Ол 2000 жылдардың басында қазақ әдебиеті мен мәдениетіне, тарихына, география ғылымы мен ұлт этнографиясына, философиясына, руханиятына орасан еңбек сіңіріп, өзгеше құбылыс болып енді. «Қазақ мифологиясына кіріспе», «Қазақ даласы және герман тәңірлері», «Есен-қазақ», «Гиперборея: түс көрген заман шежіресі» және төрттомдық «Арғықазақ мифологиясы»... Оның қысқа ғұмырына сыймайтын осыншама ғаламат мұраның зерттеліп, жазылуы да аңызға бергісіз еңбек.
Ұлттық болмысымыздың түпкі тамырына қатысты кейбір мәселелерге, түркі дүниесі құндылықтарының шығу төркініне, есте жоқ ескі замандағы ата-бабаларымыздың дүниетаным көкжиегіне тың ізденістермен талдау жасаған этнограф, публицист Серікбол Қондыбайдың биыл 55 жылдығы атап өтіліп жатыр. Осыған орай Ұлттық музейде ғалымның мерейлі датасына арналған «Ғылымда өшпес із қалдырған» атты естелік дөңгелек үстел өтті.
Ұлттық музей директорының ғылыми жұмыстар жөніндегі орынбасары, тарих ғылымдарының докторы Ақмарал Ибраева, ең алдымен, аңыз тұлғаның шығармашылықтағы жан-жақтылығына тоқталды.
«Серікбол Қондыбайды зиялы қауым «қазақтың екінші Шоқаны» дейді. Өйткені оның ғұмыры тым қысқа болды. Бірақ бар өмірін қазақтың тарихы мен мәдениетін, салт-санасын жаңғыртуға арнады, аянбай еңбек етті. Серікбол ағамыз – өлкетанушы, тарихшы, мәдениеттанушы, географ және геоморфолог, этнограф әрі публицист болған сан қырлы ғұлама ғалым», деді ол.
Іс-шара барысында Серікбол Қондыбайдың өмірі мен шығармашылығына арналған бейнежазба көрсетілді.
Дөңгелек үстелге арнайы келген С.Қондыбай атындағы мемориалдық музейдің ғылыми қызметкері, ғалымның туған әпкесі Балсұлу Қондыбай бауырының өмірі, қайсар мінезі, басына түскен қиындықтарға төтеп бергені туралы айтты.
Ал ақын, журналист, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің доценті, филология ғылымдарының кандидаты Оңайгүл Тұржан тау-тұлға туралы естеліктерімен бөлісіп, ғылымға қосқан үлесі жөнінде ой бөлісті.
Сондай-ақ «Otuken.kz» сайтының бас редакторы, философия ғылымдарының кандидаты, мәдениеттанушы Зира Наурызбаева Серікбол Қондыбайдың «Қазақ мифологиясы» атты еңбегіне тоқталып, философиялық қырын талқылады.
«Әрбір бет – жаңалық, әрбір бет – жаңа концепция. Кей кезде 2-3 сөзде кәдімгідей әлемде қалыптасқан ғылыми теорияны төңкеріп, бір-екі жол жазбамен көзқарасты түбегейлі өзертетін», деді мәдениеттанушы.
Н.Назарбаев университетінің ассистент-профессоры, филология ғылымдарының кандидаты Жанар Байтелиева ғалым мұрасын зерттеу жөнінде баяндап, түрлі мамандықта оқитын студенттердің мифологияға қызығушылығы жөнінде сөз қозғады.
Ал Тарих ғылымдарының кандидаты Қарлығаш Ерғазы Серікбол Қондыбайдың еңбектеріне қатысты талдауын ұсынып, ғалымның этнографиялық мұрасына кеңінен тоқталды.
Аңыз-адамның басты іргелі еңбегі «Арғықазақ мифологиясы» – қазақ тарихындағы санаулы олжаның бірі. Ғалым мұнда қазақ ғылымында кешенді зерттелмеген мифология тақырыбына тұңғыш рет қалам тартады. Сонау ескі заманның тереңіне бойлап, індете зерттейді. Гуманитарлық саладағы түрлі бағыт-бағдар, әдіс-тәсілдің арасынан ең тиімдісін таңдап алып, әсіресе шетел ғалымдарының өміршең идеяларын дөп басып қолдады, оларды тармақтата таратып, ізденісін жалғастырды. Алыс ауданда жатқандықтан, ғылым-білімнің тереңіне еркін бойлай алмағанына өкініш білдіре отырып, идея-болжамдарын дәлелдеу барысында кемшін тұстарын ашық мойындады, қажет тұстарда қайта қарап, өзгертіп, жетілдіріп отырды. Этнограф Ақселеу Сейдімбектің «Серікбол Қондыбай қазақ тарихын иісі түркі тарихының, түркі тарихын жалпыадамзаттық тарихтың құрамдас бөлігі ретінде зерделеді. Нәтижесінде, қазақ тарихының философиясы деп аталатын ғылым саласының бағыт-бағдары анағұрлым айқындала түсті», деуі де осыдан шығар.
