Облыс орталығында мыңдаған ағаш қурап қалды

Жасыл белдеулер деп отыр­ға­нымыз өндірістік кәсіпорындар­дың санитарлық-қорғау аймағында отырғызылған ағаш талдары. Был­тыр өңірлік экологиялық кеңесте облыс басшысы Әбілқайыр Сқақов жергілікті экологтермен біраз мә­селені қаузап, зияндылығы жоғары өндіріс орындары маңында жасыл желектерді көбейтуге мүдделі екенін байқатқан. Бұл бойынша кәсіпорын басшыларының есептері тыңдалып, оларға көктемде егіле­тін тал-бұталардың санын еселеуі керегі ескертілген. Әрі сол жиын­да «Берегиня – Био» қорының же­текшісі Татьяна Пономарева ке­ңес мүшелеріне ағаштарды күту мәсе­лесі туралы еске салды. Ол соң­ғы уақытта қала аумағындағы жасыл желектерді суару жиілігі мен сапасы бойынша көптеген шағым жиналып қалғанын айтып, жасыл аумақта үш жылдық күтім жасау әдісіне қайта көшуді ұсынған.

– Соңғы жылдары байқалған жағымсыз үрдіс бар: қаржыландыру көлемі жасыл аумақтардың санына бөлінеді де, көшеттерді суару саны шығарылады. Алайда суарудың бұл түрі тіпті тиімсіз әрі ағаштарды суару өңірде өте кеш басталады. Сондықтан оның жүйесін өзгерту керек, – деген биолог.

Сол жолы зауыттардағы экология мәселесіне жауапты тұлғалар бас шұл­ғығанымен, артынан берген уәде­лерін ұмытып кетті ме, сани­тарлық аймақтардағы сұрықсыз жағ­дай баяғы қалпында қала берді.

Жуықта облыс орталығындағы экологтер кәсіпорындардың жасыл белдеулеріне мониторинг жүргі­зіп, тапсырмалардың орындалма­ға­ны­на көз жеткізді. Егілген жас ағаш­­тардың басым бөлігі уақты­лы күтілмегендіктен тамыр ала ал­май, қурап қалған. Негізі зауыттар мен кеніштердің жыл сайын­ғы экологиялық шараларға бөлетін қаражаттары аз емес. Мыңдаған тал отырғызылады. Алайда оларды күту, суару шаруалары бақылау­дан шығып қалған. Яғни жоспарлы іс-шаралар айтарлықтай нәтиже бермей отыр. «ЭКОМ» қоғамдық бірлестігінің жетекшісі Светлана Могилюктің айтуынша, көптеген кәсіпорынның санитарлық қор­ғау аймағында отырғызылған ағаш­тар­дың күйі көңіл көншітпейді.

– Өткен жылдың желтоқсан ­айын­да және ағымдағы жылдың қаң­­­тар айында аймақтық эколо­гия­лық кеңес өтті. Жиында біз кә­­сіп­орын­­дардың жасыл белдеу­ле­рін­де он мыңдаған тал-терек отыр­ғы­зыл­ғанын естідік. Ағаштардың жағ­да­­йын бағалау үшін павлодар­лық эко­логтер арнайы әдістеме әзірле­дік. Біз­дің бұл ұсынысымыз кеңес мүше­л­ері тарапынан мақұлданды. Сон­дай-ақ жергілікті атқарушы орган­дар барлық кәсіпорындарға көмек көр­­сетеміз деп міндет алған, –дейді эколог.

Маманның айтуынша, облыс­тық экокеңестің тапсырмасы­на кей­бір кәсіпорындар мен мерді­гер­лер мұрын шүйіріп қарайды. Эко­логиялық ұйымдар еңбек ұйым­дарына боратып хат жазып, жағ­дайды түзеуді сұраған екен. Өңір­ге танымал төрт кәсіпорын қоғам­дық ұйымның жазбаша хаттарына мүлде жауап бермепті. Сондай-ақ олардың қай жерге және қанша ағаш отырғызғаны туралы да ақпарат жоқ. Бұлар – «Майкубен Вест» ЖШС, «Майқайың алтын», «Каустик» және «Кастинг» кәсіпорындары.

«ЭКОМ» қоғамдық ұйымының хаттарына Екібастұз ГРЭС-1 стансасы мен «Павлодарэнерго» АҚ да жауап бермеген. Монополистер экологтермен ынтымақтастықтан бас тартып, егілген көшеттердің қайда орналасқанын да көрсетпеген.

Дегенмен кәсіпорындардың көп­­шілігі мониторинг жүргізуге көмек­тесуге келісіпті.

«Мониторинг нәтижелері көр­сет­кендей, Павлодар мұнай-хи­­мия зауытындағы жасыл желектер­дің бестен екі бөлігі тамырланған. Тең жартысы қурап қалыпты. Ал «Нефте­хим LTD» кәсіпорнына тиесілі сани­тарлық қорғау аума­ғын­да қураған ағаштардың үлесі кем дегенде 20 пайызды құрайды. Сау тал-теректер жалпы отырғызыл­ған желектің шамамен 10 пайыздайы ғана. ГРЭС-2 стансасында та­мыр алмаған ағаштар 40 пайыздай болды. Осыған ұқсас көрініс Ақсу ферроқорытпа зауытында да байқалды. Бірлестік мүшелері ол жерде «жансыз» ағаштардың 73 пайызға дейін жеткенін анықтады», деп қынжылды «ЭКОМ» ҚБ же­текшісі.

Светлана Могилюктің пайымынша, мердігерлер көшеттерді отыр­ғызу орнының ерекшелікте­рін ескермеген. Топырақтың құрамы­на алдын ала талдау жүргізілмей, ағаштарды отырғызу технология­сы бұзылған. Күтім жасауда да олқы­лықтар жетерлік.

Қоғам белсенділері атап өткен­дей, әзірге санитарлық қорғау ай­мағын көгалдандырумен айналысатын мердігерлерге қойылатын нақты талаптар жоқ. Сондықтан да тиісті бақылау жүргізілмейді. Жақында заң шығарушы органдарға бұл бо­йынша арнайы талаптарды бекіту туралы ұсыныстар енгізіліпті. Бұл ұсыныстар мердігер компанияларға міндеттемелерін орындау кезінде нұсқаулар беріп, экологиялық мәсе­лелерді шешуге көмектеспек.

Павлодар облысы