Сайлау және жергілікті атқарушы билік

Аталған саяси іс-шара аудан әкім­дерінің сайлауына ұла­сып, бұл үдерістің барысында аза­мат­тардың ауылдың дамуына қа­тысты ше­шім­дер­ді қабылдау мәселесіне тіке­лей атсалысып, баға жетпес тәжірибе жи­найды деген сенім ұялатады. Ен­деше, сайлаудың жергілікті жер­лер­дегі іргелі өзгерістерге түрткі бо­ла­­тындығы да күмәнсіз. Мәселен, оның жаңа аралас пропорционалды-мажоритарлық моделі облыстық дең­гейдегі мәслихаттардың дербес­ті­гін күшейтіп, өңірлерде партиялық жүйені дамытады. Ол қоғамда саяси тұрақтылықты арттыруға, тиісті әкімшілік-аумақтарды құрылымдық жағынан оңтайландыруға жағдай туғызады. Елдің азаматтық-саяси белсенділігін арттырудың пәрменді құралы ретіндегі аймақтық Қоғамдық кеңестердің рөлі артып, ол билік пен халық арасындағы кері байланыс­ты жақсартудың тетігіне айналуы керек. Олардың қатарына үкіметтік емес ұйымдар мен сарапшылардың көбі­рек тартылуы ашықтық қағи­даты негізінде тұрғындардың ел басқару ісіне белсенді түрде қаты­суын кеңейтеді. Қоғамдық кеңес­тер­дің әлеуетінің артуы олардың мемлекеттік органдардың қарауы үшін міндетті құжат ретіндегі ха­лық­тың қатысуымен дайындалған ұсы­нымдары мен қолға алған істерінің тиім­ділігін көтеріп, оның адам­дар­дың­ мұң-мұқтажын шешуге бағыт­тал­уына ықпал етері анық.

Ол сонымен қатар жергілікті атқа­ру­шы биліктің жұмысының сапасын арттыруды талап етіп, оның қызметін бағалаудың басты көрсеткіштерінің бірі­не айналмақ. Мұны билік жүйе­сін жаңарту бағытындағы жаңа стан­дарт­тарға көшудің бастамасы деуге толық негіз бар.

Аймақтар үшін мәслихаттар мен әкім­шіліктер арасындағы қыз­­мет­тің үй­ле­сімділігіне қол жет­кі­зу­дің ма­ңы­зы артпақ. Тек осы бағыт­ты ұс­та­ну арқылы ғана барлық әлеу­мет­тік топтардың мүдде­лерін қор­ғау­ға мүмкіндік туады. Осы тұр­ғы­да Пре­зи­дент Қ.Тоқаевтың партия мүше­лі­гі­нен шығуы Қазақстан қоға­мын­да пар­тияға деген көзқарасты түбегейлі өзгертті. Ендігі жерде әкімдердің сая­си ұйымдарға жетекшілік етуден қолы қағылып, бұрынғыдай «билік» пар­тиясына арқа сүйеп, «ұжымдық жауап­кершілікті» бүркемеленіп өз де­генін істеу «артықшылығынан» айы­рылып, олардың қалыптасып жат­қан жаңа заңдық кеңістік шеңберінде жұмыс істеулеріне тура келеді. Кері­сі­нше, пікір алуандылығы мен шы­на­йы саяси белсенділіктің пайда болуы аймақтардағы түйткіл мәселелер мен қай­шылықтардың алдын алып, оң­тайлы ахуалды қалыптастырмақ. Десек те, қоғамда орын алып жатқан үде­­ріс­терге деген азаматтардың да, саяси күштердің де пікірлері бір­дей бола бермейді. Олардың кей­бі­реу­леріне мемлекеттік саясатқа деген өзгеше көзқарастың тән екен­ді­гін де жоққа шығара алмаймыз. Сондықтан қоғамдық топтар өз көз­қарастарын ілгерілету үшін пар­тия­ла­рдың көмегіне жүгінеді немесе жақтастарымен бірігіп жаңа пар­тия құрады. Ендеше, сайлау ке­зін­де қоғамды ортақ мақсатқа жұ­мылдырумен қатар, оның жікке бөлін­уіне ықпал ететін сая­си күш­тер мен үдерістердің болуы да заң­дылық. Әрине, мұндай қадам­дар­дың мемлекеттік саясат пен мем­ле­кет­тік органдардың беделіне нұқсан келтірері айтпаса да түсінікті. Бұл про­цестердің артында бұрынғы ек­пін­мен өмір сүріп келе жатқан кейбір саяси және саяси-экономикалық элитаның мүдделерінің тұрғандығын да мойындамасқа амал жоқ. Бір өкініш­тісі, бұларға қоғамдық ортада кездесетін және қордаланып қал­ған күрделі мәселелерді кон­струк­­­тивті түрде талқылап, бар қай­шы­лық­тар­дың шешімін табуға деген ұмты­лыс көпшілік жағдайда жетіспей жатады.

Сондықтан әкімдер шешім қа­был­дауда тұрғындардың мүддесін ес­ке­ріп, қоғаммен диалог орнату инс­титуттарының барлығының жұ­мы­­сын оң жолға қоюға мүдделі болуы керек. Аймақ басшыларының көппартиялық жүйенің қалыптасуы мен саяси бәсекелестіктің дамуы және пікірлер алуандылығы жағ­дайында жұмыс істеуге дағды­лан­ғандары жөн. Оларға саяси жү­йе­нің ұзақмерзімді тұрақтылығы, азаматтардың өзекті мә­селелерін шешудің тиімділігінің артуы ғана нәтижеге әкелетіндігін терең түсіну арқылы реформаларды табысты жүзеге асыруға бола­тын­дығының маңызын ұғынар кез келді. Тек мемлекеттік мәселелерді шешу ба­ры­­сында ғана жергілікті қоғамдас­тық­тардың өзара іс-қимылын жаңа дең­гейге көтеруге болады. Осы сая­­си үдерістің әлеуметтік әле­уе­ті басымдыққа ие болған кезде жер­гілікті жерлерде мемлекеттік бас­қарудың тиімділігі артып, ауыл­дың өркендеуіне мүмкіндік туары анық.

Жапсарбай ҚУАНЫШЕВ,

қоғам қайраткері