Қоғам • 01 Сәуір, 2022

Қарсылық

1808 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Ғалымдар XX ғасырды адамзат тарихындағы қасіретке толы қанқұйлы ғасыр деп айтады. Шынында, солай десе болады. Өйткені миллиондаған адамдардың өмірін жалмаған екі ірі жаһандық соғыс та, сондай-ақ тіршілік иелерін жаппай қырып-жоятын атом, сутегі, бактериялық, нейтрондық бомба жасау да осы жүз жылдық аясында болды.

Қарсылық

1917 жылы Қазан төңкері­сі­нен кейін билік басына келген Кеңес өкіметінің қазаққа жасаған қиянатын айтуға ауыз бармайды. 1921-1923 жыл­дардағы ашаршылық халқы­мызды бір тұралатса, 1928 жы­лы ұжымдастыру жүргіземіз деп ел ішіндегі байлардың мал-мүлкін тәркілеп, олардың өзін түрмеге қамап, отбасыларын қаңғыртып жіберді. Одан соң 1931-1933 жылдардағы солақай басшылардың қолдан жасаған реформасынан хал­қымыз ашар­шылыққа қайта ұрынып, қынадай қырылды. Енді осы зұлматтан ептеп ес жинағанда, 1937-1938 жылдары көзі ашық зиялыларды қуғын-сүргінге салып, со­лардың көбісін ату жазасына кесіп, одан аман қал­ған­дарын ұзақ жылға түрмеге жап­ты. Шындығын айтсақ, осы зобалаңнан әрбір қазақ шет қалған жоқ. Соның мыса­лы ретінде, аяулы әжеме қатысты бір оқиғаны айтсам деймін.

Әжемнің айтуынша, әкесі Асан − мыңғырған мыңды айдамаса да, орта дәулеті бар адам болыпты. Алайда 1928 жылы байларды қудалау басталғанда ауылдағы шолақ белсенділер алдымен сол кісіні көрсетіп, бар­лық мал-мүлкін тәркілеп, түрмеге жапқан. Ақыры, ол кісі түрмеде ауырып, қайтыс болған. Отбасын жер аударып, әжем анасы екеуі заман тынышталғасын елге оралған.

Ол кісі бетің бар, жүзің бар демейтін, тіке айтатын адам еді. Осы мінезін білетіндер одан ығып жүретін. Өйткені әкесі ер баласы болмағасын, жалғыз қызын он үш жасқа дейін еркекшора етіп өсірген. Он үш жасқа дейін атқа мініп, ер балалармен бірге жүріпті. Әкесі мен оның ба­уырлары тартқан азапты көзімен көргесін бе, әжем Кеңес өкіметіне жанымен қарсы болып, үнемі кемсітіп сөйлейтін. Кейде «Құл-құтан басқарған өкімет қайдан оңады» деп, әлдебіреулердің атын айтып, жақтырмай отыратын. Тіпті әжем үкіметтің сол кезде кәрілікке деп берілетін он екі сом зейнетақысынан бас тартып: «талай адамның қанын мойнына жүктеген өкімет мені жарылқамай-ақ қойсын» дейтін. Кейбіреулер оның осы қылығын «алжығанға» санады. Алайда әжем ақырғы демі үзілгенше өз ұстанымынан тайған емес. Енді мұны ол кісінің жан-тәнімен жек көрген Кеңес өкіметіне қар­сылығы деп айтуға болады.