Ғалия Бөкей: Ауылда да Оралхан Бөкейдің қарашаңырағын жаңғыртсам деймін

– Сізбен әңгімелесуге себеп болып отырған мәселе – ағаңыз Оралхан Бө­кейдің Шыңғыстайдағы музей-үйі... Әзірше бұл тақырыпты ысыра тұ­рып, бақытты балалық шағыңызға, ауыл­дағы алаңсыз күндеріңізге барып қай­тайықшы. Ағаңыз тура­лы бұрын-соңды айтылмаған ес­теліктер бар ма?

– Иә, санамда тасқа қашалып жазыл­ғандай ағам Оралхан Бөкей туралы естеліктер сайрап тұрады. Оны бәз­біреулер ұмыттырғысы келсе де сенің сүйе­гіңе сіңген, сенімен біте қайнасқан естеліктер қаламгердің өмір сүру дағдысы, өскен ортасы және шығармашылығы туралы білгісі келетін оқырмандары үшін қажет. Оралхан Бөкей – ең көп оқылатын жазушы. Ол – өз оқырманын ешқашан жо­ғалтып алмаған бақытты жазушы. Орал­хандай аға екінің бірінің маңдайына бұйыра бермеген. Мен де бақыттымын, тағдырыма ризамын.

Ағам ауылда «Алтай» кеңшарында әртүрлі жұмыс істеп жүрген кезі еді. Кеш­кісін жұмыстан келген соң үйде не болды, кім келді бәрін жіпке тізгендей айтып беретінмін. Менің есте сақтау қабі­летімнің артуына, құймақұлақ болуы­ма осы ағама айтқан әңгімелердің әсері бол­ды-ау деймін.

Бізбен атамның кіші қарындасы Күлә­ми апай бірге тұратын. Ол он сауса­ғы­нан өнері тамған ісмер еді. Ағам мектеп қа­бырғасында оқып жүрген кезінде Күләми апамызға киімдерін сөктіріп, өзіне лайықтап, жаңаша үлгімен қайта тіктіреді екен. Бірде апамыз қатты ауы­рып қалып, көңілін сұрауға Аққайнар ауы­лынан сүйектес ағайыны Жуанхан ата келді. Дауыстай кіріп, апамыздың тәуір болып кетуіне тілеулес екенін білдіріп, ұзақ әңгімелесті.

Біздің үйдегі ең қастерлі бөлме – ортаңғы бөлме еді. Апамның айтуынша, мектеп бітіре сала ағам Абай атындағы Шыңғыстай орта мектебіне 1962 жылдың қыркүйегінен аға пионер жетекшісі болып жұмысқа орналасыпты. Алғашқы еңбекақысына былғары диван және Абай атамыздың үлкен портретін сатып алған. Осы заттар ортаңғы бөлмеде тұратын. Апам Жуанхан атаға қарап, «Қайнаға, диванға жатып демала тұрыңыз», деп бөлменің есігін ашты. Бір кезде Жуанхан ата ашулы дауыспен, Сарқыт апама қарай адымдай басып жетіп барды. «Әй, Сарқыт, сен не байға тигелі жүрсің бе?» деп дүрсе қойды. Шешем де селк етті. «Ана ілулі тұрған портреттегі шалға тигелі жүрсің бе деймін? Ошекем мен Шапамнан ұялмайсың ба?» деп айқайға басты. Сарқыт апам сабырлы адам еді ғой. Үндемей Жуанхан атамның бетіне бажырая қарады. Мен әр сөзді аңдып тұрмын. Шешем: «Ауырып жатқан Күләмиден ұят болды ғой, ол Ораш сатып әкелген ұлы ақын – Абай бабамыздың портреті», деді. Жуанхан ата басындағы бөркін жерге атып ұрып, жүрелеп отыра қалды да: «Аруағыңнан айналайын, ұлы данышпаным, танымай қалған мендей бейбағыңды кешіре көр!» деп кешірім сұрап жатыр. Күләми апам маған қызыл қоңыр пүліштен қынама бел пальто және әдемі тақия тігіп берген. Мен де сол тақиямды басыма кие сала Жуанхан атам құсап тақиямды жерге алып ұрып, «Аруағыңнан айналайын, ұлы данышпаным, танымай қалған мендей бейбағыңды кешіре көр!» деп атамның айтқанын қайталадым. Кешкісін Оралхан ағам келгенде осы әңгімені айтып бердім. Ағам күліп: «Абай – бар қазақтың атасы, енді Жуанхан атаңның арқасында танитын болдың», деді. Осы оқиға әлі күнге дейін есімнен кетпейді.

