Ла-Нусияға аттанған 12 бұрымдымыздың бесеуі жеңіс тұғырынан қол бұлғады. Гүлназ Бөрібаева (48 кило), Әсем Таңатар (63 кило) және Әсел Тоқтасын (+81 кило) қола медальді мойындарына ілді. Жартылай финалда олардың барлығы да Үндістанның өкілдеріне жол берді. Ал финалға шыққан боксшыларымыздың екеуі де неміс қыздарымен қолғап түйістірді. 54 кило салмақтағы Элина Базарова Куцохриста Хрисовалантуды бәсеке барысында екі рет нокдаунға жіберді. Төрешілердің барлығы да қандасымыздың жеңгенін бірауыздан мойындады. Сөйтіп, Элина алтыннан алқа тақты. Өзінің командалық әріптесінің жеңісті жолын Бақыт Сейдіш жалғастырды. 66 кило салмақ дәрежесінде күш сынасқан ол Карлотта Шуенеманға шаң қаптырып кетті. Осылайша, 2 алтын және 3 қола медальді олжалаған қазақ қыздары жалпыкомандалық есепте үздіктер санатынан көрінді.
Пиреней түбегінде шаршы алаңға шыққан қазақ жігіттері арасынан тек Нұрбек Мұрсал мен Дәулет Төлемісовтің жеңіс тұғырына көтерілуге күш-жігерлері жетті. 67 кило салмақ дәрежесінде сынға түскен Нұрбек бастапқы бәсекелерде латвиялық Денис Сорокин, әзербайжандық Санан Хатамов және даниялық Байер Лукасты ойсырата ұтып, жартылай финалда ирландиялық Джеймс Фрэнсистен басым түсті. Бірақ финалда Нұрбектің өзбекстандық Джавохир Умматалиевке әлі жетпеді. 75 кило салмақта жұдырықтасқан Дәулет алғашқы айналымдарда түркиялық Фуркан Қарадақ, германиялық Сэммо Малек және үндістандық Депак Депакты соққыға жығып, жартылай финалда бельгиялық Хадит Ноаны еш қиналмай-ақ ұтты. Ақтық сында ол да Өзбекстанның өкілімен күш сынасты. Бұл тартыста Тұрабек Хабибуллаевтың мысы басым болды.
Өкінішке қарай, өзге былғары қолғап шеберлеріміз жоғарыда айтылған межеге де жете алған жоқ. Рамазан Нұрлыбаев (48 кило), Жандәулет Сәрсенбиев (54 кило), Мадияр Тайпақов (63,5 кило) және Ислам Машкентаев (81 кило) бастапқы кезеңдерде сүрінді. Көп кешікпей Илья Калинин (57 кило) мен Сұлтанбек Айбарұлы (80 кило) украиналық Айдер Абураимов пен Никита Засенокқа жол беріп, көрермендер қатарына қосылды. Сол секілді Бақтияр Анарбаев (60 кило) ағылшын Бирчалл Нельсонның осал тұсын таба алмады. Егор Егоров (71 кило) пен Нұржан Думанның (92 кило) жолын Кубаның жас қабыландары бөгеді. Егор Вейте Льоренте Педродан, ал Нұржан Фреснеда Рикардо Адрианнан айласын асыра алмады. Иван Ермоленко (80 кило) грекиялық Рулиас Стилианосқа және Темірлан Мұқатаев (86 кило) италиялық Паоло Карусодан жеңілді. Сөйтіп, қос күмісті қанағат тұтқан еліміздің жастар құрамасы қалың топтың арасында қалып қойды. Ең өкініштісі, бұл жолы да біздің жігіттер өзбектердің өрендеріне тас-талқан болып ұтылды.
Аталған жарыстың тарихы жайында айтар болсақ, Қазақстан құрамасы жастар арасындағы әлем біріншілігіне тұңғыш рет 1994 жылы қатысты. Ыстамбұлда өткен жарыста жерлестерімізге бес қола медаль бұйырды. Бұл жүлдені жеңіп алғандар – Александр Цой (54 кило), Талғат Қалимов (60 кило), Асан Сексенбаев (63,5 кило), Данияр Мұңайтпасов (67 кило) және Руслан Зумаев (81 кило). 1996 жылы Гаванада ұйымдастырылған дүбірлі додада Батырхан Жақсыбаев (60 кило) күміс медаль алса, Құралбек Бұқаров (51 кило) қолаға қол созды. Олардың екеуі де шешуші тұста ринг қожайындарына есе жіберді.
