Бибігүлдің әңгімесін тыңдай отырып, «қазақтың қызы деген ғажап атқа» лайық, ар-намыстан өрілген ғажап болмысын танығандай болдым. Небір өткелеңді бастан кешсе де, сөзінен бәзбіреулер құсап торығуға салыну, «тағдыр салды, мен көндім» секілді мойынсұну наласы сезілмейді. Керісінше, кей азаматтардың бойынан табыла бермейтін өжеттік, қайсарлық қасиеттер желдей есіп тұрды. Алға қойған мақсатына жетпей тынбайтын өршіл рух оны биік белестерге жетелеп келе жатқанын аңғару қиын емес.
Ол оңаша қалған сәттерде қиял көгіне жүзіп, ақ желеңді абзал жандардың адамдарға қуаныш, өмір сыйлайтын бақытты сәттерін көз алдына елестететін. Ондай кезде ерекше тебіреніп, жан жүрегі қайтсе де осы мамандық иесі атануды қалайтын. Қашан мектеп бітіргенше, есейгенше асығатын. Дәрігерлік мамандықты аттай қалап алған соң есіл-дерті Целиноград медицина институтына түсу болды. Жолы оңғарылып, қызығы мен шыжығы аралас студенттік өмірдің қалай өткенін де байқамай қалды. Жоғары білім ордасының емдеу ісі факультетін терапевт мамандығы бойынша тәмамдағаннан кейін туған жерге оралды. Учаскелік дәрігер болып қызмет еткен екі жылдың ішінде өзін білікті маман ретінде танытып, абыройға бөленді. Ұжым басшылығы сенім артып, шалғай жердегі Целинный учаскелік ауруханасына бас дәрігер етіп жіберді. Осында бір жылға жуық еңбек етіп, жаңа ортаға үйренісіп қалған мезетте тосын жол апатынан қайғылы қасіретке, айықпас дертке ұшырады.
1990 жылдың ми қайнатар маусым айы. Сол күні толассыз жауған нөсер жаңбыр сай-саланы қуалап, жер-дүниені ми батпаққа айналдырып жіберген. Ойлы-шұңқырлы, жамау-жасқаулы асфальт жол – көлкіген су. Жүйткіп келе жатқан жеңіл көліктің артқы жағына жайғасқан Бибігүл әлденеге елегізіп, бойын мазасыздық билеп алған. Жиыннан шығысымен ешқайда аялдамастан ежелгі әдетімен жұмысқа жеткенше асыққан. Жүргізуші бұрылыста рөлге ие бола алмаған күйі жол жиегіне қарай құлдилай берді...
– Қас пен көздің арасында болған жол апаты енді ғана бүршік жарып келе жатқан гүлжазира өмірімді, асқақ армандарымды тас-талқан етті. Мүгедектікке ұшыраймын, бар ғұмырым қоларбаның үстінде өтеді деп кім ойлаған? Адам баласы ешбір болжап білмейтін, бір Алла тағалаға ғана аян небір белгісіздіктер мен тылсым күштердің сәт сайын кездесетінін, пешенеңе жазылған тағдыр-тауанға періштең де араша түсе алмайтынын кейін түсіндім. Есімді жисам, батпақ баттасқан қара жолдың үстінде жатырмын. Өңім бе, түсім бе, айыра алар емеспін. Дел-сал қалпы орнымнан зордың күшімен тұруға талпындым. Осы бір оқыс қимылға неге бардым екен, жедел көмекті күтуім керек еді деген өкініш әлі күнге дейін өзегімді өртейді. Ернімді қатты тістеген күйі жан-жағымды қарманып, зорлана қимылдадым. Тізерлей бергенімде, юбкамның қақ айырылғанын көріп, ұялғаннан етегімді қолыммен қымтай беріппін. Сол кезде мұрттай ұшып түскенімді білемін. Аяғымды қозғалта алсамшы. Қанша айтқанмен дәрігермін ғой, іштей омыртқа зақымданған екен ғой деп топшыладым. Сумаң еткен суық ойдан тұла-бойым мұздап сала берді. Бір кезде арқамның қатты ауырғаны сондай, қоң етімді біреу кесіп алғандай шыңғырып жібердім.
Көз алдым қарауытып, біреу аяқ-қолыма ине сұққылап, өкпе-қолқамды суырып алғандай болды. Сонда да есімді жоғалтпауға барынша жанталастым. Өйткені, зембілге салып көтергенде дене түзу қалпында болу шарт. Жәрдемшілер келсе, осыны ескертпекке әрекеттенген түрім ғой. Әйтпесе, толық қарыптыққа ұшырап, осы күнге зар болып қалуым ғажап емес деген үрей санамды тұмшалап алған.