1967 жылдың қазанында ағам қызметін ауыстырып, Алматыға кетті. Бірде телефон соғып: «Аға, тәте, менің үйімдегі ең қым­бат затым – кітаптарым және екі кар­тинам. Соны алып кетіңдер, қалғанын Айман өзі жайғастырар», деді. Апам екеуіміз Үлкен Нарынға барып, ағамның шағын кітапханасы мен екі картинасын жүк көлігіне салып, үйге алып келдік. Бұл әйгілі орыс суретшілері И.Крамскойдың 1883 жылы жазған «Белгісіз» атты картинасы мен К.Маковскийдің «Найзағайдан қашып келе жатқан балалар» атты полотносы еді. Осы екі картина Шыңғыстайдағы қара­шаңырақта ағамның айтуымен өз орындарында әлі тұр.

Ағам сырнайды да жақсы тартты, әнді де тамаша айтты, бидің төресі вальс­ті де жақсы билейтін. Көрші, ағаш ұстасы Гриша ағайдың жанында жүріп, сол кісінің көмегімен үйге кітап сөресін, орын­дық, дөңгелек жер үстел жасап әкелді. Біз үшін барлық отбасы мүшелерін бір дастарқан басына біріктірген әрі ағамның қолтаңбасы қалған үстел – ерекше қимас затымыз, қарашаңырақта сақталған құнды дүниеміз. Айта берсең, естелік көп...

– Ауылдастар Мәншүк пен Әймен мұ­ға­лімді ауыздарынан тастамайды. «Біз­ге Оралханның қарындасы сабақ бер­­­ді» десіп отырады үлкендер. Мән­шүк мұ­­­ғалімнің де жазуға ебі болды-ау деймін...

– Шыңғыстай мектебінде Мәншүк қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен, ал Әймен бастауыш сыныптарға сабақ берді. Екеуі де шәкірттерінің есінде қалатын мықты ұстаздар еді. Әлі есімде, Мәншүк апайы­м В.Лениннің 100 жылдығына арналған аудандық байқауға қырғыз жазушысы Ш.Айтматовтың «Ана – Жер-Ана» повесі бойынша драмалық көрініс дайындап апарады. Сол үшін Мәншүкті КГБ есепке алып, аудандық партия жиналысында қарады. Десе де, Мәншүк туған жердің қадір-қасиетін шәкірттерінің бойына сіңіруден жалыққан емес.

Ал ағам алғашқы туындыларын мектеп қабырғасында жүрген кезде жазған. Әуелде өлең жазып, оны аудандық газетке қарындасы Мәншүктің атынан беріп отырған. Мәншүк ренжіп, мен де өлең жаза аламын деп өзі жазатын. Мәншүк апайымның мына бір өлең жолдары есіме түсіп отыр:

Айқай, дүние-ай,

Шешем – Күлия-ай.

Әкем – Бөкей,

Шетімізден дөкей…

Әймен апайымыз әңгіменің майын тамызып айтатын. Тілі өткір, сатираға жақын. Өкініштісі, екеуінің де ғұмырлары қысқа болды. Мәншүк 36, Әймен 43 жас қана жасады. Әймен апайымыздың қызы Әлем анасы салған соқпақпен ұстаз мамандығын таңдап, қызмет істеп жүр. Мәншүктің дүниеден озар алдында жазып қалдырған ең соңғы өлең шумақтары:

Барғым келеді, туған жерім, өзіңе,

Тау-тастарың елес болды көзіме.

Жазылып-ақ кететіндей көрінем,

Бір аунасам қасиетті жеріме!

– Жылы естеліктер айтып отырсыз. Өзіңіз, ағаңыз Оралханның жанында көп жүрдіңіз. Жазу өнері жұқпады ма?

– Өлең, көркем шығарма жазатындай талантым жоқ. Ағам туралы естеліктер жазамын. «О дүниеге хат» деп, бұл жақта болып жатқан келеңсіз оқиғаларды жазып қоятыным бар. Біздің туғандарымыздың бәрі өмірден ерте кетті. Менің міндетім – туыстарымның өмір мектебі туралы кітапты жазып, аяқтау. Бөкей әулетінің үлгі алар­лық тамаша тағылымы бар оқырман­дарға қызықты болады-ау деп ойлаймын.

