Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Мәселені тарқата айтсақ былай, 2020 жылдың 17 шілдесінде Ауыл шаруашылығы министрлігі «Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды, мал шаруашылығының өнімділігін және өнім сапасын арттыруды субсидиялау қағидаларын бекіту туралы» бұйрық қабылдап, мал азығына жұмсалған шығындар құнын арзандату шарасын енгізеді.
Осының негізінде аймақтағы бірқатар кәсіпкер еш алаңсыз субсидия алып, шаруасына кірісіпті. Бірақ өткен жылдың қазан айында облыстық ауыл шаруашылығы басқармасынан бұлардың субсидияланған мал басының сақталуын қамтамасыз ету міндеттемелерін сақтамағандығы жөнінде келген хат шаруаларды айран-асыр еткен. Қай жерде жаза басқанын аңғармаған ауылдағылардан басқарма субсидия қаржысын бюджетке қайтаруды талап етеді.
Басқарманың «міндеттемені сақтамады» деуінің себебі де көп ұзамай белгілі болады. Ауыл шаруашылығы министрлігі әзірлеген қағиданың қазақша нұсқасында кәсіпкерге субсидияланған аналық мал басының ағымдағы жыл бойы сақталуын қамтамасыз ету міндеттелген. Ал құжаттың орыс тіліндегі нұсқасында – «в течение года», яғни «жыл бойы» деп жазылған. Министрліктен кеткен қатенің құны алған қаржыны қайтару екендігін түсінген кәсіпкерлер палатаға жүгініп, ереженің қазақ тіліндегі нұсқасын басшылыққа алғандарын алға тартады.
– Шаруашылық иелері 2020 жылы қолданыста болған қағидаға сай сол жылы мал басын сатпай ұстап отырған. Тек келесі, яғни 2021 жылы ғана бір бөлігін саудалап, оның орнына басқа мал алғандар бар. Әзірге бізге 4 шаруа қожалығы өкілдері хабарласып, құқығын қорғауды сұрап отыр. Олардан ауыл шаруашылығы басқармасы 7,2 млн теңгені бюджетке қайтаруды талап еткен, – дейді облыстық кәсіпкерлер палатасының директоры Ғалымбек Жақсылықов.
– Кәсіпкерлер палатасының мамандары қағиданың қазақ тіліндегі нұсқасы орыс тіліндегісімен сәйкес келмеуіне байланысты Ауыл шаруашылығы министрлігінен түсініктеме беруін сұраған екен. Осы жылдың 22 ақпанында келген жауапта құжатқа 2021 жылдың 13 шілдесінде өзгеріс енгізілгені, «ағымдағы жыл бойы» деген сөз «жыл бойы» болып өзгертілгені айтылады. Ең сорақысы, ресми хатта министрліктегілердің «Осыған байланысты қағиданың орыс тіліндегі нұсқасын басшылыққа алу қажет» дегені болып отыр.
Шаруаларды қорғап отырған палатадағылар «Қазақстан Республикасының Құқықтық актілер туралы заңының 23-бабы 7-тармағында «Орыс тiлiндегi нормативтiк құқықтық актiдегi терминдер мен анықтамалар қазақ тiлiнде жазылған ретке сәйкес болуға тиiс» және 24-баптың 3-тармағы 3-абзацында «Қазақ және орыс тілдеріндегі нормативтік құқықтық актілердің мәтіндері тең түпнұсқалы болуға тиіс» деп анық көрсетілгенін айтады.
– Жалпы министрлік қабылдаған осы қағиданың әу бастан бір қайнауы кем болғаны көрініп тұр. «Жыл бойы» деген талапта да нақты қай кезден бастап есептеу керектігіне қатысты нақтылық жоқ. Кәсіпкер 2020 жылы қолданыстағы құжатты басшылыққа алғаны белгілі. Ауылдағылар министрлік қай күні ережесіне өзгеріс енгізеді екен деп күтіп отыра алмайды ғой? Ал министрліктің қағиданың орыс тіліндегі нұсқасын басшылыққа алу қажет деуі тіпті еш қисынға сыймайды, – дейді палата директоры.
Мәселеге орай ауыл шаруашылығы басқармасына хабарластық. Олар да шаруаларды құжаттағы қателік шырылдатып отырғанын түсініп отыр. Бірақ қағида талаптарын сақтамасқа тағы болмайды. Қазірше тек ескерту берілді. Іс созыла берсе сотқа жететіні анық.
Ал мемлекеттік орган және тексеруші орган төленген субсидияларды қайтарып алу талаптарын қайта қарауы керек деген ұстанымда отырған кәсіпкерлер палатасы өкілдері іс сотта қаралса, ауылдағылардың мүддесін қорғауға дайын отыр.
Қызылорда облысы
