Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «EQ»
2023 жылдың басындағы жағдай бойынша банк секторында жеткілікті капитал қоры бар. Негізгі капитал жеткіліктілігінің коэффициенті (k1) 18,54%-ды, меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (k2) 21,70%-ды құрады. Бұл жүйе бойынша орта есеппен заңнамада белгіленген нормалардан айтарлықтай асып түседі және банктерге ықтимал тәуекелдерді жабуға мүмкіндік береді.
«Ranking» талдауы бойынша, егер ірі екінші деңгейлі банктерді қарастыратын болсақ, пруденциалдық нормативтер талаптарын орындамаған бұрынғы Сбербанк, қазіргі Bereke Bank-тен басқа банктердің барлығында меншікті капиталдың жеткіліктілігі жоғары коэффициенттерге ие. Соның ішінде ең жоғары көрсеткіш – Jusan Bank-те. Банктің негізгі капиталының жеткіліктілік коэффициенті (k1) – 29,9%, бұл 7,5%-дық нормативтік нормативтен 4 есе жоғары. Бірінші деңгейдегі капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (k1-2) – 29,9%, бұл 8,5% нормативтік талаптан 3,5 есе жоғары. Меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (k2) – 47,4%, бұл 10% нормативтік нормативтен 4,7 есе жоғары.
«Сонымен қатар банктің меншікті капиталының жеткіліктілік деңгейі банк жүйесіндегі меншікті капитал жеткіліктілігінің орташа көрсеткіштерінен айтарлықтай асып түседі. Бұл ретте Jusan Bank өтімділік көрсеткіштері де белгіленген ең төменгі мәндерден бірнеше есе жоғары. Жетекші және жоғары құндылықтар банктің қаржылық тұрақтылығы мен сенімділігін растайды. Капиталдың жеткіліктілігі бойынша екінші орында тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесін жүзеге асыратын мемлекеттік банк – «Отбасы банк» иеленді: меншікті капиталдың жеткіліктілігінің k1, k1-2 және k2 коэффициенттері мұнда 28,7%-ды құрады. Бұл мәндер де елдің қаржылық реттеушісі белгілеген нормативтік мәндерден бірнеше есе жоғары», деп атап көрсетеді шолушылар.
Одан бөлек, үздік бестікке мына қаржы институттары кіреді.
- ForteBank: k1 – 19,6%, k1-2 – 19,6%, k2 – 20,2%;
- Halyk Bank: k1 – 18,5%, k1-2 – 18,5%, k2 – 18,9%;
- Home Credit Bank: k1 — 18,2%, k1-2 – 18,2%, k2 – 18,2%.
2023 жылдың басындағы жағдай бойынша банктердің нормативтік меншікті капиталы 6 трлн теңгеге жақындады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 11,7%-ға артық. Көрсеткіш жылдан-жылға тұрақты өсіп келеді.
Нормативтік меншікті капиталдың ең көп мөлшері Halyk Bank-те (1,9 трлн теңге), Jusan Bank-те (751,5 млрд теңге) және Kaspi Bank-те (571,4 млрд теңге).
Айта кетейік, өтімділік көрсеткіштері мен капитал молдығы банктің қаржылық тұрақтылығын және клиенттер алдында сенімді екенін айғақтайды. Мұндай жоғары мәнге ие қаржы ұйымдары өз міндеттемесін толығымен орындай алады және салымшылар үшін де тәуекел тудырмайды.
Қаржы нарығын реттеу және дамыту Агенттігінің хабарлауынша, 2023 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша банк секторының активтері биыл қаңтарда 1,2%-ға немесе 0,5 трлн теңгеге азайып, 44,0 трлн теңгені құрады. 2023 жылғы қаңтарда активтердің төмендеуіне өтімді активтердің 2,0%-ға немесе 381 млрд теңгеге азаюы әсер етті. Өтімділігі жоғары активтер 13,8 трлн теңгені немесе активтердің 31,3%-ын құраған, бұл банктерге клиенттер алдындағы өз міндеттемелеріне толық көлемде қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.
«Экономикаға несие 2023 жылғы қаңтарда корпоративтік сектордағы несие белсенділігінің маусымдық баяулауы және қолданыстағы қарыздарды жоспарлы өтеу, сондай-ақ теңгенің долларға қатысты шамалы нығаюы (0,5%-ға) аясында валюталық несие портфелін қайта бағалау нәтижесінде 0,2%-ға, 22,8 трлн теңгеге дейін төмендеді. Ұлттық валютадағы кредит 0,04%-ға, 21,0 трлн теңгеге дейін, шетел валютасындағы кредит 1,6%-ға, 1,8 трлн теңгеге дейін төмендеді. ШОБ субъектілеріне қарыздар 2,0%-ға, 5,9 трлн теңгеге дейін, ірі бизнеске қарыздар 0,2%-ға, 3,6 трлн теңгеге дейін төмендеді», делінеді Агенттік хабарламасында.
Жеке тұлғаға берілген несие биыл қаңтарда 0,7 пайызға көбейіп, жалпы көлемі 14,3 трлн теңгеге жеткен. Бұған ипотекалық несие мен (4,8 трлн теңге) мен тұтынушылық қарыз (7,7 трлн теңге) үлкен үлес қосқан. Жалпы, банк секторы бойынша төленбегеніне 90 күннен асқан несие (NPL90+) көлемі бүкіл несие портфелінің 3,4 пайызын құрап, 824 млрд теңге болды. Айта кетейік, дәл осы NPL90+ көлемінің артуына байланысты мемлекет жеке тұлға банкроттығын қолға алып жатыр. Банкроттыққа өтінім беру 3 наурызда басталды. Банкроттық шарасының үш түрлі тәсілі бар. Біз оны алдыңғы нөмірлерімізде егжей-тегжейлі жазған едік.
Банктердің меншік капиталы 2023 жылғы қаңтар айында 3,3%-ға, 5,4 трлн теңгеге дейін өскен. Сектордың міндеттемесі 2023 жылғы қаңтарда заңды тұлғалар салымдарының 2,1%-ға, 14,4 трлн теңгеге дейін (міндеттемелер құрылымындағы үлесі 37,2%) төмендеуі нәтижесінде 1,8%-ға, 38,6 трлн теңгеге дейін төмендеген.
2023 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының банк секторында 21 екінші деңгейдегі банк бар. Оның ішінде 12-сі – шетел қатысатын банк, оның ішінде 9-ы – еншілес банк.