Ауруханаға жете бергенде есімнен айырылғанымды білемін, – дейді өткенді күрсініспен еске алған Бибігүл. Оны алда тағдырдың қилы тауқыметі мен ауыр сыны күтіп тұрған еді. Көкшетаулық хирургтер омыртқаға ота жасап, екі ай бойы аурухана төсегінде таңылып жатты. Болашағы – бұлдыр тұман. Өз бетімен не киіне, не шешіне алмайды. Күні бойы бір нүктеге қадалып, ауыр ойларға беріледі. Талай түнді ұйқысыз атырды. Аяқтары жансызданып, бірінші топтағы мүгедек қатарына жатқызылғанда көз жасына ерік беріп, ағыл-тегіл жылады. Көпке дейін өз-өзіне келе алмай бақытсыздықтың, қорсынудың зардабын әбден тартты. Уақыт – емші, төреші. Жанын жегідей жеген қайғыны ақылға, сарыуайымды сабырға жеңдірді. Алматының білікті дәрігерлеріне қаралды. Ондағылар кезекті отаны жасап, омыртқа арасында пайда болған ет өсіндісін сылып тастады. Жұлын аман. Алайда, негізгі омыртқаның қатты зақымдануы салдарынан жүріп кету үміті біржола үзілді. Одан әрі ота жасатуға тәуекел етпеді. Қарағанды қаласындағы мүгедектерді сауықтыру орталығында ем-дом алып, өзін сергек сезінді. Қоларбамен жүріп-тұруға үйренді. Үшінші отаны Ресейдің Новокузнецк қаласында жасатып, ондағылар да алматылық дәрігерлердің диагнозын қойды.
Бибігүл жалған жарық дүниеден түңілерлік жағдайға жеткізген пұшайман халін ешкімге сездірмеуге тырысып, жан қайғысын жалғыз тіреуі де, сүйеніші де әз анасымен ғана бөлісіп жүрді. Бірде «төрт қабырғаға телміріп, торығуға салына бергеннен ештеңе шықпайды. Еңсеңді тікте, бойыңды түзе! Сен сияқтылар аштан өліп, көштен қалып жатқан жоқ. Пайдалы еңбеккер ретінде еліне, жеріне қалтқысыз қызмет етіп жүрген талайларын көріп жүрміз. Олар аяқ-қолы балғадай, дені сау азаматтардан еш кем емес. Әлі-ақ қатарыңнан озасың», деген ана сөзі ширықтырды. Содан тәуекел шешімге келіп, Алматы қаласындағы медицина қызметкерлерінің біліктілігін арттыру институтына барып, білімін жетілдірді. Шығыс медицинасына, оның ішінде инемен емдеуге маманданды. Елге үлкен шаттықпен, жасқа тән жалынды жігермен оралып, жұмысқа асқан құлшыныспен кірісті. Науқастарды үйде қабылдап, тың саланы білгірлікпен игеріп әкетті. Осылайша, арада 7 жыл өткен соң рухының мықтылығы, қайтпас қайсарлығы мен мақсаткерлігі арқасында Бибігүл Тоқпанова сүйікті мамандығына қайта оралды. Осыдан екі жыл бұрын аудандық әкімдік оған орталықтандырылған емханаға терпевт дәрігер қызметіне шақырғанда «мен де қоғамға керек екенмін», деп жүрегі жарылардай қатты қуанды. Әкімдік басшылығы оған лайықты жұмыс тауып берумен қатар сапасы мықты германиялық қоларбаны сыйға тартты. Содан бері бұрынғы еңбек ұжымының толыққанды бір мүшесі ретінде адамдарға бақыт шуағын төгіп келеді.
Құрбылары мен әріптестері Бибігүлдің ісмерлігін, білімділігін, кәсіби шеберлігін, поэзияны сүйетінін жоғары бағалайды. Бос уақыттарда әлем классиктерін оқығанды, гүл өсіргенді, тоқыма жұмыстарымен айналысқанды ұнатады. Ол – бір отбасының кенжесі. Әкесі ерте көз жұмды. Бүгінде 78 жастағы анасымен бір шаңырақ астында тұрады. Үш ағасы да көмектерін үзген емес. Десе де, негізгі салмақ онымен тетелес Қайраттың мойнында: баспананың іші-сыртын оған лайықтап жасап берді. Емханадағы пандус та жүріп-тұруға өте қолайлы.
