Мемлекет басшысы айтқандай әр өңірдің өзіне сай бағыт-бағдары болуға тиіс. Қазір облыста туризм саласын дамытуға да ерекше көңіл бөлініп жатыр. Соған сай жолдар жөнделіп, инфрақұрылым біртіндеп реттеліп келеді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Жолдауында: «Біз экономикамызда қордаланған мәселелерді жақсы білеміз. Мысалы, шикізатқа әлі де тәуелдіміз. Еңбек өнімділігі төмен, инновация жеткіліксіз. Ұлттық табыстың игілігін жұрттың бәрі бірдей көріп отырған жоқ», деп ел экономикасындағы мәселелерге тоқталған еді. Әрине, бұл мәселеде өңірлердің атқарар рөлі жоғары. Осы ретте Жетісудағы жүйелі шаруаларға тоқтала кетсек.
Қазір өңірге инвестиция тарту шаралары – басты назарда. Мәселен, «Aksenger LTD» ЖШС Сарқан ауданы Лепсі ауылдық округіне қарасты Шөлқызыл стансасының маңында құрамында алтыны бар кендерді өндіру және өңдеу металлургиялық кешені құрылысын жүргізіп жатыр. Жобаға 3 млрд теңгеге жуық инвестиция тартылған. Жақында Сарқан ауданының әкімдігі аталған кәсіпорынмен ынтымақтастық туралы меморандум жасасты. Құжатта аудан азаматтарын кәсіпорынға жұмысқа орналастыру, өнеркәсіп орнын аудан аумағына тіркеу туралы мәселелер қамтылды.
Өңір әкімі баспасөз қызметінің мәліметінше, кәсіпорын іске қосылғанда жылына 180 мың тонна кен өндіретін қуатқа ие болмақ. Жоба толық қуатына шыққанда 200 адамды жұмыспен қамтиды. Қазіргі кезде мұндағы құрылыс аумағында 80 адам жұмыс істеп жатыр.
Бүгінде Сарқан ауданында 21 өнеркәсіп орны жұмыс істесе, өткен 7 айдың көлемінде өнеркәсіп өндірісінің көлемі 6 млрд 371 млн теңгеге жеткен. Ал Жетісу облысы бойынша бірінші жартыжылдықта өнеркәсіп өндірісі 10,3 пайызға өсіп, 152,4 млрд теңге болды.
Өңірде қайта өңдеу саласында да өсу бар. Бірінші жартыжылдықта 41,3 млрд тенгенің тамақ өнімдері шығарылған. Бұл өткен жылдың сәйкес көлемінен 7,9 пайызға артық. Ал балық өнімдерін шығару 2,2 есеге артып, 1 028 тоннаға жеткен.
Қазір облыс аумағында 4 балық өңдеу зауыты жұмыс істейді. Атап айтқанда, Алакөл ауданында «Бақытбек Қаратал» ЖШС, «Болашақ Бастау» ЖШС, «Олжас» ШҚ, Қаратал ауданында «Қараталбалық» ЖШС бұл іске өз үлестерін қосып жатыр. «Болашақ Бастау» серіктестігі өндірілген өнімінің 235,5 тоннасын бірінші жарты жылдықта Ресей мен Еуроодаққа экспорттады.
Сонымен қатар өңірде крахмал өндірісі де 1,5 есеге артқан. Оған Панфилов ауданындағы Жаркент крахмал-сірне зауытына жаңғырту жұмыстары жүргізіліп, жылдық қуаттылығы 150 мың тоннаға дейін жеткізілгені өзінің оң ықпалын тигізді.
Тағы бір атап өтерлігі, кейінгі деректерге сүйенсек, Көксу ауданында майбұршақ өңдейтін «Уыз май Industry» серіктестігі экстракциялау цехын кеңейтті. Соның нәтижесінде өсімдік майының өндірісі 20 пайызға өскен. Оған қоса өндіріс көлемі артқан бағыттың ішінде сүт өнімдерін өндіру де бар. Бұл 15 889 тоннадан 16 825 тоннаға, яғни 6 пайызға артқан.
