Саннан сапаға өтетін кез жетті

Депутаттар ішкі істер органдарына осындай талап қойып отыр

Сенат Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жетекшілігімен өткен палатаның кешегі жалпы отырысында сыртқы барлау және ішкі істер органдары мәселелері бойынша өзгерістерді көздейтін заң жобалары қаралды. Сондай-ақ, Конституциялық Кеңес мүшесі қызметіне тағайындау жүзеге асты. Күн тәртібінде бірінші тұрған мәселе – палата Төрағасының ұсынысымен Анар Жайылғанованы Конституциялық Кеңес мүшесі қызметіне тағайындау мәселесі Сенат депутаттары тарапынан қолдау тапты. Бұл ретте Анар Нұралықызының өз еңбек жолын 1991 жылы Қазақстан Ғылым академиясында кіші ғылыми қызметкерліктен бастағандығын айта кеткен жөн. Ал 2008 жылғы наурызда Конституциялық Кеңес мүшесі болып тағайындалса, биылғы тағайындауды да аталған кандидатураның жұмысына тағы да сенім білдіргендік деп түсінген жөн. Бұдан кейін заң жобалары талқыға түсті. Алдымен депутат­тар назарына ұсынылған сыртқы бар­лау мәселелері бойынша өзге­рістерді көздейтін заң жобасы бірауыздан қабылданды. Негіз­гі мақсат сыртқы барлау субъек­тілерінің қызметін реттей­тін заңнаманы жетілдіру болып табылады. Атап айтқанда, сырт­қы барлау субъектілерін нақты­лау бой­ынша нормалар мен сырт­қы бар­лау субъектілерінің мем­­ле­кет­­тік органдармен және ұйым­­дар­­мен өзара іс-қимылын жақ­сар­­­туға бағытталған нормалар қарас­тырылып отыр. Заң жо­ба­сы бойынша қысқаша түсі­нік бере кеткен палатаның Халық­ара­лық істер, қорғаныс және қауіп­сіздік комитетінің төрағасы Икрам Адырбеков қазір бүкіл әлемде еліміздің ұлттық қау­іп­сіздігіне нұқсан келтіруі мүм­кін оқиғалардың орын алып отыр­ғандығына ерекше назар аудартты. Жалпы отырыста депутаттар «Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы» заң жобасы мен оған ілеспе заң жобасын да талқыға салды. Заңдық құжат төрт міндетті айқындайды. Атап айтқанда, құқық бұзушылықтың алдын алу, қоғамдық тәртіпті қам­тамасыз ету, қылмыспен күрес және әкімшілік айыппұлдарды өндіру. Бұл міндеттердің орын­далуындағы ашықтықты қамтамасыз ету мақсатында ішкі істер органдары жанынан қоғамдық кеңестер мен қоғамдық байқаушылар комиссия­сы да құрылған. Ішкі істер органдары қызметкерлерін әлеуметтік қорғау мақсатында республикалық бюджеттен 6,2 миллиард теңге қарастырылғандығын да айта кеткен ләзім. Бұл қаржылар қызмет­керлердің пәтер жалдауына, ІІО басшыларының, олардың орынбасарлары мен олардың отбасыларының бір жерден екінші жерге көшіп баруына, төтен­ше жағдайларда қосымша төлем жасауға, т.б. шығындарға жұм­салмақ. Заң жобасы бойынша қосымша баяндама жасаған Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің мүшесі Ермек Жұмабаев ілеспе заң жобасында жарақаттаушы қаруды азаматтық айналымнан алу және оны қызметтік қару қатарына ауыс­тыру көзделетіндігінен де хабардар ете кетті. Бұдан басқа құқық қорғау органдары қызметкерлері қызметтен босатылған кезде еңбек сіңірген күнтізбелік жылдардың санына байланысты (он жылдан аз және отыз жылдан астам) біржолғы жәрдемақы төлеу ұсынылып отыр. Сондай-ақ, депутат әскери қызметте болудың шекті жасына толғаннан кейін, денсаулық жағдайы бойынша немесе штаттарды қысқартуға байланысты еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемін алу құқығынсыз қызметтен босатылған офицерлік құрамның қызметкерлеріне (әскери қызметшілеріне) жұмыстан шығу жәрдемақыларын төлеумен қатар, қызметтен босатылған күнінен бастап бір жыл бойы арнайы (әскери) атақ бойынша жалақылар төлеуді белгілейтін нормалар көзделетіндігін де атап кетті. Заң жобасы бойынша жа­рыс­сөзге шыққан депутат Қ.Айта­ханов қазіргі өзгермелі заманда ішкі істер органдарының жұмысындағы өзгерістердің аз­ды­ғына назар аударта сөй­леді. «Олардың жұмысында дөре­кілік, адам тағдырына деген нем­құрайдылық, адамдар құқын қорғауды қамтамасыз ету емес, қайта шектеуге жақын іс-қимылдар көптеп кездеседі. Бұл полиция қызметкерлеріне деген қоғам мен халық сенімін төмендетеді», деді Қуаныш Айтаханұлы. Өткен жылы ішкі істер органдарында жүргізілген аттестаттаудан 12 мыңнан астам қызметкердің немесе 17 пайызының өте алмауы біраз нәрсені аңғартады, деген сенатор қазіргі таңда еліміз дүние жүзі бойынша полиция қызметкері саны жағынан әрбір 100 мың тұрғынға шаққанда алтыншы орында тұрғанымызды да қаперге салды. Ел ішінде әрбір 100 мың тұрғынға 444 полиция қызметкері келетін болса, Оңтүстік Қазақстан облысында бұл көрсеткіш 185-ке немесе 2,4 есеге аз. Депутаттың мәліметіне қарағанда, облыста бір полиция учаскелік инспекторы 3517 адамға қызмет жасайды. Бұл республика бойынша орташа көрсеткіштен 2 есеге жоғары. Сондықтан министрлік осы мәселелерді қаперіне алғаны дұрыс. Осылайша, талқыға түскен не­гізгі заң жобасы сенаторлардың тү­зетулерімен Мәжіліске жібе­рілсе, ал ілеспе заң жобасы бірінші оқы­лымда мақұлданды. Жалпы, депутаттар саннан сапаға өтетін кез жетті деп санайды. Тұрғындармен кездесулер өткізу, бұқаралық ақпарат құ­ралдары арқылы полиция жұ­мысын насихаттау, олар туралы жағымды фильмдер түсіру және кітаптар шығару сияқты ойлар соңғы кезде жиі айтылып қалып жүр. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».