Қиындыққа қайыспаған қазақтың қайсар қызы өзінің еңбек ортасына оралуын, белсенді өмірге тартылуын жұмыспен қамту және әлеуметтік бейімделуге көмектесетін мемлекеттік бағдарламалар арқасында мүмкін болғанын мақтан етеді. Адамдарға өмір, күлкі, қуаныш сыйлау – оның басты мұраты.
Өмір ЕСҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан».
Солтүстік Қазақстан облысы,
Ғ.Мүсірепов ауданы.
Ол оңаша қалған сәттерде қиял көгіне жүзіп, ақ желеңді абзал жандардың адамдарға қуаныш, өмір сыйлайтын бақытты сәттерін көз алдына елестететін. Ондай кезде ерекше тебіреніп, жан жүрегі қайтсе де осы мамандық иесі атануды қалайтын. Қашан мектеп бітіргенше, есейгенше асығатын. Дәрігерлік мамандықты аттай қалап алған соң есіл-дерті Целиноград медицина институтына түсу болды. Жолы оңғарылып, қызығы мен шыжығы аралас студенттік өмірдің қалай өткенін де байқамай қалды. Жоғары білім ордасының емдеу ісі факультетін терапевт мамандығы бойынша тәмамдағаннан кейін туған жерге оралды. Учаскелік дәрігер болып қызмет еткен екі жылдың ішінде өзін білікті маман ретінде танытып, абыройға бөленді. Ұжым басшылығы сенім артып, шалғай жердегі Целинный учаскелік ауруханасына бас дәрігер етіп жіберді. Осында бір жылға жуық еңбек етіп, жаңа ортаға үйренісіп қалған мезетте тосын жол апатынан қайғылы қасіретке, айықпас дертке ұшырады.
1990 жылдың ми қайнатар маусым айы. Сол күні толассыз жауған нөсер жаңбыр сай-саланы қуалап, жер-дүниені ми батпаққа айналдырып жіберген. Ойлы-шұңқырлы, жамау-жасқаулы асфальт жол – көлкіген су. Жүйткіп келе жатқан жеңіл көліктің артқы жағына жайғасқан Бибігүл әлденеге елегізіп, бойын мазасыздық билеп алған. Жиыннан шығысымен ешқайда аялдамастан ежелгі әдетімен жұмысқа жеткенше асыққан. Жүргізуші бұрылыста рөлге ие бола алмаған күйі жол жиегіне қарай құлдилай берді...
– Қас пен көздің арасында болған жол апаты енді ғана бүршік жарып келе жатқан гүлжазира өмірімді, асқақ армандарымды тас-талқан етті. Мүгедектікке ұшыраймын, бар ғұмырым қоларбаның үстінде өтеді деп кім ойлаған? Адам баласы ешбір болжап білмейтін, бір Алла тағалаға ғана аян небір белгісіздіктер мен тылсым күштердің сәт сайын кездесетінін, пешенеңе жазылған тағдыр-тауанға періштең де араша түсе алмайтынын кейін түсіндім. Есімді жисам, батпақ баттасқан қара жолдың үстінде жатырмын. Өңім бе, түсім бе, айыра алар емеспін. Дел-сал қалпы орнымнан зордың күшімен тұруға талпындым. Осы бір оқыс қимылға неге бардым екен, жедел көмекті күтуім керек еді деген өкініш әлі күнге дейін өзегімді өртейді. Ернімді қатты тістеген күйі жан-жағымды қарманып, зорлана қимылдадым. Тізерлей бергенімде, юбкамның қақ айырылғанын көріп, ұялғаннан етегімді қолыммен қымтай беріппін. Сол кезде мұрттай ұшып түскенімді білемін. Аяғымды қозғалта алсамшы. Қанша айтқанмен дәрігермін ғой, іштей омыртқа зақымданған екен ғой деп топшыладым. Сумаң еткен суық ойдан тұла-бойым мұздап сала берді. Бір кезде арқамның қатты ауырғаны сондай, қоң етімді біреу кесіп алғандай шыңғырып жібердім.
Көз алдым қарауытып, біреу аяқ-қолыма ине сұққылап, өкпе-қолқамды суырып алғандай болды. Сонда да есімді жоғалтпауға барынша жанталастым. Өйткені, зембілге салып көтергенде дене түзу қалпында болу шарт. Жәрдемшілер келсе, осыны ескертпекке әрекеттенген түрім ғой. Әйтпесе, толық қарыптыққа ұшырап, осы күнге зар болып қалуым ғажап емес деген үрей санамды тұмшалап алған.
