Коллажды жасаған Зәуреш СМАҒҰЛ, «EQ»
Бірақ аймақтағы аудандар арасындағы бөлініс әлі аяқталмаған сияқты. Қазір өңірдегі ірі аумақтың бірі саналатын Үржар ауданын екіге бөлу туралы әңгіме шығып жатыр. Яғни кезінде жеке аудан болған Мақаншы өңірінің әкімшілік аумағын қалпына келтіру қолға алынатын сияқты. Дегенмен болуы ықтимал бұл шешімнің қабылдануынан Мақаншы өңірі не ұтады, ал Үржар ауданы не жоғалтады деген сұрақ туады?
1998 жылы жүргізілген оңтайландыру кезінде таратылып, Үржарға қаратылған Мақаншы өңірінің биыл жеке аудан болып, қайтадан құрылуы қазір үкіметтік деңгейдегі комиссияда қаралып жатқанын Абай облысының әкімі Нұрлан Ұранхаев БАҚ өкілдерімен кездесуде де айтқан болатын. Сонымен қатар облыс орталығы – Семей қаласының аумағына кіретін ауылдардың негізінде бұрынғы Жаңасемей ауданы қайтадан құрылатындығынан хабардар еткен еді. Бұл өз алдына бөлек тақырып. Жалпы, Абай облысындағы ірі аудан саналатын, құрамына 27 ауылдық округ енетін Үржар ауданының қазіргі уақыттағы экономикалық әлеуетін жоғары деуге әбден болады. Мәселен, аудандағы халықтың жалпы саны 70 мың болғанымен, оның 40 мыңға жуығы Мақаншы өңірінде тұрады екен. Нақтысы, 27 ауылдық округтің 11-і осы аймақтың еншісінде.
Оның үстіне Мақаншының туристік әлеуеті жоғары. Қытаймен арадағы шекара шебінде орналасқан суы шипалы Алакөлдің облыс туризмін дамытудағы маңызы айрықша. Нақты дерекпен айтар болсақ, Алакөл жазғы демалыс аймағында 423 кәсіпкерлік нысан орналасқан. 2022 жылы Алакөл жағалауында жеке кәсіпкерлік нысандарынан Үржар ауданының экономикасына 2 млрд 174,2 млн теңге көлемінде инвестиция құйылғанын ескерсек, Мақаншы алдағы уақытта жеке аудан болған жағдайда еңсе тіктеп кетуіне жол ашық деген сөз.
Сондай-ақ еліміздің Қытаймен сауда-экономикалық байланысын нығайтуда «Бақты» шекаралық кеден бекетінің де өзіндік үлесі бар. Биыл республикалық бюджет қаражаты есебінен 5,7 млрд теңгеге «Бақты» шекаралық өткізу пунктін жаңғырту және техникалық жабдықтау жұмыстарының 1-кезеңі басталады. Өткізу бекеті заманауи қондырғылармен оның ішінде сканерлеу аппараты, өлшеу құрылғысы, бейнебақылау камераларымен жабдықталады. Ал 2024 жылы өткізу жолдарын 6 жолаққа дейін кеңейту жоспарланып отыр. Нәтижесінде, кеденнің жүк өткізу қабілеті ұлғайып, кезекке жұмсалатын уақыт 2 сағаттан 25 минутқа дейін қысқармақшы.
Бұдан бөлек, 2024 жылдан бастап «Бақты-Аягөз» темір жол құрылысы қолға алынады. Бұл аумақ тұрғындары үшін қосымша 2 600 жұмыс орнын ашуға мүмкіндік бермек. Темір жолдың жобалау, құрылыс жұмыстарына жалпы 321 млрд теңге жұмсалмақ. Бұл жоба «Абай облысының 2023-2027 жылдарға арналған кешенді даму жоспарына» енгізілген. Ұзындығы 270 шақырымға созылатын темір жол құрылысының техника-экономикалық сипаттамасы әзірлену үстінде екен.
Осы жерде «Мақаншы ауданы құрылған соң, жер көлемі ықшамдалып, халық саны да едәуір азаятын Үржар ауданының ендігі жағдайы, экономикалық дамуы қалай болмақ?» деген заңды сұрақ туады. Қуаныштысы, аудан әкімі Н.Тоқсейітов «Мақаншы еншісін алып «бөлек шықса» да, Үржардың ахуалы бұрынғысынан да жақсара береді» деген пікірде.
«Мақаншы өңіріне қарасты «Бақты» кеден бекеті, Алакөл демалыс аймағынан бөлек Үржар ауданының өз аумағында егістік, мал шаруашылығы кәсібі жақсы дамыған. Үржардың жері құнарлы екенін жұрт жақсы біледі. Шолпан, Қарақол ауылдары қауын-қарбыз егіп, өнімін алып, игілігін көріп отыр. Аудандағы жалпы егін шаруашылығының 67 пайызы Үржар аумағының үлесінде. Сүт өнімдерін қабылдайтын, егістік алқабынан түсетін пайдамен тіршілігін дөңгелетіп отырған ірі шаруашылықтар бар. Егістік алқаптарын жаңбырлатып суару тенологиясы да қарқынды енгізіліп жатыр. Атап айтқанда, «Urdzhar Agro Company» ЖШС 2024 жылға дейін 2 200 га жерді суару үшін 24 жаңбырлатқыш қондырғысын орнатуды жоспарлап отыр. Жобаның құны – 3 млрд 538 млн теңге. Бүгінгі күнге 1,5 млрд теңгеге 9 қондырғы орнатып үлгерді. Сол сияқты «Muhit Agro» ЖШС 960 га жерді 12 жаңбырлатқыш қондырғы арқылы суаруға кіріспек. Бұл жобаның құны – 1 млрд 423 млн теңге. Осындай игі істер өз жүйесімен жалғасса, аудан экономикасының даму динамикасы төмендемейтіні анық. Мақаншы өңірінің халқы да еңбекқор. Жалпы, біз үшін елдің тұрмыс-тіршілігін бірге нығайту міндеті тұр», дейді Үржар ауданының әкімі Н.Тоқсейтіов.
Сәтжан ҚАСЫМЖАНҰЛЫ,
журналист
Абай облысы