Енді осының бәрінің артында еңбек адамының үлесі тұр. Оның үстіне өңірде кәсіпкерлерді қолдау аясында түрлі жоба қолға алынған. Мысалы, әйелдер кәсіпкерлігінің өңірлік орталығы облыстың әр түкпірінде жүрген еңбекқор жандардың арман-мақсатын жүзеге асыруға жәрдемдеседі. Мәселен, 2022 жылы орталыққа көмек сұрап, тиісті ақпарат алғаннан кейін ісін бастауға бел буған кәсіпкер Алмагүл Мұратбек биыл жеміс-жидектен жайма қақ жасауды қолға алды. Оған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба шеңберінде бизнес-идеясын іске асыруға берілген 5 млн теңге сомасындағы грант зор көмек болды. Қажетті құрал-жабдықтарды сатып алып, қазір Ескелді ауданында үй жағдайында қақ өндірісін жолға қойып отыр.
Осылайша, Алмагүл Мұратбек «Qonaq Kade» брендінің негізін қалады. Қазір жергілікті жеміс-жидектерден қақтың бірнеше түрін жасайды. Оның дәмді, ең бастысы табиғи әрі пайдалы өнімдеріне деген сұраныс қазірдің өзінде артып отыр.
«Өз бизнес-идеямды жүзеге асыру үшін Алматы қаласынан Ескелді ауданының Қаратал ауылына көшіп келдім, өйткені мұнда жергілікті фермерлер құлпынай мен таңқурайды жақсы өсіреді. Текелі тұрғындарынан да жидектер сатып аламын. Негізі фармацевт маманмын. Бірақ бизнеспен айналысып, пайдалы өнім шығарғым келді. Бұл мақсатыма мемлекеттік қолдау арқылы қол жеткіздім», дейді кәсіпкер.
Оның айтуынша, қақ өндіру – қарапайым үдеріс, оны кез келген әйел үйінде жасай алады.
«Қай-қайсымыз да бала кезімізде алмадан қақ жасағанбыз, мен де солардың бірімін. Бірақ қазір арнайы құрал-жабдықтар арқылы жұмыс бұрынғыдан әлдеқайда жеңілдеді. Әрине, азық-түлік жинауға, жеміс-жидектерді жууға, тасымалдайтын ыдыстарға салуға көп уақыт кетеді. Бірақ блендерді пайдалану уақытты едәуір үнемдейді. Мұнан соң дайын қоймалжың 10-12 сағатқа дегидраторға кептіру үшін жіберіледі. Осы уақыт аралығында басқа шаруаларыңызбен айналысуыңызға болады. Нарықта жайма қақ өте қымбат, дегенмен бізде өсетін жеміс-жидектердің түрі көп. Сондықтан жыл бойы сапалы әрі пайдалы жергілікті өнім өндіруді жолға қоюға және одан тұрақты табыс алуға болады», дейді А.Мұратбек.
Жақында бұл кәсіпкер «Бір ауыл – бір өнім» жобасының жеңімпазы атанды. Сол сияқты «Қорғас» ХШЫО аумағында өткен халықаралық көрмеге қатысты. Бүгінде шағын бизнесін жүргізіп, екі адамды тұрақты жұмыспен қамтып отыр. Алдағы уақытта кооператив құру есебінен өндірісін ұлғайтып, жұмысшылар санын арттырып, үлкен нарыққа шықсам деген жоспары бар.
Аграрлы өңірдің алға қойған мақсаты айқын. Бұл – облыс экономикасын дамытып, нарықта өз қолтаңбасын қалдыру. Қазір қант қызылшасын өндіруде бәсекеге қабілетті екенін көрсетуде. Идеясы ұшан-теңіз жастарға дем беріп, кәсіпке икемі бар адамдарға қаржылай көмектесіп, қарапайым тұрғындардың мәселесіне ден қойып отыр.
Жетісу облысы
