Кезекке тұрмас үшін бүгінде дәрігерге онлайн жазылуға болады. Электронды қызмет түрінің енгізілгеніне бірнеше жыл болғанымен, әліге дейін кезек күту әлегі бар. Кейде апталап, тіпті айлап уақыт өткізуге тура келеді. Діңкең құрып жеттім-ау дегеніңде дәрігерлер дәрі-дәрмек жазып берумен ғана шектелетіні тағы бар.
Жүйке жұқартатын кезекке шүйкесі шымырлағандардың бірі астаналық Еркебұлан Жанұзақтың мемлекеттік емханалардағы қызметке көңілі толмайды.
– Емхана пациенттерін медициналық қызметтермен қажетті уақытта қамтамасыз етуге тиіс. Егер қажетті қызметті уақтылы көрсете алмаса, пациент шарт бойынша басқа клиникаға баруға құқылы. Мұндай жағдайда қайтадан учаскелік дәрігердің қабылдауына жазылу қажет. Яғни дәрігерден емханада бірлесіп орындау шарты жасалған басқа медициналық ұйымға жаңа жолдама сұрау қажет. Осылай кезектен қашып жүргенде дертіңді асқындырып алуың бек мүмкін. Емханаларға медициналық сақтандыру ақысы қаражаты төленеді. Ал «ауырғанда жан тәтті», дегендей дер кезінде ем ала алмаймыз. Сондықтан көп жағдайда кезек күттірмейтін ақылы емханаларға жүгінуге мәжбүрмін, деді ол.
Ал отандық медицина саласында 45 жыл жұмыс істеген ардагер Азизат Ирсаева бүгінгі емес, бұрынғы медициналық жүйе қайта қалыптаспай кезек күткеніміз күткен дейді.
– Адамдар өздері емделетін заман болды. Дәрігерлерді компьютерге телміртіп қойды. Бір-біріне жолдама жіберумен уақыт өтіп жатыр. Мәселен гастроэнтерологқа алған жолдаманы бір ай күттім. УЗИ-ға анализге жіберді, оны бір ай өттім. Учаскелік дәрігерге анализге жолдаманы сіздер берулеріңіз керек екен десем, жоқ бірінші дәрігер, сосын біз жазып береміз дейді. Анализ уақыты өтіп, жарамсыз болып қалатынын айтсам, енді қайтеміз сізге жазылым сол кезде ғана бар дейді. Содан екі ай өткенде дәрігерге келсем, баласы ауырып жұмысқа келмепті. Дертім жаныма батқан соң өзімді-өзім емдедім. Кейін барғанымда дәрігер ішкен дәрілерімді қайта жазып берді. Сондықтан бұл жүйе науқастарға да, дәрігерлерге де опа бермейді. Жұмысты қиындатып жібердік. Кейде компьютер істен шыққанда кезек қатары қалыңдап кетеді. Өмір бақи медицина саласында жұмыс істеген соң кейде біліп тұрып мына дәріні жазып беріңіз деп айтамыз. Жас мамандардың дені ақылы оқығаннан ба, науқасты қалай емдеуді білмейді. Пациентке жазып беретін дәрі-дәрмекті интернеттен қарайды. Міне, ақылы білімнің нәтижесі. Медицинаға әркім өз күшімен түсуі керек. Оқи алмағандарды оқудан шығару керек. Бұл салаға салғырт қарауға болмайды. Жақсы оқығаны бар шығар, бірақ көбі кәсіби маман емес. Оны өмірлік тәжірибемде көп кездестіремін. Бұрын бәрі басқаша еді. Ол кезде жұмыс жүйелі әрі жылдам жүргізілетін. Қазір емделіп жатқан адамды көрмейсің. Ұлт денсаулығы маңызды болғандықтан бұл мәселе айтылуы керек. Ащы шындық болса да айтарым осы, – деді Азизат Төлегенқызы.
Ал Ақмола облысындағы Қосшы қаласының «Жанұя» емханасының мейірбикесі Риза Сүлейменова керісінше дәрігер мен пациентті байланыстыратын жаңа цифрлы платформаның енгізілгенін, медициналық тіркеушілер бұрын тау-тау журналдармен жұмыс істесе, қазіргі жұмыстың «DamuMed» бағдарламасымен әлдеқайда жеңілдегенін айтады.
– Google Play немесе AppStore-дан «Damumed» қосымшасын жүктеуге болады. Қосымша арқылы «әркім өзіне қолайлы уақытта учаскелік дәрігердің қабылдауына жазылу және дәрігерді үйге шақыру мүмкіндігіне ие болады. Кейбір телефон тілін білмейтіндер тіркеу бөлімі арқылы жазылады. Кейде кейбір үлкен кісілер өз уақытымен келмей бағдарлама арқылы жазылған пациенттердің орнына кіріп, кезекті көбейтіп жатады. Біз оларға аталған бағдарламаны үйретеміз. Көбісі қуанып, алғысын айтады. Ал ауырып тұрған адамдар бізде емхананың сыртында фильтр кабинетіне қарала алады. Ал басқа да мәселемен келгендер кезекші дәрігер арқылы арасында бос уақытта дәрігерге кіре алады, – деді Риза Жұмабекқызы.
Мұндағы мәселе айналып келгенде екіұшты. Мүмкін бізде әлі халықтың медициналық көмекке деген қажеттілігін толық өтеу үшін қаражат жетіспейтін шығар. Бірақ МӘМС жүйесі енгізілгелі денсаулық сақтау саласын қаржыландыру айтарлықтай өсіп келеді. Мәселен 2019 жылғы 1 трлн теңгеден 2021 жылы 2,2 трлн теңгеге дейін өссе, 2022 жылы халыққа медициналық көмекті қаржыландыруға 2,049 трлн теңге жұмсалған. Оның ішінде ТМККК бойынша – 1,2 трлн, МӘМС бойынша – 838 млрд теңге. МӘМС-ден қомақты қаржы қаралып жатса да кезек – әлі күнге дейін кезек күттірмейтін мәселе күйінде қалып отыр. Тіпті электронды кезек жүйесі «Жасыл дәліз» іске қосылса да дәрігерге апарар жол бағдаршамының түсі бәріне бірдей жасыл жана бермейді дейді жұрт. Ал ақылы емханаларда адам аз болатыны түсінікті. Қарапайым халық қалтасы бүгінгідей қымбатшылықта оны да көтере бермейді. Дәрігерге көріну, анализ тапсыру және емделуге жеке-жеке ақша төлеу кімге оңай соқсын?! Үлкендер мен балаларға да қиын. Әсіресе бір жасқа дейінгі балаларды үй-үйді аралап қарауда да дәрігерлердің бос уақыты болмай жатады. Әр адамға жарты сағаттан бөлгенде бір дәрігер күніне 10-15 науқасты қабылдайды екен. Расында бұрын кезек көп болса да пациенттің бәрі дәрігерге көрініп үлгеретін. Бұл ретте дәрігерлерге кінә артпаймыз, мүмкін өзгеріс керек шығар...