Ауруханаға жете бергенде есімнен айырылғанымды білемін, – дейді өткенді күрсініспен еске алған Бибігүл. Оны алда тағдырдың қилы тауқыметі мен ауыр сыны күтіп тұрған еді. Көкшетаулық хирургтер омыртқаға ота жасап, екі ай бойы аурухана төсегінде таңылып жатты. Болашағы – бұлдыр тұман. Өз бетімен не киіне, не шешіне алмайды. Күні бойы бір нүктеге қадалып, ауыр ойларға беріледі. Талай түнді ұйқысыз атырды. Аяқтары жансызданып, бірінші топтағы мүгедек қатарына жатқызылғанда көз жасына ерік беріп, ағыл-тегіл жылады. Көпке дейін өз-өзіне келе алмай бақытсыздықтың, қорсынудың зардабын әбден тартты. Уақыт – емші, төреші. Жанын жегідей жеген қайғыны ақылға, сарыуайымды сабырға жеңдірді. Алматының білікті дәрігерлеріне қаралды. Ондағылар кезекті отаны жасап, омыртқа арасында пайда болған ет өсіндісін сылып тастады. Жұлын аман. Алайда, негізгі омыртқаның қатты зақымдануы салдарынан жүріп кету үміті біржола үзілді. Одан әрі ота жасатуға тәуекел етпеді. Қарағанды қаласындағы мүгедектерді сауықтыру орталығында ем-дом алып, өзін сергек сезінді. Қоларбамен жүріп-тұруға үйренді. Үшінші отаны Ресейдің Новокузнецк қаласында жасатып, ондағылар да алматылық дәрігерлердің диагнозын қойды.
Бибігүл жалған жарық дүниеден түңілерлік жағдайға жеткізген пұшайман халін ешкімге сездірмеуге тырысып, жан қайғысын жалғыз тіреуі де, сүйеніші де әз анасымен ғана бөлісіп жүрді. Бірде «төрт қабырғаға телміріп, торығуға салына бергеннен ештеңе шықпайды. Еңсеңді тікте, бойыңды түзе! Сен сияқтылар аштан өліп, көштен қалып жатқан жоқ. Пайдалы еңбеккер ретінде еліне, жеріне қалтқысыз қызмет етіп жүрген талайларын көріп жүрміз. Олар аяқ-қолы балғадай, дені сау азаматтардан еш кем емес. Әлі-ақ қатарыңнан озасың», деген ана сөзі ширықтырды. Содан тәуекел шешімге келіп, Алматы қаласындағы медицина қызметкерлерінің біліктілігін арттыру институтына барып, білімін жетілдірді. Шығыс медицинасына, оның ішінде инемен емдеуге маманданды. Елге үлкен шаттықпен, жасқа тән жалынды жігермен оралып, жұмысқа асқан құлшыныспен кірісті. Науқастарды үйде қабылдап, тың саланы білгірлікпен игеріп әкетті. Осылайша, арада 7 жыл өткен соң рухының мықтылығы, қайтпас қайсарлығы мен мақсаткерлігі арқасында Бибігүл Тоқпанова сүйікті мамандығына қайта оралды. Осыдан екі жыл бұрын аудандық әкімдік оған орталықтандырылған емханаға терпевт дәрігер қызметіне шақырғанда «мен де қоғамға керек екенмін», деп жүрегі жарылардай қатты қуанды. Әкімдік басшылығы оған лайықты жұмыс тауып берумен қатар сапасы мықты германиялық қоларбаны сыйға тартты. Содан бері бұрынғы еңбек ұжымының толыққанды бір мүшесі ретінде адамдарға бақыт шуағын төгіп келеді.
Құрбылары мен әріптестері Бибігүлдің ісмерлігін, білімділігін, кәсіби шеберлігін, поэзияны сүйетінін жоғары бағалайды. Бос уақыттарда әлем классиктерін оқығанды, гүл өсіргенді, тоқыма жұмыстарымен айналысқанды ұнатады. Ол – бір отбасының кенжесі. Әкесі ерте көз жұмды. Бүгінде 78 жастағы анасымен бір шаңырақ астында тұрады. Үш ағасы да көмектерін үзген емес. Десе де, негізгі салмақ онымен тетелес Қайраттың мойнында: баспананың іші-сыртын оған лайықтап жасап берді. Емханадағы пандус та жүріп-тұруға өте қолайлы.
Қиындыққа қайыспаған қазақтың қайсар қызы өзінің еңбек ортасына оралуын, белсенді өмірге тартылуын жұмыспен қамту және әлеуметтік бейімделуге көмектесетін мемлекеттік бағдарламалар арқасында мүмкін болғанын мақтан етеді. Адамдарға өмір, күлкі, қуаныш сыйлау – оның басты мұраты.
Өмір ЕСҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан».
Солтүстік Қазақстан облысы,
Ғ.Мүсірепов ауданы.
