жаңа қырлары жырланып, айтыскерлер достықты ту етеді деп сенемін. Осы айтысқа Қырғыз елінен Қаныбек Қапашұлы Иманалиев бастап келген қадірлі қонақтарымызға, айтыскер ақындарымызға «қош келдіңіздер» деймін, – деген Амандық Баталов бір туған халықтың көрнекті ұлы Қаныбек Иманалиевтің иығына шапан жауып, естелік сыйлықтар тарту етті. Ал қонақтар атынан сөз алған Қаныбек Иманалиев:
– Қазақ пен қырғызды басқалардан өзгеше ететін өздеріне тән бір биігі бар. Ол – киелі сөз. Біз сөзді байлықтан да, басқадан да, тіпті өмірден де биік қоямыз. Қазақ пен қырғыз жылқыға мінгенде, домбыра мен қомыз тартқанда және айтысқа түскенде арқаланады. Рухани жақындығы мол қос елдің тәуелсіздігі баянды болып, өнері өрістей берсін, – деп ақжарма алғысын айтты.
Мұнан соң жыр додасының көрігі қызып, жеребе бойынша жұп-жұпқа бөлінген ақындар айтысты бастап кетті. Аламанның шымылдығын қырғыз ақыны Баян Акматов пен Алматы облысының атынан сынға түскен Жалғас Мақсұтов түрді. Мұнан кейін Қырғызстанда айтыс ақтаңгері атанған Амантай Кутманалиев пен қазақтың аяулы ақын ұлы Жандарбек Бұлғақов сөз таластырды. Үшінші жұп болып қырғыздың үкілі үміті Азамат Болғонбаев пен Алматы қаласының атынан сынға түскен Сырым Әуезхан сахнаға шықты. Келесі кезекте қырғызстандық ақын Асылбек Маратов пен Шығыс Қазақстан облысы атынан сынға түскен ақын қыз Айшолпан Тілеутай айтысты. Сондай-ақ айырқалпақты ағайынның азулы ақыны Кубат Тукешов пен Батыс Қазақстан облысынан арнайы келген айтыскер Мұрадым Мирланов аламанның көрігін қыздырды.
Ал айтыстың ақтық сынында үш жұп өнер көрсетті. Алғашқы болып шығысқазақстандық Айшолпан Тілеутай қырғыздың ақыны Кубат Тукешовпен сөз қағыстырды. Өз кезегінде Жетісудың жүйрігі Жандарбек Бұлғақов пен қырғыз ақыны Азамат Болгонбаев, батысқазақстандық Мұрадым Мирланов пен қырғызстандық Асылбек Маратов айтысты.
Мәрелі сәт жетіп, қазылар алқасының шешімімен ақындар марапатталды. Атап айтқанда, ынталандыру жүлдесі және 300 мың теңгелік сертификат алматылық Сырым Әуезхан, қырғызстандық Баян Акматовқа берілсе, 3-орын мен 500 мың теңгелік ақшалай сыйлық жетісулық Жалғас Мақсұтов пен айырқалпақты ақын Амантай Кутманалиевке бұйырды. Мұнан кейінгі жүлделі 2-орын мен 700 мың теңгелік сыйақы оралдық Мұрадым Мирланов пен қырғыз ақыны Кубат Тукешовтің қанжығасына байланды. Сондай-ақ айтыстың бірінші орны шығысқазақстандық Айшолпан Тілеутай мен қырғыз ақыны Азамат Болгонбаевқа беріліп, жеңімпаздарға
1 миллион теңгенің сертификаты табысталды. Ал Жамбыл Жабаевтың 175 жылдығына орай өткен «Төгейін жырды халқыма» атты халықаралық айтыстың бас жүлдесіне Жетісудың жүйрігі Жандарбек Бұлғақов пен сан додада қырғыз халқының намысын қорғап жүрген Асылбек Маратов лайық деп танылды. Қос бас жүлде иегерлеріне
1,5 миллион теңгеден ақшалай сыйақы берілді.
– Бұл сөз бәсекесінде Алатауды тел емген туыстас елдердің руханияты мен мәдениеті бір екені тағы да айшықталды. Осы орайда, екі елдің де ақындарына жүлде тағайындап, қолдау көрсеткен Алматы облысының әкімдігіне ризашылық білдіреміз. Бұл – тамыз айында Бішкекте өткен қазақ-қырғыз ақындары айтысының заңды жалғасы. Бауырластықты бекемдей түсетін осындай іс-шаралар алдағы уақытта да көбірек өтіп тұруына тілекшіміз, , – деді марапаттау сәтінде қазылар алқасының төрағасы, Халықаралық Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәлі.
Айтпақшы, жыр алыбы Жамбылдың 175 жылдығын атап өту шарасы Жетісуда одан әрі жалғасын табады. Мысалы, жақын күндері «Жамбыл ізімен» атты экспедиция жолға шығып, оған қатысушылар Алматы, Тараз, Бішкек, Мәскеу, Санкт-Петербург қалаларына барып, ұлы жыраудың есімін ұлықтайтын болады.
Алматы облысы
