Аталған әнді автордың алдында шырқап батасын алғанын айтады Секең. Алғашында Оспанхан Әубәкіровтің сөзіне жазылған Қасымхан Асановтың «Қаракөзін» де Сейіл Аяғаннан естігенбіз. Баяу естілетін сазды әннің әуені терең толғанысқа жетелейді. Кейіннен бірақ «Қаракөз» десек, алдымыздан Әбілахат Еспаевтың әні шығатын болды. Сөйтсек, Оспанханның сөзіне бірінші Әбілахат ән жазғанда, бұл ән ел ішіне кең тарап кеткенге ұқсайды. Ол сөзге Қасымхан да ән шығарған, бірақ анағұрлым кеңінен таралып кетпеген сияқты. Әбілахат Еспаевтың «Қаракөзі» жылдамырақ айтылып, тез жатталатын ән. Сонымен қатар Қасымханның да туындысы қазақ ән қоржынын байытар тамаша дүние дер едік.
Бұрнағы жылдары «Қазақ» радиосының белгілі дикторы Сауық Жақанова Қасымхан шығармашылығына тоқталып, кейбір әндерінің қолды бола бастағанын жазғаны есімізде. Сол жазбасының арасында композитордың тағы бір ғажап әні «Қаракөз» «Алтын қорда» Әбілахат Еспаевтікі болып кеткенін айтып қынжылады. Анығында, Қасымхан Асановтың «Қаракөзі» мен Әбілахат Еспаевтың «Қаракөзі» екеуі – екі бөлек ән. Шатыстыратын себебі екеуі де Оспанхан Әубәкіровтің өлеңіне жазылған. Әбілахат Еспаевтың әні сәл жылдамырақ айтылса, Қасекеңнің «Қаракөзі» сырлы сазбен баяу есіледі. Мұны маған алғаш айтып, екі әннің аражігін ашып, айырмашылығын жіліктеп жеткізуші – белгілі әнші Сейіл Аяған.
Қ.Асановтың көзі тірісінде қасында жүріп, шығармаларының денін қағазға түсіріп алып ұрпаққа аманаттаушы – танымал әнші, белгілі өнертанушы Ерлан Төлеутай бұл ән төңірегінде былай дейді: «Қасымхан заманы – ащы судың сәнге айналған кезі. Әсіресе өнерпаз қауымның жаппай бас қойған уақыты осы 1960-1970 жылдар. Қасымхан ағаның өз аузынан естіген «Қаракөз» әнінің қысқаша тарихы былай. Бірде Мұқағали, Шәмші, Оспанхан, Әбілахат, Қасымхан – бесеуі біраз күн тоқтамай сілтеңкіреп қойып, ертеңіне бәрі түксіз қалыпты. Ол заманда бас жазу деген бұлжымас дәстүр бар. Не істеу керек? Бас сынып, тіл ауызға сыймай барады. Қалтада соқыр тиын жоқ. Мұндайда араларындағы ең пысығы, қиыннан қиыстырып амал табатын Оспанхан Әубәкіров екен. Бұл жолы да аяқастынан амал табады: «Мен, міне, көрдіңдер ме, табан астынан әнге сұранып тұрған мынау, қатқан өлең жаздым. Осыған ән жазып бере қойсаңдар, радиоға апарып, қолма-қол қаламақы аламыз», деп сиясы кеппеген «Қаракөздің» сөзін басы ауырып отырған «бөтелкелестеріне» оқып береді. Бұған алдымен Әбілахат ұшқырлық танытады. Қысқасы, «Қаракөздің» Әбілахат жазған нұсқасы «Қазақ радиосының» ән қоржынына бірінші түседі. 70 сом қаламақы жоғарыда аты аталған бестіктің тағы да бірнеше күнгі думанына еркін жетеді. Өзіне-өзі әрең келген Қасымхан ағамыз болса, әнге бірнеше күннен кейін оралады. Әннің әбден бабын келтірген соң, Оспанханға көрсетеді. Ән Оспанханға ұнайды. «Бірақ әннің сөзін өзгертіп жіберіпсің» деп дау шығарады. Сөйтсе, Қасымхан аға «Тырналар ұшып өткенде, Түседі-ау еске бала кез» деген жолдарды «Қарлығаш ұшып жеткенде, түседі-ау еске бала кез» деп өзгерткен екен. Бұған Қаскең «Біздің жақта тырна деген бір қадірсіз құс, Арқаның қазағы үшін сидиған тырнаға қарағанда үйінің шаңырағына ұя салатын қарлығаш әлдеқайда қасиетті» деп дау айтады. Ақыры бұл уәжге тоқтаған Оспанхан аға жоғарыда аттары аталған достарына бұл әнді де бірнеше күн қатарынан жуған екен. Қасымханның «Қаракөзі» осылайша дүниеге келеді», деп еді Ерлан Төлеутай.
Бұл әннің қысқаша тарихы мен тағдыры осындай. Бұл бұл ма, Ерлан Төлеутай туындыға қатысты тағы бір кілтипанның шетін шығарғанын білеміз өткен жылдары. Негізінен кезінде радиодан беріліп тұрғанымен, қазір көп шырқала қоймайтын Қасымхан әндерін түстеп, түгендеп жүрген мен білетін екі адам болса, Ерлан Төлеутай мен Сейіл Аяған. Ертеректе бір әңгімесінде Ерлан аға «таяуда» деп еді осы Қасымхан Асанов жайлы сөйлесіп қалғанымызда. «Қаракөз» әні туралы тағы бір келеңсіздіктің куәсі болдым. Ықылас атындағы халық музыкалық аспаптар музейінде әйгілі мәдениеттанушы, жазушы, дәулескер күйші Таласбек Әсемқұловтың домбырасын тапсыру салтанаты болып жатқан еді. Марқұмның көзін көргендер естелік айтты, ән шырқалып, күй тартылды. Бір кезде сахнаға жазушының Семейден келген жерлестері көтерілді. Ұмытпасам әнші Гүлшат Еруова ғой деймін, сахнаға көтерілген екі әйелдің бірі осы «Қаракөзді» Садық Кәрімбаевтың әні деп шырқай жөнелгені. Сәлден соң дастарқан басында бас қосқанда Семейден келген әнші апама «Қаракөздің» Қасымхан Асановтың әні екенін ұзақ дәлелдеуіме тура келді. Сөйтсем, ол кісі ұзақ жылдар бойы бұл әнді Садық Кәрімбаевтың әні деп айтып келеді екен. Түзеуге уәде берді», дейді өнертанушы.
Автордың бірнеше әнінің арасындағы бір туындының тағдыр-талайы осындай толқымалы. «Қазақ» радиосының қорында «Қарамашы, қадамашы көзіңді», «Шәрбәнға», тағы басқа әндері сақтаулы деп естиміз. Ал мына «Қаракөзі» әншісін күтіп жатқан оқшау туынды. Кімнің бағын ашар екен?
