Мәселенің мәнісін айтайық. Тереңкөл ауданында 1 420 гектар жерді иелігіне алған «Абетанов» шаруа қожалығы соңғы уақытта жергілікті әкімдіктің қырына ілігіп, заңсыз тексеруге ұшыраған. Қожалық өкілі Жанар Әбетанова аудандық жер қатынастары бөлімі ауылшаруашылық мақсатындағы жер теліміне қатысты ешбір қисынға келмейтін мониторинг жүргізгенін жеткізді. Тіпті мемлекеттік мекеме жергілікті БАҚ құралында «Абетанов» қожалығы өз жерін қосымша жалға алушыға беріп, заң талаптарын бұзып отыр деген ақпарат та жариялап жіберген. Яғни қожалық жайылымды жеке кәсіпкер Дубининге пайдалануға беріп, көлденең пайда табуда деп тұспалдайды.
Бұл аумақ жайылымға ғана жарайтын жер телімі болып есептеледі екен. Оның егін шаруашылығы үшін ешбір құны жоқ. Бірақ осыдан бірер жыл бұрын жергілікті әкімдік әлдебір себептермен жерді қожалықтан алып қойған. Шаруа иесі әупірімдеп жүріп соттың шешімімен қайтарады. Осы екі арада шаруашылық шығынға батып, өсіріп отырған 150-ден астам жылқысының барлығын сатып жіберген. Содан бері жылқы шаруашылығын қалпына келтіруге мүмкіндігі болмаған. Бүгінде Әбетановтар өз иелігіндегі 130 бас қойды осы жерде жаяды. Тереңкөл Павлодар облысындағы егін шаруашылығы өркендеген аудандардың бірі болып саналатындықтан, бұл өңірде мал өрісі тапшы. Жеке аулаларында төрт түлігін өсіріп отырған зейнеткерлер мен өзге де тұрғындар «Абетанов» қожалығынан мал жайып беруін өтінген. Яғни ерте көктемнен ұсақ малдарын қожалықтың отарына қосып, шопан Дубининмен ақысын төлеп тұруға келісіпті.
Жанар Әбетанова бақташыға сырттан түлік қосуға рұқсат еткенін, бірақ бұл қойлар міндетті түрде егілген болуы керек деп талап қойғанын айтады. Бүгінде жергілікті жалғызілікті адамдарға бұл келісім өте жақсы көмек болып отырған көрінеді.
Алайда мұны естіген аудандық әкімдіктің атқамінерлері бірден атойлап келіп, өрісте жайылып жүрген қойды санап, өз беттерімен мониторинг жүргізген. Бөлім ішінен құрылған жұмыс тобының нәтижесін жергілікті ақпарат құралында жедел таратып жіберген. Онымен қоймай, «Әбетановтар жерді Дубининге қосымша жалға беріп, пайдаға кенеліп отырғанға ұқсайды. Араларында келісім бары сөзсіз» деп ұйғарым жасап, мониторингтің есебін облыстық жер қатынастары басқармасына жөнелтіп қояды. Бір қызығы, әлгі тексерушілер шаруашылық басшысына келетіндерін күні бұрын ескертпеген. Оны қойып, прокуратура органдарына алдын ала мәлімдеуді де құп көрмепті. Ал аудандағы кәсіпкерлік саласына мүдделі ұйымдардың өкілдері бұл мониторинг жайында ақпарат құралынан ғана білдік деп отыр.
Аудан әкімдігінің мұндай қысастығына шыдамаған Жанар Әбетанова кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі облыстық кеңеске шағым түсірді. Кеңес мүшелері бұл іске қатысы бар барлық мемлекеттік және құқық қорғау органдарымен шұғыл жиын өткізіп, мәселенің мәнісіне көз жеткізгендей болды.
Облыстық прокуратура өкілі атап көрсеткендей, аудандық жер қатынастары бөлімінің басшысы Айжан Исаеваның бұл әрекеті заңсыздық. Себебі мұндай мониторингтер прокуратура органдарында тіркеліп, ол қоғамдық кеңестің және үкіметтік емес ұйымдар өкілдерінің қатысуымен жүзеге асуға тиіс. Мемлекеттік қызметшіге кәсіпкердің иелігіндегі жерге баса-көктеп кіріп, оның мал-мүлкін өз қалауымен санауына жол берілмейді. Егер мекеме қожалықта қанша қой барын білгісі келсе, ауыл шаруашылығына жауапты органдарға сұрау салса жеткілікті еді.
Жер қатынастары бөлімінің жіберген тағы бір ағаттығы, «Абетанов» пен «Дубинин» ЖК арасында қосымша жалға алу туралы келісім бар деп негізсіз айып таққандығында. Бұл көзқарасты әкімдік өкілдері ресми деректерінде де долбар түрінде келтірген. Ал іс жүзінде қос субъектінің арасында ешбір келісімшарт жасалмағаны мәлім болды. Яғни қағаз жүзінде еш құжат жоқ.
«Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің әдептілік нормаларын және мінез-құлық қағидаларын одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы №153 Жарлығында «мемлекеттік қызметші шындыққа сәйкес келмейтін мәліметтерді таратпауға тиіс» деп анық жазылған. Жер қатынастары бөлімінің жетекшісі Айжан Исаева бұл әдеп нормаларын белден басып, біліксіздік танытқанын облыстық кеңес мүшелері айрықша атады. Ал бұл мәселеге көз жұма қарап, кәсіпкерді заңсыз тексерудің тегеурініне салып берген Тереңкөл ауданының әкімі Азамат Маңғытовтың қазіргі үнсіз әрекеті түсініксіз.
Жиын соңында кеңес мүшелері Айжан Исаеваға заңсыз мониторинг нәтижелерін жедел түрде облыстық басқармадан қайтарып алуға кеңес берді. Өйтпеген жағдайда тереңкөлдік шенеуніктердің ісі алдағы уақытта сотта қаралуы ғажап емес.
Мұрат ҚАПАНҰЛЫ,
журналист
Павлодар облысы
