Қазақстан – Еуропалық одақ: Ірі сауда серіктестігі

Мұны Шолпан-Ата қаласында өткен «Орталық Азия – Еуропалық одақ» форматындағы екінші кездесуде Қа­зақ­стан Прези­денті Қасым-Жомарт Тоқаев баса айтты. Ол өткен жыл­дың қоры­тындысы бойынша Еуропа­дан Қазақ­станға тартылған инвестиция 23 пайызға артып, 12,5 миллиард долларға жеткенін мәлімдеді.

«Тәуелсіздік жылдарында біз шетелден 350 миллиард доллардан аса тікелей инвестиция тарттық. Оның жар­тысына жуығы Еуроодақ елдеріне тиесілі. Еуропалық одақ – Қазақстанның ең ірі сауда серіктесі. Біздің сыртқы саудамыздың 40 пайыздан астамы осы ұйымның үлесіне тиесілі. Былтыр Қазақ­станның Еуроодақ елдерімен өзара тауар айналымы 40 миллиард дол­лар­ды құрады. 2025 жылға қарай бұл көрсеткішті 50 миллиард долларға жет­кізу үшін бізде барлық мүмкіндік бар деп санаймын», деді Президент.

Қазақстан Еуропа елдеріне арасын­дағы көлік-логистикалық инфрақұ­рылымды дамыту мәселесіне екінші басымдық ретінде назар аударады. Мәсе­лен, қазіргі уақытта Еуропаға экспорт­талатын Қазақстан мұнайының 80 пайызы Каспий құбыр консорциу­мы арқылы жүзеге асырылады. Осы орай­да, ортақ мүддені ескере отырып, страте­гиялық тұрғыда маңызды осы құ­быр арқылы мұнайдың ұзақ мерзімді және тұрақты жеткізілуін қамтамасыз ету үшін Еуроодақ әрі қарай да қолдау көрсете береді деген сенім артады Қазақ­стан.

Мемлекет басшысы Қырғызстандағы кездесуде басқа бағыттар бойынша жет­кізілетін мұнай экспортының перс­пек­тиваларын айқындап берген еді.

«Мысалы, жыл басынан бері Қа­зақстан мұнайын «Ақтау – Баку – Тбилиси – Жейхан» бағыты бойынша жылына 1,5 миллион тонна көлемде жөнелту жұмысы басталды. Орта мерзімді перспективада біз «Ақтау – Батуми» бағыты бойынша Транскаспий бағытының құбыры арқылы жөнелту көлемін ұлғайтуды жоспарлап отырмыз. Сонымен бірге Қазақстан «Дружба» құбыры арқылы Германияға мұнай жеткізу ісін жүзеге асыра бастады. Биыл жыл басынан бері 90 мың тонна көлемінде мұнай жеткізілді. Бұл көрсеткішті 1,2 миллион тоннаға дейін жеткізуге әлеуетіміз жеткілікті және оны келешекте арттыруға мүмкіндігіміз бар», деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Сондай-ақ Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Германияға тасымалдайтын мұнай көлемін жылына 200 мыңнан 1,2 млн тоннаға дейін арттыруды ұсынды. Ол осылайша Еуроодақтың эмбаргосына ұшыраған Ресей мұнайын алмастыруды ұсынған.

2023 жылдың алғашқы бес айында Қазақстан Германияның Шведт қаласындағы мұнай өңдеу зауытына (Ресей-Украйна соғысына дейін «Роснефтіге» тиесілі болған) 90 мың тонна мұнай жіберген. Осы қарқынмен Қазақстан Германияға жыл соңына дейін 200 мың тонна мұнай жөнелтеді. Қ.Тоқаевтың сөзін­ше, Қазақстан тасымалдау көлемін кемін­де 6 есе арттыра алады.

«Бұл көрсеткішті жылына 1,2 млн тоннаға дейін арттыратын әлеует бар», деді Қ.Тоқаев. Қазақстан 2023 жылы Еуроодаққа тасымалдайтын мұ­най кө­ле­мін арттырған. Ұлттық статис­тика бюро­сының мәліметінше, алғашқы тоқ­сан­­да Қазақстан ЕО-ға мұнайының 71 пайызын тасымалдаған, былтыр осы кезең­де бұл көрсеткіш 65 пайыз болған.

Германиядан бөлек, Қазақстан мұ­найын Италия да алып жатыр. Со­ғысқа дейін оны ресейлік «Лукойл» шикізат­пен қамтамасыз еткен. Ита­лияға тасымалданған мұнай көлемі алғашқы тоқсанда жалпы көлемнің 38 пайызын құраған. Былтыр бұл көрсеткіш 28 па­йыз болды. Францияға тасымалданған Қазақстан мұнайы 5-тен 7-ге, Румынияға жеткізілген мұнай көлемі 4 пайыздан 7 пайызға дейін ұлғайған.

Премьер-министр Әлихан Смайылов пен Еуропалық комиссияның вице-президенті Марош Шефчович Қазақстан мен Еуропалық одақ арасындағы сауда, инвестиция, энергетика, көлік және логистика салаларындағы ынтымақтастықты нығайту мәселелерін талқылаған кезде де Қазақстан Еуропалық одақпен инвестициялық серіктестікті одан әрі тереңдетуге және өзара сауданы әртараптандыруға мүдделі екенін атап өтті. Сонымен қатар соңғы жылдары аса маңызды шикізат саласындағы ын­тымақтастықты дамыту мәселесі де өзекті болып отыр.

Әлихан Смайылов өткен жылы COP-27 конференциясы аясында Еуро­комиссия басшысы Урсула фон дер Ляйенмен бірге осы бағыттағы ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылғанын еске салды.

«Құжат экономиканың нақты сектор­ларындағы әріптестігімізді нығайту бойынша нақты іс-шараларды көздейді, оның негізгі элементі «жасыл» технологияларды енгізу болып табылады. Бұл осы саладағы ортақ мақсаттарымызды жүзеге асыруға қосымша серпін беретіні сөзсіз», деді Премьер-министр.

Өз кезегінде Марош Шефчович Еуро­палық одақ бұған дейін қол жет­кізілген барлық уағдаластықты жүзе­ге асыруды жалғастыруға дайын екенін атап өтті.

«Менің республикаға сапарым Еу­ро­­палық одақта Қазақстанды аса маңыз­­ды стратегиялық серіктес ретін­де көретінімізді дәлелдейді. Біз өзара тауар айналымының артқанына қуа­ныш­­тымыз және сіздің елдегі ең ірі инвес­торлардың бірі болғанымызды мақ­та­ныш тұтамыз. Менің сапарым­да сіздердің министрлеріңізбен кезде­сулер­дің барлығы сәтті өтті. Біз бірлесе жұмыс істеуге болатын ортақ жоба­лар­ды талқыладық. Барынша тығыз ынты­мақтастықты әрі қарай нығай­ту – біз­дің күн тәртібімізде тұрған негіз­гі мәсе­лелердің бірі», деді Марош Шефчович.