Адам құқы және қоғамдағы әділеттілік

Адам құқықтары жөніндегі уәкіл кең­сесі, Президент жанын­да­ғы Адам құ­қық­­тары жөніндегі комиссия, Сыртқы істер ми­нистр­лігі, Қазақстандағы көші-қон жө­­ніндегі халықаралық ұйым және БҰҰ Даму бағдарламасы, сон­дай-ақ ЕҚЫҰ ұйым­дастырған кездесуге Парламент де­путат­тары, мемлекеттік органдар мен ха­лық­аралық ұйымдары, ҮЕҰ өкілдері, түркі мемлекеттері­нің омбудсмендері, қо­ғам­дық пікір көшбасшылары және сарап­шы мамандар жиналды.

Қазақстандағы Адам құқық­тары жөнін­дегі уәкіл Артур Лас­таев алғы­сөзінде атап өткен­дей, форум БҰҰ-ның «Адам құқық­тары 75» жаһандық бастамасын қолдау мақсатында ұйым­дас­ты­ры­лып отыр. «Адам құқық­тары­ның жалпыға бірдей деклара­циясы құндылықтарының орасан зор әлемдік маңыздылығын, олардың еліміздің және бүкіл адамзаттың дамуындағы рөлін, құқық қорғау мекемелерінің жа­һан­дық орнықты дамуға қосқан үлесін ескере отырып, конферен­ция жұмысын Президент те құп­та­ды», деді А.Ластаев. Сондай-ақ спикер былтыр жүргізілген конс­титуциялық рефор­ма құқық қорғау институттарын нығай­туға септ­ес­кенін атап өтті. Оның сөзін­ше, адам құ­қықтарын сот арқылы қор­ғау­дың тиім­ділігі аса маңызды. Әділ сот ісін жүргізу құқығы адам­ның негізгі құқық­тарының бірі саналады. «Сол себеп­тен адам құқықтарының қорғалу дәрежесі және оның тұтастай алғанда құ­қық­тық шаралардың тиімділігін қабылдауы ұлттық сот рәсімдерінің қоғамның халықаралық стандарттары мен үміттеріне сәйкестігіне байланысты», деді омбудсмен.

Мемлекет басшысының атынан сөз ал­ған Президент жанын­дағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның төрағасы Игорь Рогов: «Кейінгі жылдары еліміз­де демократия мен құқық үстем­ді­гінің құндылықтары­нан туын­дайтын ауқымды өзгерістер жүзе­ге асырылды. Жүргізілген ре­фор­малар­дың нәтижесінде би­ліктің заңнама­лық тармағы кү­шейтілді, сайлау жүйесінің про­пор­ционалды-мажоритарлық мо­­делі енгізілді. Өлім жазасын то­лы­­ғымен жою маңызды қадам болды. Конституциялық сот өз жұмысын бастады. Оған қазір барлық азаматтар тікелей жүгіне алады. Омбудсменнің өкілет­тік­тері едәуір кеңейтілді, оның әр өңірде өкілдіктері пайда болды. Қазақстан адам құқықтары мен бос­тандықтарын қорғау жү­йесін ны­ғай­ту, елде заңдылық пен тәртіпті қам­тама­сыз ету жө­нін­дегі дәйекті және кешен­ді жұ­мысты жалғастырады. Бұл – мем­­лекеттік саясатымыздың не­гізгі басымдықтарының бірі», деді.

Конституциялық сот төрағасы Эльвира Әзімова сөзін: «Биыл адам құқықтары тақырыбының өзі «Баршаға қадір-қасиет, теңдік және әділеттілік» ұранымен сүйемел­денетінін атап өткім келеді» деп баст­ады. Оның айтуынша, бұл іске асыры­лып жатқан жобалардың басында тұр­ған жұмысты көрсетеді. Тәжірибе көрсет­кендей, кез келген экономикалық, әлеу­мет­тік жоба әрдайым қоғамның және бел­гілі бір адамның мүдделерін ескеру қажет­тілігімен бірге жүреді.

Бұдан кейін кездесуге жинал­ған­дар үш негізгі сессияға қаты­сып, күн тәртібіндегі өзекті мәсе­ле­лер бойынша пікір алмасты. Оның ішінде адам құқықтары сала­сындағы халықаралық стандарт­тарды ұлт­тық заңнамаға ен­гі­зу тәжірибесі, әділ сот ісін жүр­гізу және сот төрелігіне қол жет­­кізу құ­қығын іске асыру мен Париж қағи­даттары контекстінде құқық қорғау институттарын инсти­ту­цио­налдық дамыту және нығайту да бар.