Ежелден көршілік хақы сақталған мұнайлы өңірдің Астрахань облысымен тығыз қарым-қатынасы орнықса, соңғы жылдары Ярославль, Волгоград, Мәскеу, Краснодар, Орынбор, Нижний Новгород, Чебоксары секілді көптеген өңірлермен арадағы әріптестіктің тіні беки бастады. Аталған облыстардың бірнеше компанияларымен, кәсіпкерлерімен сенімді әріптестік байланыстар орнықты. Волгоград, Саратов облыстарының кәсіпкерлерінен құралған делегациялар Атырауға жиі келіп, тиімді келісімдерге қол жеткізіп жүр. Атырау мен Астрахань, Новосібір, Омбы, Саратов, Волгоград облыстарының сауда-өнеркәсіптік палаталары арасында өзара ынтымақтастық туралы келісімдер жасалған.
Ресей өңірлерімен әріптестік мұнайлы өңірде өндірілетін отандық өнімдердің сапасын көтеріп, бәсекелестікке қабілеттілігін арттырды. Сонымен бірге, ежелгі көршінің көптеген өңірлерімен әр салада жасалған байланыс сыртқы сауда айналымын жаңа белестерге көтерді. Қазір бұл салада Ресей Федерациясы ТМД елдері арасынан бірінші орынға шығып отыр. Мәселен, өткен жылы осы елмен арадағы сыртқы сауда айналымы 308,1 миллион АҚШ долларын құрады. Мұнайлы Атыраудан Ресейдің әр өңіріне экспортталатын өнімдер қатарына құрылыс материалдары, әралуан киім түрлері мен оған қажетті шикізат түрлері жатады. Ал өңірге Ресейден әкелінетін импорттық тауарларды негізінен өнеркәсіптік өнімдер құрайды. Соның ішінде, тамақ өнеркәсібінің өнімдері, металл және металл бұйымдары, көлік құралдары мен қосалқы бөлшектер, тұрмыстық техника мен түрлі жабдықтар бар.
– Екі ел арасындағы баянды байланыстардың бастауын Қазақстан-Ресей басшылары салып берді, –дейді Астрахань облысының халықаралық және сыртқы экономикалық байланыстар министрі Денис Афанасьев. – Бұл екі елдің экономикалық ынтымақтастығын одан әрі нығайта түсуге тың серпін берді. Яғни, біз Қазақстаннан жаңа әріптестер тауып, екі елге тиімді әрі қажетті жаңа өндіріс орындарын ашуға жаңа мүмкіндік алдық. Бұл өз кезегінде Ресей мен Қазақстан экономикасының қуаттануына, тараптар арасындағы сауда көлемінің ұлғаюына, бәсекелестікке төтеп бере алатын, жоғары сапалы өнім өндірушілердің қатарын көбейтуге негіз болмақшы. Демек, біздің өзара интеграциялық байланыстарымызға, көршілік хақымызға шекара кедергі бола алмайды.
Иә, шындығында, Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың әуелі Ресейдегі Қазақстан, содан соң Қазақстандағы Ресей жылын өткізуге ұйытқы болуы екі ел достығын одан әрі дамыта түсті. Бұрын Атырау облысында ресейлік компаниялар үлесі өте аз болушы еді. Мәселен, 1999 жылы Атырауда Ресей капиталының қатысуымен 35 компания болса, қазір олардың қатары 67-ге жетіпті. Бұл компаниялардың дені мұнай-газ секторы мен құрылыс индустриясында, құрал-жабдықтар мен ақпараттық технология, азық-түлік жеткізу, сонымен қатар, жүк тасымалы және автокөлік сату саласында жұмыс жасайды.
Әрине, Ресеймен арадағы екі жақты байланыстардың арқауы ежелден қалыптасқанымен, Атырау мен Астрахань облыстары арасындағы келісімнің құжаттық нұсқасына 1995 жылы қол қойылды. Өйткені, Каспий жағалауында қоңсы отырған қос облыстың бір-бірінен айырмашылығы соншалықты көп емес. Біздегідей мұнай-газ кеніштері оларда да бар. Бекіре тұқымдас балықтар шабағын өсіру зауыттары да солай. Экономиканың салалары да бір-біріне ұқсас. Осы себептен, Атырау мен Астрахань арасында іскерлік, экономикалық байланысты одан әрі тереңдету, дамыту үшін шаралар жоспары пысықталып келеді. Атыраудың Құрманғазы ауданы Астраханьның төрт ауданымен шектесетіндіктен, Красный Яр, Володар, Қарабайлы, Ақтоба аудандарымен ынтымақтастықтың үлгісі қызығарлықтай.
Екі жақты келісімді тереңдету тек шекарадағы аймақтарда ғана емес, бұл о бастан өзара сенім мен әріптестікті мақсат тұтқан Қазақстан мен Ресей арасындағы мемлекетаралық деңгейде де шешімін тауып келеді. Екі мемлекет арасында Біртұтас экономикалық кеңістік орнады. Экономикалық интеграцияның көкжиегі кеңіді. Мұны аймақтық деңгейде де дамытуды шекарадағы облыстар басшылары күнделікті атқарар жұмысының бір парасы санағандықтан, сауда-экономикалық, кәсіпкерлік құрылымдары арасындағы іскерлік байланысты кеңейту мәселелерін тұрақты пысықтап отырады. Экономиканың әр саласында іскерлік шаралары өтіп тұрады. Демек, Қазақстан-Ресей қарым-қатынасын дамыту тек экономикада емес, сондай-ақ әлеуметтік-мәдени салада да орныққан. Білім беру саласы негізінде Астраханьдағы орыс мектептерін қазақ тілі оқулығымен қамту жобасы қолға алынды. Құқық қорғау мекемелері өзара байланысты орнықтырып, шекаралық аймақтар тұрғындарының құқығы бұзылмауын қамтамасыз етіп отыр.
Қазақстан мен Ресей Президенттері Нұрсұлтан Назарбаев пен Владимир Путин шекарадағы мұнай кеніштерін бірлесіп игеру жөнінде өзара уағда жасағаны екі ел арасында ынтымақтастықтың тамыры тым тереңде екенін байқатады. Осындай өзара ықпалдастықтың негізінде шекарадағы “Құрманғазы”, “Хвалынское” және “Имашев” кен орындары екі елдің мұнайшыларының бірлесуімен игеріледі. “Құрманғазы” кенішінде барлау жүргізу үшін қазірдің өзінде Ресеймен бірлескен кәсіпорын құрылып, “ҚазМұнайГаз” бен “Роснефть” компаниялары арасында өнімді бөлісу жөнінде 55 жылға келісім жасалды. “Хвалынское” кен орнына қатысты дәл осындай қадам жасалуда. Ал “Имашев” кен орнының Атырау облысы үшін маңызы ерекше. Өйткені, бұл – біздің облыстағы мол, бірден-бір газ конденсаты қоры бар кен орны. Кен орнын ресейліктермен бірлесе игерудің маңыздылығы сол, бұл Астраханьдағы газ өңдеу зауытына жақын орналасқан. Жалпы, шекарадағы мұнай кеніштерін ресейліктермен бірлесе игеру екі мемлекеттің ынтымақтастығын, ықпалдастығын, ежелден достық рәуіштегі қарым-қатынастың, әріптестіктің тінін бекіте түседі.
Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ,
«Егемен Қазақстан».
Атырау облысы.
