Өнер • 01 Ақпан, 2023

Симфонияға барғанда... немесе маэстро Коки Гонгуй Янг не дейді?

287 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Кеше кешқұрым симфония тыңдап қайттық. Әр аспаптың үні жан-тәніңді түгел бойлап, күнделікті алашапқын тіршіліктен қажыған көңілді теңіздің түнгі толқынындай тербетеді келіп. Скрипканың үні үзіліп-сызылып, үзіліп-сызылып, енді бір сәтте аспанға шапқандай дүр көтерілгенде осынау өнердің құдіретіне сұмдық таңғаласың. Әуезді кеш бас қаламыздың аристократтық мәдени орнына айналған «Астана Операда» болды.

Симфонияға барғанда... немесе маэстро Коки Гонгуй Янг не дейді?

Бұл – бір айдан бері өтіп жатқан клас­сикалық шығармалар шеруі – халық­аралық Вена фестивалінің ке­зекті кон­церті. Ортада – симфониялық оркестр. Дирижер – жапониялық маэстро Коки Гонгуй Янг. Солист – пианист Долорес Үмбетәлиева.

Айта кетейік, Вена классикасының фестиваліне Жапония, Моңғолия, Из­раиль, Эстониядан көптеген музыкант арнайы шақырылды. Аталған мәдени жобаның алғашқы кешінен бастап әлемнің әр қиырынан келген таланттар қазақстандық оркестрмен бірге өнер көрсетіп жүр. Осы орайда күні кеше ғана шеберлігіне куә болған жас дирижер Коки Гонгуй Янгпен аз-кем сөйлесудің сәті түсті. Ең қызығы, оның анасы қыл қобызға ұқсайтын, ал әкесі домбыра тектес аспапта ойнайды екен. Өзі де қазақ халқының музыкасына ерекше қызығады.

– Бұған дейін Көкшетауда, Петро­павлда, Астанада оркестрлер­мен жұ­мыс істедіңіз. Осы жолғы сапа­­ры­ңыз туралы айтыңызшы. Бұл фес­­­ти­вальге алыстан ат арыл­тып ке­луі­­ңізге Венада оқып, клас­сикалық му­зыкаға жақын бол­ғаныңыз себеп шығар?

– Бұл жобада классицизм дәуі­рінің музыкаларын орындаймыз. Яғни Гайдн секілді аса талантты композиторлар­дың шығармалары өмірге келген және одан сәл кейінгі кезең. Бұл дәуірдің өз ерекшелігі, музыкалардың интерпретацияларына өз көзқарасы бар. Жалпы, музыкадағы дәл осы тақырып – кез келген дирижердің жүрегіне жа­қын. Классикалық симфониялардан көрермен секілді біз де сахнада тұрып арқаланып кетеміз. Жан-жүрегіміз­бен сезініп, елітіп, тіпті кейде өзге бір ғаламшарда ұшып жүргендей сезінемін. Шығарма аяқталған соң көрермен ша­палағынан есімді жиып, жерге түс­кендей болам. Бұл – енді бір ешкім түсіне қоймайтын таңғажайып хал.

– Отбасыңыз да өнерден кенде емес. Музыкаға келуіңізге ата-ана­ңыз ықпал еткен болар?

– Иә, мен Жапонияда туып-өстім. Кейін 12 жасымда Қытайға кө­шіп бар­­дық. Сол жақта музыкамен терең­дей айналыстым. Қытайдың эрху дей­тін ұлт­­тық аспабында ойнадым. Ол бағ­зыдан келе жатқан қыл қобыз сияқты ысқымен ойналады. Музыкант болып өнер көрсетіп жүргенде іштей үне­мі ди­рижерлік­пен айналысқым келе­тін. Се­бебі отбасы­мыз көптеген тамаша ди­ри­жермен таныс болды. Дири­жер­дің тұлғалы бейнесі жүрегімде жас­тайымнан-ақ қалыптас­ты, кейін 15-16 жа­сымда дирижерлік­ке үйрене бас­тадым. Ал мектеп бітірген соң Вена орын­даушылық өнер және музыка уни­вер­ситетіне оқуға түстім. Жалпы, шы­ғар­машылығымда түрлі елдің оркестр­лерімен жұмыс істеуді мақ­сат еттім. Өйт­кені әр ұлттың нақышы бө­лек, әуе­зі басқа. Ол, ең алдымен, менің му­зы­ка­лық танымымның кеңеюіне қа­жет болды.

