Өнер • 29 Наурыз, 2022

Бабадан қалған бар мұра

140 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Түркістанда қазақ халқының құнды этнографиялық мұраларын насихаттау мақсатында «Бабадан қалған бар мұра» тақырыбында көшпелі көрме көпшілікке ұсынылды. Облыстық тарихи-өлкетану музейі қорынан жасақталған 80-нен аса жәдігер қойылған көрмені «Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы» РМҚК ұйымдастырып отыр.

Бабадан қалған бар мұра

Көрме үш бөлімнен  тұрады. Қа­зақтың зергерлік бұйымдары бөлім­інде зергерлік өнер мен тарихы наси­хатталады. Қазақ зергерлері көбіне жеке-дара жұмыс істеп, өз өне­рінің қыр-сырын ұрпақтан-ұр­пақ­қа үйретіп отырған. Зергерлер жасаған бұйымдардың қата­рында әйелдерге арналған әшекей­лер көп. Сырғалардың алуан түрі, шеке­ліктер, тұмарлар, бойтұмарлар, таналар мен түймелер, әйел белдіктері, біле­зік­тер мен шашбаулар көрмеден орын алған. Ұйымдастырушылардың әңгімелеуінше, әшекейлердің бұл түрлері тек сән-салтанат үшін ғана емес, әдет-ғұрып, наным-сенімге де тікелей қатысты болғандықтан, кез келген әлеуметтік ортаның өкілі өз хал-қадірінше түрлі әшекейлер иемденуге, тағуға тырысқан.

«Қазақтың тоқымашылық өне­рі» деп аталатын екінші бөлімде қойылған басқұрлар, желбаулар мен салма баулар, қоржындар мен киізден жасалған аяққаптар, кесеқаптар, кереге бау-таң­ғыштар көздің жауын алады. Ел тұрмысына сән беріп, адамдарға рухани ләззат сыйлаған қолөнер туындыларын халықтың өмірінен, тұрмысынан бөліп алып қарау мүмкін емес. Ал үшінші бөлімде – ағаштан ойылған ыдыс-аяқтар топтамасы.

Қазақтың қонақжайлылығымен танысқан адам дастарқандағы әрбір тағамның ежелден қалыптасқан, көш­пенділердің өмір-салтына бейім­делуіне септігін тигізгендігін түсінеді. «Қазақтың ұлттық тағам­дарының кей­біреуі арнайы уақыттарда, арнайы қонаққа арналып, арнайы ыдыс­тарда тартылады. Осыған байланыс­ты қазақтың әрбір ас ішуі үлкен тәр­биеге, сыйластыққа негізделген. Қазақ тұрмысында ас тартуда, қонаққа сый көрсетуде пайдаланған ағаштан жасалған ыдыс-аяқтары: астаулар, табақтар, ожаулар, қымыз табақтар мен кеселер де көрмеге қойылды», дейді «Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы қызметкерлері. Сондай-ақ көрмеде, қазақ халқының көне мәдениетін жаңғыртып жүрген танымал ағаш ою шебері Якия Әуел­бековтің қолынан шыққан туындылар кеңінен көрсетілген. Шебер өз жұмыстарын жергілікті алма, алмұрт, жаңғақ, қарағаш сынды ағаштардан жасаған. Осылайша, Наурыз мерекесі аясында киелі қала қонақтары мен ар­найы келген туристер құнды этно­­г­ра­фиялық мұралар арқылы қазақ хал­қының тарихынан мол мағлұмат алды.

 

Түркістан