Қазақстанда жыл сайын 22 мыңнан астам нәресте шала туылатын болса, көз торының ауыр дерті – шала туған нәрестелер ретинопатиясы табылған 4 мыңдай сәбидің мүлде соқыр болып қалу қаупі бар. 2023 жылғы қыркүйектегі дерек бойынша, қатерлі жағдайдағы шала туған нәрестелердің 3100-дейі немесе 78%-ы диагностикадан өтті. Оның ішінде 927 бала жоғары білікті офтальмолог дәрігерлерден дер кезінде, 24-тен 72 сағатқа дейінгі аралығында медициналық көмек алып үлгерген.
Шала туған балалардың ретинопатиясын анықтау дәрігердің жоғары кәсібилігін ғана емес, офтальмоскоп, ретиналды камера, офтальмологиялық лазер сияқты заманауи медициналық технологияларды қажет етеді. Ал мамандандырылған жабдықтарға қол жеткізу үшін қомақты қаражат керек.
Дегенмен бұл мәселе қайырымдылық қорларының қолдауының арқасында шешімін тауып отыр
«Сәбилер дүниеге келе салып мүгедектікке ұшырау деңгейін азайту үшін алдымызда күрделі міндет – қысқа мерзім ішінде жаңа туған нәрестелердің барлығын диагностикалық құрал-жабдықтардың өте жетіспеушілігіне қарамастан, офтальмологиялық скринингпен қамту мәселесі тұрды. AYALA қайырымдылық қоры мен «Қазақстан Халқына» қорының бірлескен күш-жігерінің арқасында өңірлерден келіп түскен офтальмоскоптарға деген сұраныс шешімін тапты. Медициналық көрсетілімдер бойынша қажет болған жағдайда балаларға лазерлік түзету Астана мен Алматыда ғана емес, еліміздің жеті перинаталдық орталығында жүргізіледі. Бұл ел үшін үлкен жетістік, яғни денсаулық сақтауды жақсарту мен балалардың көру қабілетін сақтауда айтарлықтай жұмыстар атқарылғанын көрсетеді. Жаппай офтальмологиялық скринингті енгізу мен лазерхирургиялық оталарды жүргізу жаңа туған нәрестелердің көру қабілетін дер кезінде диагностикалау мен емдеуді қамтамасыз етеді деп үміттенеміз», дейді ҚР Денсаулық сақтау министрлігіне қарасты Ана мен бала денсаулығын қорғау департаментінің директоры Мағрипа Ембергенова.
Қазіргі таңда еліміздің 16 медициналық орталығы офтальмоскоптармен, 5 лазерлік қондырғы және 5 ретиналды камерамен қамтамасыз етілген.
«Осыдан бірнеше жыл бұрын ғана жылына жүздеген бала көру қабілетінен айырылып, аналарының көзіндегі мейірім мен жарық дүниені сезіну бақытынан айырылып жататын еді. Ата-аналар ретинопатияны шетелде емдеуді өтініп, қайырымдылық қорларына талай мәрте жүгінуге тура келген. Өкінішке қарай, мұндай емделу әрдайым сәтті өтпеді, себебі бірден, туғаннан кейінгі алғашқы айда ретинопатияның белең алуын тоқтатуға болатын қымбат уақыт өтіп кетті. Қазір елімізде шала туған нәрестелердің көз торын диагностикалау, лазеркоагуляциялау да жаппай жүргізіліп жатыр. Шала туғандардың ретинопатиясы індетін тоқтатуда кешенді тәсіл басты рөл атқарды. Бұл 15-тен астам балалар офтальмологының кәсіби біліктілігін арттырудың, Ретинопатия бойынша ұлттық клиникалық хаттамасын бекіту мен елдегі барлық перинаталдық орталықтарды қажетті диагностикалық, лазерхирургиялық жабдықтармен қамтамасыз етудің арқасында жүзеге асып жатыр», дейді AYALA қайырымдылық қорының негізін қалаушы әрі президенті Айдан Сүлейменова.
Сол сияқты «ДОМ» қоғамдық қоры мен Аружан Саинның арқасында ұзақ жылдар бойы балаларға шетелде ауыр, іс жүзінде қайтымсыз ретинопатия түрлерінде хирургиялық көмек көрсету жұмыстары жүріп жатқанын айта кету керек.
Мәселен, Алматыда өткен халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияға алғаш рет әлемдік ауқымдағы шала туған нәрестелердің ретинопатиясын емдеу жөніндегі жетекші мамандар – KIDROP бірегей бағдарламасын әзірлеушілердің бірі, доктор Ананд Винекар мен балалардың витреоретиналдық хирургиясы бойынша ірі халықаралық сарапшы доктор Нихил Пал келді. Үндістандық мамандар да шала туған нәрестелердің ретинопатия мәселесін энтузиаст дәрігерлердің белсенділігі, қайырымдылық қорларының қолдауы мен оған мемлекеттік тұрғыда назар аударудың арқасында шешкен.
«Соңғы жылдары шала туған нәрестелердің ретинопатиясы ата-аналарды қорға жиі жүгіндіретін, кеңінен таралған кесел болды. Біздің «ДОМ» қоры жұмыс істеген уақытында 2369 балаға жасадлған 3 751 отаны, оның ішінде 2010-2023 жылдар аралығында 632 ретинопатия отасын төледі. Балалар Ресей, Үндістан клиникаларына жіберіліп, офтальмолог хирургтер олардың көру қабілетін сақтап қалуға тырысады. Қазір Қазақстанда шала туған сәбилердің ретинопатиясын осы медициналық көмекті дамытуға ұйытқы болып отырған әрі хедлайнері Әсел Шарипова секілді дарынды мамандар ілгерілетіп жатыр. Олар ауруды дер кезінде анықтап, ең кішкентай пациенттерімізге ота жасайды. Ауруханаларды диагностикалау мен ота жасауға арналған жаңа құрал-жабдықтармен жабдықтау түріндегі баға жетпес көмекті мемлекетіміз AYALA қорынан алады, осы сауапты ісі үшін оларға да алғысымыз шексіз», дейді Аружан Саин.
