Н.Тілендиев атындағы республикалық дирижерлер байқау гала-концертінде біз де сол сәтке куә болдық. Гала-концерт халықтың жас дирижерлер өнерімен танысуына үлкен мүмкіндік сыйлады. Қатысушылар арасынан конкурс жеңімпаздары гала-концертте белгілі болып, жүлдегерлер сахнада өнер көрсетіп, халыққа шығармашылық есеп берді.
Байқауға Қазақстанның түкпір-түпкірінен 18 бен 35 жас арасындағы дирижерлер мен жоғары оқу орындарының талантты студенттері таңдалып алынып, 19 үміткер сайысқа жолдама алған болатын.
Байқау мақсаты – еліміздегі талантты дирижерлердің басын қосып, жас дарындардың бір-бірінің өнерімен жақынырақ танысуына әрі тәжірибе алмасуына мүмкіндік беру. Сондай-ақ ұйымдастыру комитеті жас таланттар арасынан жаңа есімдерді анықтап қана, қазақ дирижерлік өнерін дамытып, Н.Тілендиевтің шығармашылық бай мұрасын насихаттауды да басты назарға алып отыр.
Аталған байқау қазақ музыка өнеріндегі қайталанбас тұлға – Н.Тілендиевтің құрметіне орай 2004 жылдан бері 2 жылда бір рет ұйымдастырылып келеді. Алайда әртүрлі себептермен үзіліп қалған бұл шығармашылық байқау биыл қайтадан жалғасын тауып отыр.
Байқау қорытындысы бойынша Әбілқайыр Сағымбаев – бас жүлде, Әбілқайырхан Бейсеков – I орын, Мәди Өмірзақов – II орын, Медет Есбергенов, Бекболат Әбдіберікұлы – III орын, Меруерт Мұқанова мен Жамбыл Мейірбеков – диплом, Сәтқозы Мұхтар – «Н.Тілендиевтің шығармасын үздік орындағаны үшін» арнайы жүлдесі, ал Алия Сали ынталандыру сыйлығына ие болды.
Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен өткен байқаудың жүлде қоры 5 миллион теңгеге жетіп отыр. Бас жүлде – 1,5 млн теңге, I орын – 1 млн теңге, II орын – 600 мың теңге, III орын (екеу) – 400 мың теңге. Өзге де жүлдеге ие болған жастар ақшалай сыйлықтармен марапатталды.
Гала-концерттен соң байқау жүлдегерлерімен аз-кем тілдесуді жөн көрдік. П.И.Чайковский атындағы Алматы музыкалық колледжінің оқытушысы, Н.Тілендиев атындағы байқаудың дипломанты атанған Меруерт Мұқанованы сөзге тартқан едік.
– Байқау екі кезеңнен тұрды. Бірінші кезең қатысушыларға қиын соқты деп санаймын. Дирижердің оркестрмен жұмыс істеуде өз құпиясы мен әдіс-тәсілі баршылық. Ал екінші кезеңде өзіміз таңдаған шығарманы орындадық. Дәулеткерейдің «Топан» күйін алып шықтым. Партитураға қарауға да, жатқа да орындауға болады. Жалпы, байқау жоғары дәрежеде өтті, – дейді 9 жылдық тәжірибесі бар музыкант. Оркестр дирижері бүгінге дейін Айтқали Жайымов, Шамғон Қажығалиев атындағы республикалық конкурстардың, М.Төлебаев атындағы халықаралық байқаудың жүлдегері атанған. Сондықтан да республикалық конкурсқа жолдама алған дирижер біткеннің осал емесі анық.
Қазылар алқасының шешімімен қарағандылық дирижер Әбілқайыр Сағымбаевтың орындау шеберлігі жоғары бағаланып, бас жүлдені қанжығасына байлады. Жеңімпаздың қуанышына ортақтасып, сахна сыртында байқаудан кейінгі әсерін сұрап үлгердік.
– Ғажап әсердемін. Себебі «Отырар сазы» сынды кәсіби оркестрмен жұмыс істеу жанға рақат сыйлайды. Кез келген дирижер үшін мұндай оркестрмен жұмыс істеу үлкен құрмет қой. Байқауға келер болсақ, Н.Тілендиевтің қолтаңбасын, шығар-
масындағы ерекшеліктер мен жауһар ойын оркестрге жеткізу оңай дүние емес. Н.Тілендиев туындылары қазақ оркестрінің шарықтау шыңы десем артық айтпаспын. Сондықтан екі кезең де қатысушылар үшін оңай болмады. Екінші кезеңде солистпен де жұмыс істедік. Дирижерге әрі солиспен, әрі оркестрмен жұмыс істеу екі есе күрделі. Әр әншінің өзіне тән темпераменті, әуенге деген сезімі бар. Осы сәтте солистің ыңғайына қарай оркестрді басқару – өте жауапты тапсырма, – дейді толқынысын баса алмаған дирижер.
Байқауда ІІІ орын алған Медет Есбергеновтің анасымен де тілдесу сәті бұйырды. Медеттің анасы Жайдар Қабылтайқызы да музыкант, оркестр дирижері екен.
– Балам – Жетісу облысындағы М.Төлебаев атындағы халық аспаптар оркестрінің дирижері әрі көркемдік жетекшісі. Өзіміз де өнерге жақын отбасымыз. Сондықтан да Медетімізді кішкентайынан музыкаға баулыдық. Мәскеу қаласында дирижерлік өнер бойынша білім алды. Баламыз осы байқаудан үшінші орын алды, – деді қуанышы қойнына сыймай.
Жайдар Қабылтайқызы өнерден алыс адам болмағандықтан, байқаудың барысы мен қатысушылардың қарым-қабілеті жайында да пікірін білдік.
– Байқаудан соң арнайы гала-концерт өткеніне қуаныштымыз. Концерттің шарықтау шегі – кештің Н.Тілендиевтің әнімен аяқталғаны бәрімізге ұнады. «Құстар қайтып барады» әнін оркестрмен қоса шырқау ерекше күйге бөледі.
Өзім музыкант болғандықтан, жастардың дирижерлік қимылына аса мән бердім. Оркестрді сезіну қабілеттері бар. Бас жүлдені иеленген баланы естуім бойынша Н.Тілендиевтің шығармаларын оркестрге лайықтап өзі өңдеп жазған көрінеді. Қол-қимылы болмай жатса да, бар жүрегімен шынайы сезініп, халыққа жеткізуге тырысты. Жастардың деңгейі жаман емес. Осындай жас музыканттар барда, Н.Тілендиев атамыздың ізбасарлары барда, халық музыкасы, дәстүрлі өнеріміз асқақтай береді деген сенімдемін, – дейді ол.
Естеріңізге сала кетейік, 2025 жылы Нұрғиса Тілендиевтің туғанына 100 жыл толуына орай аталған байқауды республикалық және халықаралық деңгейде кеңінен ұйымдастыру қазірден қолға алынып отыр. Алдағы уақытта байқау аталымдары «Аспапта ойнау», «Эстрадалық вокал» сынды бағыттармен толығуы мүмкін.
Айсұлу СЪЕЗХАН,
«Egemen Qazaqstan»-ның штаттан тыс тілшісі
Алматы