– Оралхан Бөкейдің кітаптарға енбеген «Санияз» деген әңгімесін тауып алып, әлеуметтік желіге жариялаған едім. Кі­таптарына кірмей қалған басқа да дүние­лері бар ма?

– Ағам өмірден өткен соң шығарма­шылығының библиографиясын жасап, түгелдей қадағалап келемін. Баспасөзде, әлеуметтік желілерде жазылып жатқан дүниелерге дейін көңіл аударамын. Өйткені менен басқа жоқтаушысы жоқ. Елу жылдығында 2 томдық шықты, ал алпысқа толғанында «Қазақпарат» баспасынан 4 том шығатын болды. Мерейтой өтіп жатқанда үлгермей жатырмыз деп 1, 2 томнан аздаған кітапты сол жерде көрсетті. Бірақ толық 4 том шықпады. Мен республика көлеміндегі кітапханаларға сұрау жібердім, кітаптар түспеген. Кезінде Мәдениет және ақпарат министрі Мұхтар Құл-Мұхаммедтің қолдауымен 70 жылдығында 7 томдығы жарық көрді. Жеті томды аз уақытта дайын­дап, «Ел-шежіре» баспасына бердім. Басқа баспагерлер ағамның шығармаларын менен дайын күйінде алып жатады. Иә, кітаптарына енбей қалған туындылары да бар. Пьесаларын жинақтадым. Үнді еліне сапарға кетіп бара жатып қол­жазба күйінде қалдырып кеткен, сол күйі еш жерде жарияланбаған драмалық шығар­маларын іздестірдім. Режиссерлер Нұр­қанат Жақыпбайға «Шыңғыс хан», Сәу­лебек Асылхановқа «Қазақтың қасіреті» пьесаларын табыстаған екен. Екеуі де таба алмай жүрміз, іздеп жатырмыз деді. Кейін өнертанушы, журналист Назерке Жұма­бай «Шыңғыс хан» пьесасының табылғанын хабарлады. Қаржылық мә­се­ле шешімін тауып жатса, толық шы­ғар­­малар жинағын шығару – менің арманым.

– Оралханның оқырманы барда есімі ешқашан ұмытылмайды. Оны өзіңіз де байқап жүрген боларсыз. Қайта жыл өткен сайын шығармашылығын на­сихаттау күшейіп келе жатқан сияқ­ты. Бірақ «Оралхан оқулары» тоқтап тұр...

– Ұлы тұлғалар ұмытылмайды, жылдар жылжыған сайын асқақтай түседі. Ал жыл сайын Оралхан шығармашылығын насихаттау күшейіп келеді деп айта алмаймын. Керісінше, барынан айырылуда. 1998 жылы сол кездегі министр Алтынбек Сәрсенбаев Тіл мерекесі аясында Оралхан Бөкей оқуларын өткізуді ұсынды. Оған негіз болған қарапайым оқырман біле бермейтін тағы бір қыры – Оралхан ағамыздың Т.Жүргенов атындағы өнер академиясының актерлер дайындайтын бөлімінде «Шешендік өнерден» сабақ беруі. Ол кезде досы Әшірбек Сығай осы оқу ордасын басқаратын. Ағам шешен әрі өз ойын тыңдаушысына әдемі дауыспен шебер жеткізе білетін. Дикциясы анық, саңқылдап сөйлейтін. Бейімбет Май­линнің «Шұғаның белгісі», өзіне шығар­машылығында ұстаз санайтын Мұхтар Әуезовтің әңгімелерін жатқа оқитын.

Оралхан Бөкей атындағы көркемсөз оқу шеберлерінің I Республикалық бай­қауы 1998 жылы Астанада тұңғыш рет өтті. Байқаудың бас жүлделерін актриса Күнсұлу Шаяхметова және Райхан Қалиолда иеленді. Сонымен байқау ережесі аз-маз өзгертіліп, жыл сайын өтіп отырды. Бір жылы «Оралхан Бөкей атындағы» деген тіркессіз жарнаманы баспасөз бетінен оқи сала министр Мұхтар Құл-Мұхаммедке хат жолдадым. Көп ұзамай жауап келді. Министр мырза қарамағындағы Тіл комитетінен кеткен кемшілік үшін ескерту беріп, маған «Енді мұндай кемшіліктің қайталанбауына Алланың атымен уәде берем» деп жауа­п жазыпты. Міне, нағыз кітап оқуға жанашыр адам. Бұдан әрі кезекті министр Арыстанбек Мұхамедиұлы Оралхан Бөкей атындағы көркемсөз оқу шеберлерінің республикалық байқауының, Оралханша түйіндесек, жаназасын шығарды. Ережесі жазылып, қаулымен бекітілген байқаудың неге өтпегенін түсіндіруді талап етіп, министрлікке тағы хат жолдадым. Жауап келмеді. Хаттың тағдырын сұрап хабарласып едім, жауабын Ақтоты Райымқұлова береді деді. Сол күйі жауапсыз .