1998 жылы Буэнос-Айресте жалауы желбіреген жарыс қазақ спорты тарихында алтын әріптермен жазылды. Олай деуге негіз, отандық былғары қолғап шеберлері арасынан тұңғыш рет әлем чемпионы шықты. Ондай бақ Серік Елеуовке бұйырды. 51 кило салмақ дәрежесінде күш сынасқан қарағандылық қыран финалда ресейлік Георгий Балакшиннен басым түсті. Уақыт оза Қазақ боксының шоқ жұлдызына айналған Бекзат Саттарханов 54 кило салмақ дәрежесінде күміс медальді мойнына ілді. Ширек финалда ол келешекте Олимпия ойындары мен әлем чемпионаттарының екі дүркін жеңімпазы, қазіргі кезде кәсіпқой рингтің көкжалына айналған кубалық Гилермо Ригондо Ористі 5:1 есебімен ұтқаны да есімізде. Негізі финалда Бекзат украиналық Сервин Сулеймановты да ұтқан еді. Бірақ әділдікті белден басқан төрешілер жеңісті қарсыласына берді. Тағы бір күмісті Павел Сторожук (+91 кило) иеленсе, Аман Батырбаев (48 кило), Бауыржан Қайырменов (75 кило) және Олжас Оразалиев (81 кило) қола медальді иеленді. Нәтижесінде, 1 алтын, 2 күміс және 3 қоланы олжалаған жерлестеріміз жалпы есепте үздік бестікті түйіндеді.
Ғасырлар тоғысындағы әлем біріншілігінің шымылдығы Будапеште түрілді. Мажарстанның бас шаһарында – Геннадий Головкин (63,5 кило) бас жүлдені олжалады. Ал Берік Серікбаев (48 кило), Ұлан Сауытбаев (54 кило) және Рустам Іргебаев (+91 кило) қолаға қол созды. 2002 жылы жарыс қайта Бостандық аралында өтті. Сантьяго де Кубадағы додада финалға шыққан үш жігіттің де жолы жергілікті боксшылармен қиысты. Солардың арасынан 63,5 кило салмақтағы Қанат Ілиясовтың бақ жұлдызы жанды. Ол Вильер Кинонезді қапы қалдырып, бас жүлдені қанжығасына байлады. Ал Осмай Окостадан ұтылған Дмитрий Готфрид (75 кило) және Ясмани Перестен жеңілген Ербол Бабаев (+91 кило) күміспен күптелсе, Александр Нильга (91 кило) қола медальді қанағат тұтты.
Байыптап қарсаңыздар, жоғарыда есімдері аталған былғары қолғап шеберлерінің біразы уақыт оза отандық боксты өрге сүйреп, халықаралық аренада толағай табыстарға қол жеткізді. Ал кей жігіттер шаршы алаңынан мүлде көрінбей кетті. Соның себеп-салдарын біз білікті маман Сұлтан Қастоевтан сұраған едік. Тоқсаныншы жылдардың алғашқы жартысынан бастап, 10 жылдан аса уақыт Қазақстан жастар құрамасының аға жаттықтырушысы болған бапкер: «Біз көптеген дарынды жасты ұлттық құрама сапына қостық. Уақыт оза солардың дені аса ірі байрақты бәсекелерде теңдессіз өнерімен көзге түсіп, мемлекетіміздің мақтанышына айналды. Әрине, ол спортшыларға алғыстан басқа айтарымыз жоқ. Сонымен қоса ересектер рингінде өздерін мойындата алмай, қалың топтың арасында қалып қойғандары қаншама. Бозбала шақтарында команда сапына қабылдағанымызда олардың болашағы жарқын болатынына қылаудай да күмән келтірмедік. Бір өкіншітісі, жастар арасында жасындай жарқыраған жігіттердің дені ересектер дуына қосылса, құмға сіңген судай жоқ болады да кетеді. Оның барлығы өз бапкерлеріміздің білімдерінің таяздығы және біліктілігінің төмендігі салдарынан. Тек ақша тауып, абырой жиюды ғана ойлайтын жаттықтырушыларға ұлттық намыс пен патриоттық сезім деген қастерлі ұғымдардың құны көк тиын», – деп ашына сөйлеген еді.
