Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Дәрігердің айтуынша, аллергиялық ауру – бұл ағзаның аллергиялық реакциясының сыртқы көріністерінің жиынтығы. Ең жиі кездесетін аллергиялық ауруларға аллергиялық ринит (риноконьюнктивит, шөп безгегі), бронх демікпесі, атопиялық дерматит, аллергиялық байланыс дерматиті, есекжем және Квинке ісінуі, анафилаксия, аллергиялық васкулит жатады. Алғашқы белгілері – атопиялық дерматит және тамақ аллергиясы. Олардың қатты өршуі алғашқы екі жасқа тап болады. Әрі қарай шамамен 3-4 жаста аэро-аллергендерге сезімталдық дамиды. Бұл уақыт аллергияның тыныс алу көріністерінің қосылуымен сәйкес келеді: бронх демікпесі, аллергиялық ринит пайда болады. Аэро-аллергендерге сезімталдық дәрежесі мектеп жасына дейін арта береді, 5 жасқа дейін тұрмыстық аллергендерге сенсибилизация, яғни тым жоғары сезімталдық қосылуы мүмкін. Алайда барлық балада атопиялық үздіксіз марш толығымен жүзеге асырылмайды, оны кез келген кезеңде тоқтатуға болады. Аурудың ерте кезеңінде себеп-салдарлық аллергендерді анықтау керек.
– Аллерген – бұл иммундық жүйе танитын және қайта байланысқан кезде өз тіндеріне зақым келтіретін артық иммундық реакцияны, яғни аллергиялық реакцияны тудыратын зат. Шығу тегі бойынша аллергендер қарапайым химиялық заттар, тұрмыстық, саңырауқұлақтық, дәрілік, тағамдық, микробтық, сондай-ақ жануар немесе өсімдік тектес болуы мүмкін. Ағза ингаляциялық (ингаляциялық ауа арқылы), жанасу, тамақпен немесе инъекциялық жолмен келетін аллергендермен байланысады. Ең ауыр аллергиялық аурулар – анафилаксия, ауыр есекжем және Квинке ісінуі, сондай-ақ бронх демікпесі түріндегі өткір аурулар, – деді Е.Ковзель.
Бұл ретте маман әр аурудың сипатына бөлек тоқталып өтті. Оның айтуынша, бронх демікпесі – тыныс алу жолдарының созылмалы аллергиялық қабынуы. Аурудың алғашқы белгілері ЖРВИ-де ұзаққа созылған жөтел түрінде немесе аллергенмен байланыста оңай байқалмайды. Ауру толқынды түрде өршу мен ремиссияның ауысуымен жүреді. Демікпенің жеңіл түрінде тұншығу, ауа жетпеу белгілері аптасына 2 реттен жиі болмайды, қалған уақытта адамда аурудың белгілері болмайды. Дегенмен күн сайын әртүрлі ауырлықтағы шабуылдар қайталанған кезде ұзағырақ өршуі мүмкін. Ауыр жағдайларда бронхтың бітелуін бірнеше күн, тіпті апта ішінде жою мүмкін емес. Бұл жағдай астматикалық күй деп аталады.
Анафилаксия, анафилактикалық шок – бұл аллергенмен қайта байланысқаннан кейін бірнеше секундтан немесе минуттан кейін (2 сағатқа дейін) дамитын дененің жоғары сезімталдығының жедел реакциясы. Анафилактикалық шок өте тез дамиды және 10-20% жағдайда өлімге әкелуі мүмкін. Бұл жағдайда сезімтал адамның денесіне енген аллергеннің дозасы (осы аллергенге сезімтал) шоктың дамуында шешуші рөл атқармайды. Анафилаксияның алғашқы көріністері антиген ағзаға енетін аймақта аллергиялық реакция (ісіну, қызару, қышу) болуы мүмкін. Алайда әртүрлі орган мен жүйенің жұмыстары тез бұзылады.
Аллергиялық ринит – аллергияның жеңіл көріністерінің бірі. Оның негізгі белгісі мұрыннан шырышты су ағу, сонымен бірге түшкіру, мұрынның бітелуі де болуы мүмкін. Көздің белгілері қосылған жағдайда көздің сулануы, қышуы және қызаруы (конъюнктивит) мүмкін, бұл жағдай қазірдің өзінде риноконъюнктивит деп аталады. Аллергиялық риниттің басқа атаулары да бар – шөп безгегі, поллиноз, олар аллергиялық риниттің маусымдық түріне көбірек жатады. Сонымен қатар адамда ринит белгілері жылдың белгілі бір уақытында ғана пайда болады. Бұл осы уақытта гүлдейтін өсімдіктердің тозаңына сезімталдықпен байланысты. Сондай-ақ жыл бойы тұрақты жүретін ринит бар, ол көбінесе тұрмыстық аллергендерге (жүн, үй кенелері және т.б.) сезімталдықтан туады.
– Аллергиялық ауруларды емдеу белгілі бір ауруға байланысты. Бірақ себеп-салдарлық аллергенді анықтау және оны жою немесе онымен байланысын азайту үшін алдын алу шаралары емдеудің бірінші кезеңі болып саналады. Егер бұл орындалмаса, науқастың жағдайын толық бақылау мүмкін болмайды. Медициналық терапияны дәрігер ауруға, науқастың ағымының ауырлығына және жасына байланысты тағайындайды. Фармацевтикалық нарықта көптеген дәрі-дәрмек бар, бірақ оларды дәрігер таңдауы керек. Аллергияны патогенетикалық емдеудің бір әдісі – аллергенге тән иммунотерапия, бұл ұзақ әсер етеді. Бұл әдіс аллергенге әсер еткенде иммунологиялық төзімділікті (жауапсыздықты) себеп-салдарлық аллергенді ұзақ және ұзақ уақыт (3-5 жыл) жүргізу арқылы дамытуға негізделген. Бұл емдеу әдісін тағайындау туралы мәселені тек аллерголог-иммунолог шешеді және оны мамандандырылған кабинетте жүргізеді, деді спикер.