2017 жылы Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғам­дық саяси жұмыс комитетінің төрағасы болып Қуат Бораш тағайындалды. Ол әдебиет жанашыры екенін бұрыннан білетінмін. Телефон шалып, бұл байқауда Оралхан Бөкейдің аты тұрғанымен бүкіл қазақ классиктерінің шығармалары (проза, поэзия, драма) оқылатынын ескерттім. Мұқият тыңдап алып, екі күннен кейін жауапты маманның телефонын нөмірін берді. Жауапты қызметкер Оралхан Бөкей атындағы көркемсөз оқу шеберлерінің республикалық байқауының өтуіне бір топ жазушы қарсы болып, Парламентке дейін барды, сол себепті алынып тасталды деген жауап айтты.

– Қайта қолға алуға болмай ма?

– Жастардың кітап оқуына септігін тигізетін республикалық деңгейдегі бай­қау қайта қолға алынуы керек. Прези­дент Қасым-Жомарт Тоқаев: «Біз кітап оқуға деген сүйіспеншілікті бастауыш сыныптан бастап қалыптастырсақ қана кітап оқитын ел бола аламыз. Ал жас ұрпақ­тың сауатты болуы үшін балалардың көркем әдебиет оқуы өте маңызды», деген болатын.

Оқу-ағарту министрі Асхат Аймағам­бетов «Оқуға құштар мектеп» жобасына, Мәдениет және спорт министрі Дәу­рен Абаев жастардың кітап оқу мәсе­лесіне ерекше көңіл аударып жатыр. Дәурен Абаев мырзаға Оралхан Бөкей атындағы көркемсөз оқу шеберлерінің респуб­лика­лық байқауын қайта жандандыру жай­лы хат дайындап отырмын. Осы байқау қайта жалғасын табады деген ойдамын.

– Иә, қайта қолға алынып жатса, оқыр­­ман қауым қуанар еді. Ал енді көп­тің ойында жүрген негізгі мәселеге кө­шейікші. Алтайға ат арытып барған турис­­тер, меймандар «Оралхан музейі­нің сыр­тынан қайттық» деп шуласып жа­тады. Мүмкін, 80 жылдығы қарса­ңында қайта ашылып, бөркімізді ас­пан­ға атамыз ба?

– 2002 жылы О.Бөкейдің 60 жылдығы қарсаңында жазушының есімін мәңгі есте қалдыру жөнінде жоғарыдан тапсырма беріліп, жергілікті шенеуніктерді алқымынан алған-ды. Қомақты қаржы да бөлінді. Бұйрық қатты, жан тәтті. Нә­тижесінде, жергілікті билік Бөкей ақ­сақал­дың жекеменшік үйінің маңдай­шасына «Оралхан Бөкей мұражайы» деген тақтайшаны жапсырып, жауапкершіліктен «үш сөзбен», сапасыз құрылыстарымен құтыла салды. Іргетасы үйдің сыртқы бөре­­несінен сыртқы жағына құйылған, ауа кірмейді. Шатыр қысқа, жаңбыр жау­са, үйге және алдыңғы верандаға су кетеді, ағаш қалдықтары, үгінділерді үйдің жертөлесіне түсіре салған. Содан үйдің асты шіріп, саңырауқұлақтар тақтай тесігінен көктеп шықты. Бәрін тазалап, шіри бастаған бөренелерді химиялық заттармен әзер тоқтаттық.

Есік алдына еңселі ескерткіш орнатуға да қаражат бөлінді. Бірақ гипстен жа­салған ескерткіш тұғырына қона бере қақ төбесінен жарылды. Оны қара маймен майлады. Сөйтіп, аққұба Оралхан қап-қара адамға айналып шыға келді.