– Өзіңіз бірге өнер көрсеткен «Ас­тана Опера» симфониялық оркес­трі­­­нің қабілет-қарымы қалай екен?

– Бұл шығармашылық ұжым, ме­ніңше, Қазақстандағы қарымды өнер ордаларының бірі. Екіншіден, оркестрде кей еуропалық ұжымдарда жоқ дүниелер бар. Мәселен, кәсібилік тұр­ғысынан алсақ, жаңа ой, жаңа стиль, музыкаларға интерпретацияның жаңа амалдарын жасайтын ынтықтық пен энтузиазм бар. Фестивальге дайындық кезінде оркестрдің менің мәнеріме, дыбыстау мақамына тез икемделіп алғанына таңғалдым. «Астана Опера» оркестрінің музыканттарымен бірге өткізген уақыттан жақсы әсер алдым. Жұмысымыз да өнімді болды. Біз қысқа мерзім ішінде музыка мен сти­листиканың өзара үйлесімін ойдағыдай құра алдық деп ойлаймын. Енді 7 ақпан­дағы үлкен концертке дайындалып жатырмыз.

– Кешегі кеште В.А.Моцарт­тың соңғы шығармасы саналатын №41 симфонияны, сондай-ақ Ф.Мендель­­сонның «Гебридтер» кон­церттік увертюрасын ұсын­дыңыздар. Ал 7 ақпанда өтетін фестивальдің қо­ры­тынды концертінде не тыңдаймыз?

– Ол кештің бағдарламасында сан алуан шығарма бар. Мәселен, Йозеф Гайдн жазған барокко стиліндегі алғаш­қы шығармалардың бірі енді. Кейін Гайднның №104 симфониясын орындаймыз. Бұл – композитордың соңғы симфониясы. Мұнда сазгердің жарқын, бірегей идеяларын көре аламыз. Сондай-ақ К.М.фон Вебердің «Вольный стрелок» операсының увертюрасын ұсынамыз. Бұл туынды музыкадағы драманың мүлдем басқа деңгейінде жазылған. Мұнда увертюрадағы операны небәрі 8-10 минутта толық тыңдауға болады. Музыкалық бағыттардың түрлі кезеңін қамтыған шығармада ерте кезеңдегі бароккодан ерте классицизмге, сондай-ақ кейінгі классицизмнің ырғақтары мен ағарту дәуіріндегі романтизмнің басталуына дейінгі музыкалық үрдістерді естисіз.

– Дирижерлердің бәрі бірдей талантты. Ал сіздің артықшылығыңыз қандай? Оркестрді басқаруда, партитурамен жұмыс істеуде өзіндік стиліңіз бар ма?

– О, бұл туралы ешкімге айтпап едім. Егер туынды аса күрделі болмаса, мәселен, барокко дәуірі, классицизм немесе ерте кездегі романтизм – алғаш партитураның бетін ашқан соң шығарманың дыбысталуын елестетіп отырып, қайталап оқи беремін. Тұтас музыка миымда жатталғанша қайталаймын. Ал құрылымы күрделі шығармаларға кірісерде дыбысталуын жақсы сезіну үшін фортепианода ойнаймын. Мұндай кезде партитурамен ұзақ жұмыс істеймін. Ол шығарманы өзім жазғандай әр нотасын толық сезініп болғанша дайындаламын. Оркестрмен жұмыс істеген кезде алғашқы дайындықта, негізінен әр аспаптың үніне, интонациясы мен артикуляциясына мән беремін. Оркестр ұжымдық еңбек болған соң ондағы әр дыбыстың рөлі маңызды.

– Әңгімеңізге рахмет. 

Соңғы жаңалықтар

Су үнемдейтін қондырғы

Технология • Кеше