Қоршаған ортаның қадірін біл

Жүргізілген экологиялық мониторинг нәтижесі бойынша экологиялық ахуалы нашар деп саналатын Талдықор­ған және Текелі қалаларының атмос­фералық ауасының лас­тану деңгейі төмен екені анық­талған. Демек, аймақта­ғы эко­логиялық ахуал қалыпты. Десе де, бұл мәселе әрқашан жіті қа­да­ғалауда болғаны абзал.

Жалпы, Қазақстан Респуб­ликасының Су кодексіне сәй­кес жерүсті суларының ласта­нуын, бітелуін болдырмау, сондай-ақ өсімдіктер мен жануарлар дүниесін сақтау мақсатында облыс аумағында жыл сайын су қорғау аймақтары мен белдеу­лерін белгілеу бойынша жұмыс жүргізіледі. 2006-2022 жылдар аралығында облыстың ірі өзені мен көлі, су қоймасында су қорғау аймағы мен белдеуі орнатылған. Биыл жоба бо­йынша «Жұмақ көлдері», Мель­ничная, Голубиновка, Ты­ны­бас, Қоғалы, Сарыбұлақ өзен­дерінің су қорғау аймағы мен бел­деуін орнату жоспарлануда. Оған 30,0 млн теңге қаржы қарастырылған.

Қоршаған ортаны бүлдіріп, экологиялық ахуалды қиында­татын кәсіпорындардан шы­ға­рылатын ластаушы заттар қал­дықтары екені де бел­гілі. Былтыр оның нақты кө­лемі ша­мамен 18,6 мың тонна­ны құрады. Бүгінгі таңда ком­му­налдық қалдықтармен жұмыс істеудің тиімсіз әдістері және ескірген кәріз тазарту жүйелері де негізгі экологиялық мәселеге айналды. Осыған орай облыс жұртшылығы, жергілікті ат­қарушы орган, Экология және табиғи ресурстар министрлігі бірлесіп Жетісу облысының экология мәселесін кешенді шешудің жол картасы әзірленді.

Табысты жұмыстар атқа­рылып, тұрғындарға қоршаған ортаны қорғауға қатысты шаралар түсіндіріліп жатса да оны ескермейтіндер жетерлік. Өткен жылы экология департаменті ­34 лауазымды тұлғаны әкімші­лік жауапкершілікке тартқан. Ол қатарда Талдықорған және Текелі қалалары, Сарқан, Қара­тал, Кербұлақ және Панфилов аудандарының лауазымды қыз­меткерлері бар. Оларға жалпы сомасы 1 млн теңгеден астам айыппұл салыныпты. Әрине, мәселенің бәрін айыппұлмен шешуге келмейді. Ең бастысы, адамдардың қоршаған ортаны қорғауға бағытталған түсінігін тереңдету керек.

Аймақта қатты тұрмыс­тық қалдық төгілетін полигон­дар­дың жұмысын реттеп отыру­дың да маңызы жоғары. Алай­да Талдықорған, Ескелді және Кербұлақ аудандарында ­3 по­ли­­гон рұқсат құжаттарын­сыз жұ­мыс істеп келеді. Ақсу, Сар­қан аудандары мен Текелі қа­ла­сында қатты тұрмыстық қал­дықтарды төгетін арнайы поли­гон жоқ. Жерді қашықтық­тан зондтау (Геопортал) жүйесі­нің дерегі бойынша заңсыз қо­қыс үйінділері анықталып, әр­бір координаттарға жеке фото­тү­сірілім жасалған. Анықтал­ған фактілердің негізінде жергілік­ті әкімдікке заңсыз қоқыс үйін­ділерін арнайы орындарға шы­ғару қажеттігі туралы тапсырма берілген.

Кейінгі жылдары Жеті­су облысында жылыту қазан­дық­тарын газға ауыстыру жұмы­сы қарқынды жүргізіліп жатыр. Өт­кен жылы Талдықорған қала­сы, Көксу және Ескелді аудан­да­рының 6 қазандығы газ­ға ауыс­тырылды. Ескелді ауда­ны­­ның кәріз желілерін жаң­ғыр­ту жұмысы жүргізілді, Тал­­дықорған қаласының LED-экрандарында Қазгидромет­тен берген атмосфералық ауа­ның ­сапасы туралы ақпарат көр­се­тіліп, тұрғындарға түсіндіру жұмысы жиі жүргізілетінін де айта кеткен жөн.

Өткенде Қазақстан Респуб­лика­сының Премьер-министрі Әли­хан Смайыловтың төраға­лығымен өткен Қазақстан Рес­пуб­ликасы Президентінің жа­нын­дағы «Жасыл экономика­ға» көшу жөніндегі кеңес оты­ры­сының хаттамасына сай рұқ­­сат етілмеген барлық полигон­дар­ды жоюды қамтамасыз ету қа­жеттігі туралы тапсырмасы түс­кенін білеміз. Осыған орай «Же­тісу облысының елді ме­кен­дерін көктемгі-күзгі сани­тар­лық тазарту, абаттан­дыру жә­не көгалдандыру айлы­ғын өт­кі­зу туралы» облыс әкім­дігі­нің №46 қаулысы қабыл­да­нып, оның орындалуын қада­ға­лау мақ­сатында құзырлы орган­дар­дың қатысуымен жұмыс тобы құрылды. Олар елді ме­кен­­дерді аралап, қордаланған мә­се­­лелерді зерттеп-зерделей бас­тады.

Жетісу облысы