Мұның бәрін сол кездегі аудан әкімі Бердібек Сләмовке көрсеттім. Бұл жұ­мыс­тармен әкімнің бірінші орынбасары Қайыржан Сәдуов айналысқан деп кемшіліктерді мойындады.

2013 жылы 70 жылдық мерейтойында түрлі іс-шара ұйымдастырылғанымен, үй жекеменшікте деп, Оралхан Бөкей қара­шаңырағына бір шеге қағылмады.

80 жылдығы қарсаңында аудан әкім­дігінен хабарласып, бұл музейді қолға ала­­тын­­дарын айтты. Үйдің маңайын қай­та қоршап, кәсіпкерлердің біріне беріп, жөндеу жұмыстарын жүргізетіндіктерін және менен сатып алғысы келетіндерін жет­­кізді. Бұл – Бөкей ақсақалдың қара­ша­ңы­рағы, Оралхан Бөкейдің туған, тұрған үйі ретінде құнды. Қазір үй менің меншігімде. Бірақ музей мәсе­лесі аудан көлемінде ше­шілетін шаруа емес. Қаражат керек, ауданда ондай қаражат жоқ. Жалпы, музей дегенге мүлде келіспеймін. Бұл шаңырақ тірі организм сияқты болашақ ұрпақты тәрбиелейтін орын болуы керек. Қазақ елінде де Л.Тол­стойдың, А.Чехов­тың үйі сияқты киелі орындар бой көтеруі керек.

– Десе де, барымен базар деп ашып қоюға болмай ма? Неге жабық тұр деген сауал көпшілікті мазалайды.

– Жазушының 60 жылдығында музей деп ашылғаннан кейін билік қара­мағына бердім. Кітапханашының 0,5 айлық еңбекақысы басында музей қыз­меткерлеріне төленіп тұрды. Аудан әкімдері екі-үш жылда ауы­сып тұрды. Олардың біріне жазушы керек, енді біріне керек емес. Сөйтіп, ғимаратқа қарайтын жұмысшыларға төле­нетін мардымсыз қаражат басшы ауысқанда заңсыз деп төленбейтін болды. Ішіндегі көрпе-жастық, сырмақ секілді заттарды басқа іс-шараларға да пайдалана бас­тады. Оралханның Еркін Нұразхан салып тапсырған суреті, Қытайдан келген суретшілер тапсырған портреттер басқа көрмелерге алынды. Оралханның күміс қынды алмас пышағы, анасының саптаяғы қолды болып кетті. Осылай музей аңғал-саңғал күй кеше бас­тады. Келген қонақтар үңірейіп тұрған бөлмелерді көріп, маған ренжитін болды.

Содан қойшы, билік Алаш қозғалы­сының 100 жылдығы қарсаңында қомақты қаражат жұмсап, Әбдікерім Ережепұлына арнап мектеп-музейін салды. Сол жерден Оралхан Бөкейге үлкен бір бөлме бердік. Сіздің үй жекеменшік болғандықтан, біз қарай алмаймыз, сонда көшірсек дұрыс болар еді деп өздері ұсыныс айтты. Мен сол кездегі аудан әкімінің орынбасары Ренат Құрманбаевқа хабарласып, қабыл­дап алу актісімен, комиссиямен Әбдікерім музейіне жауапты мектеп дирек­торы Ақтоты Касенуалиеваға бірқатар заттар­ды тапсырдым. Өзіме тиесілі дүн­ие­лерді қалдырдым. Өз үйімнің есік терезесін шегелеп, маңайын тазалап, қарай­тын адамдарға тапсырып кеттім. Мәсе­ленің көкесі енді шықты, ол музейге халық бармайтын болған. Халық сырты жабық Орал­хан үйін үзбей іздейтін болған­дық­тан, неге жабық деген сұрақ туындап отыр.

– Ендігі ой-мақсатыңыз, жоспары­ңыз қандай?

–  Әбдікерім музейіннің де оңып тұрғаны шамалы. Дұрыс салынбағандықтан, ішіне қара шыбын, ұсақ құстар толып кетеді. Мектеп мұғалімдері біреу келетін болса, соны тазалаумен әлек. Штат мәселесі шешімін таппаған, облыстық музейлер кадастрына тіркелмеген. Мемлекет меншігіндегі музейдің жағдайы осындай. Енді келіп, билік қайта менен үйді сұрайды. Не нәрсенің құны бар, кезінде қадірін білмеген соң сметада көрсетілген бағаны сұрадым. Осы үйді толыққанды жұмыс істейтіндей дәрежеге жеткізу жобасы бар. Әрине, қаражат табылса. Сонда толық сметасы көрсетілген. 2019 жылдан бастап «О. Бөкей үйі» деген қоғамдық қор құрдым.