2004 жылғы байрақты бәсекені Оңтүстік Кореяның Чеджу қаласы қабылдады. Бұл жарыста үш қоланы қоржынға салдық. Ол медальдарды Елдос Сайдалин (51 кило), Еркебұлан Жұманбаев (57 кило) және Владимир Ульянов (64 кило) еншіледі. 2006 жылғы біріншілік Марокконың Ағадір қаласында өтті. Сол жарыста үш қандасымыз ақтық сынға шыққанымен барлығы да шешуші тұста ұтылып, күміс медальді мойындарына ілді. Олар – Олжас Сәттібаев (48 кило), Азамат Смағұлов (60 кило) және Еркебұлан Шынәлиев (81 кило). Данияр Төлегенов (51 кило) қола алды. 2008 жылғы біріншіліктің жалауы Мексиканың Гвадалахара қаласында желбіреді. Ацтектер елі сапарынан жерлестеріміз қос күміспен оралды. 60 кило салмақтағы Данияр Елеусіновтің финалда ирландиялық Раймон Майлетке әлі жетпеді. Аса ауыр салмақтағы Иван Дычко кубалық Эрисланди Савонға небәрі екі ұпай айырмашылығымен есе жіберді.
2010 жылы әлем біріншілігінің жалауы Әзербайжанда желбіреді. Бірақ Бакуде бағымыз жанбады. Еліміздің дарынды жастары ел сенімін ақтай алған жоқ. Нашар өнер көрсеткеніміз соншалық, тек екі боксшымыз ғана ширек финалға жетті. Ал 2012 жылы Еревандағы жарыста жалғыз Дәулет Байғабатов (75 кило) жүлдегерлер қатарынан көрінді.
2014 жылы Софияда сәтсіздіктің сеңін бұзып, қайта еңсе тіктедік. Сол жарыста Ғалым Кенжебаев тізгінін ұстаған команда тамаша өнер көрсетті. Болгарияның бас шаһарында Шалқар Айқынбай (49 кило) мен Абылайхан Жүсіповтің (60 кило) жұлдызы жарқырай жанды. Қос қандасымыз алты бірдей қарсыласын бет қаратпай ұтып, әлем чемпионы атанды. Финалда ұтылған Сұлтан Зәуірбек (56 кило) пен Вадим Казаков (81 кило) екінші орыны иеленді. Отандастарымызбен бірге АҚШ, Куба және Ресей құрамалары да екі алтыннан олжалады. Алайда олардың біреуі де күміске қол жеткізе алмады. Соның арқасында Қазақстанның жас өрендері өз тарихында тұңғыш рет әлем біріншілігінің командалық есебінде көш бастады.
2016 жылы Ресейдің Санкт-Петербург қаласында қазақтың үш бірдей өрені ақтық сында күш сынасты. Америкалық Марк Кастродан айласын асыра алмаған Саматәлі Төлтаев (56 кило) пен шотландиялық Вильям Хатчинсонға жол берген Бек Нұрмағамбет (75 кило) күміс алса, Садриддин Ахмедов (69 кило) алтын тұғырға көтерілді. Жартылай финалда ағылшын Харрис Ақбардан басым түскен ол финалда украиналық Павел Гуланы қапы қалдырды. Нева жағалауында Бекзат Нұрдәулетовке (81 кило) қола медаль бұйырды.
2018 жылы Будапеште ағайынды Оралбайлар атой салды. 75 кило салмақтағы Нұрбек әлем чемпионы атанса, 91 кило салмақтағы Айбек күміс медальді иемденді. Сондай-ақ Ермахан Жақпеков (69 кило), Сағындық Тоғамбай (81 кило) және Дамир Тойбай (+91 кило) екінші орынға тұрақтады. Жоғарыда аталған жігіттеріміздің барлығы да финалда ресейліктермен кездесті. Солардың арасынан тек Нұрбектің шоқтығы биік болды. Ал қалғандары есе жіберді. Аса жеңіл салмақта қолғап түйістірген Махмуд Сабырхан үшінші орынды қанағат тұтты. Командалық есепте Қазақстан Ресей мен Таиландтан кейінгі үшінші сатыға жайғасты.
2021 жылы Польшаның Кельце қаласында өткен жарысқа Қазақстан құрамасын Қайрат Сәтжанов бастап апарды. Бұл жарыста 2 алтын, 2 күміс және 1 қола медальді иеленген жерлестеріміз командалық сайыста екінші орын алды. Біздің жуан жұдырықты жігіттердің арасынан Санжар Тәшкенбай (49 кило) мен Сабыржан Ақхалықовқа (64 кило) тең келер ешкім табылмады. Сабыр Ерболат (57 кило) пен Елнұр Сүйінбай (60 кило) күміс және Диас Молжігітов (75 кило) қола медальді иеленді. Міне, жастар арасындағы әлем біріншілігінің қысқаша тарихы осындай.