Мен жергілікті билікке сенбеймін. Егемендік алғаннан бері Шыңғыстай ауы­лы бар құндылығынан айырылды. Ай­талық, 1903 жылы Әбдікерім болыс салған екі корпустан тұратын бүкіл Шы­ғыс Қазақстан көлеміндегі қазақ байла­рының балаларына арналған тұңғыш оқу-ағарту ордасы жекешелендіріліп, тарихи жәдігер талан-таражға түсті. Аршаты ауы­лынан Тентекбай байдың тері илейтін екіқабатты зауытын бұзып, материалдары Бұқтырма өзені арқылы әкеліп салынған бастауыш мектеп жекеменшікке өтіп кетті. Шыңғыстай елі кітапты көп оқитын ауыл еді. Ауылдың үлкен кітапханасы тағы жекенің қолына өтіп, мектепке көшкен. Ауыз сумен қамтамасыз ету үшін екі рет қаражат бөлінгенімен, мәселесі әлі шешілмеген. Бұдан шығатын қортынды – Оралхан Бөкей үйін аудан басшылығы дұрыс жолға қоя алмайды. О.Бөкейдің 80 жылдық мерейтойы қарсаңындағы құр науқаншылық, бос сөз болып қалады. Оны нақты облыс көлемінде шешу жолдары қарастырылуы керек.

Облыстық мәдениет басқармасы сатып алып, Шығыс Қазақстанның киелі орындары тізіміне енгізуді қарастыру керек немесе облыстағы бай мекемелерден қаржылай көмек бөлуді қарастыруы қажет.

– Оралхан Бөкей егер тірі болса, қан­дай биіктен көрінер еді? Мүмкін, мұн­шалықты құрметке ие болмас па еді?

– Талантты адам қай кезде де өз биі­гінен түспейді. Замандас, классик жазушы Әбіш Кекілбаев: «Оралхан өмірге шыр етіп келгенде, таланттың топырағы бұрқ етті», дегені тегін емес. Шығыс Қазақстан облыстық драма театрына Оралхан Бөкей есімі беріліп жатса, ешкім де қарсы бола қоймас. Бар ғұмырын әдебиетке, қазақтың рухани көкжиегін кеңейтуге арнаған Оралхан Бөкейдің есімін қалың елі ешқашан ұмытпайды деген үміттемін.

– Шыңғыстайдағы Оралхан музейі ашыл­мауы да мүмкін бе? Сөз соңын­да осы мәселені қадап тұрып бір қайта­ла­ңызшы.

– Қарашаңырағымызға адамдар Орал­ханның үйі деп келсе екен деймін. Кейде маған «мұражай» деген ұғым суықтау естіледі. Мәселе шаңырақтың құла­мауында. Алда әлі талай жоспар бар. Мүм­кін, маған ағам да, біздің әулет те осы мін­детті жүктеп кеткен болар. Мен қасиет­ті қарашаңырақты жоғалтқым келмейді. Қаражат көзі табылса, «О.Бөкей үйі» деп қайта ашамын, табылмаса өзім барып тұрармын. Сол жерде отырып, ағамның шығармашылығын насихаттаймын.

Ағам көзі тірісінде біздің елдің билі­гіндегі шенеу­ніктерге таңғалушы еді. Мен де солай. Неге дейсіз бе? Ауданды дамыту қоры ұлттық құндылықтарымызды дәріптеудің орнына Ресейден ауып келіп, төр Алтайды мекендеген орыстардың 1882 жылы бой көтерген Покров шіркеуін қалпына келтіреміз дегеніне таңғалдым. Ол үшін ауданды дамыту қорынан қыруар қаржы жұмсалған екен. Реставрация жасау үшін қажетті 150 текше метр қарағай дайындалып қойды дегенді естігенде төбе шашым тік тұрды...

– Ағыңыздан жарылып, ашық сұхбат бергеніңізге көп рахмет. Орал­хан Бө­кей­ үйінде жолығайық деп тіледім!

Әңгімелескен

Мерей ҚАЙНАРҰЛЫ,

«Egemen Qazaqstan»