Роботтандырудың басты мақсаты – қызметкерлердің уақытын үнемдеу. Оның ішіне бизнес-үдерістердің құнын төмендету, операциялық қателіктерді жою, аналитикалық жұмыс, кәсіби шешімдер қабылдау сынды цифрлық қызметтер кіреді. Осы саланың саңлағына айналуды мақсат ететін «Python RPА» компаниясы – Орталық Азиядағы бизнес-міндеттерді автоматтандыруға арналған жалғыз өндіруші. Компанияның негізін «Болашақ» бағдарламасы бойынша Малайзия мультимедия университетінде оқып келген Мұхаммеджан Дүзенов қалаған. Олар «BI Group», «Отбасы банк», «Air Astana» және «RG Brands» сынды компанияларға робот-ассистенттер әзірлеп береді. Роботтар қайталанатын бухгалтерлік және HR тапсырмаларды орындауға көмектеседі. Осылайша, бизнес тәуекелдерін азайта түседі. Роботтың шаршамайтынын, қателеспейтінін ескерсек, компания тіркелмеген келісімшарт немесе салық төлемегені үшін айыппұл алмайтын болады.
2021 жылы Қазақстан және Орталық Азия бойынша IT-директорлар арасында зерттеу жүргізілген болатын. Технологиялық инвестициялар үздік 3 басымдыққа «Үдерісті автоматтандыру және роботтандыруды» кіргізген. Іс жүзінде барлық компания белгілі бір дәрежеде бизнес-бөлімшелерге боттар, BPMS немесе RPA құралдарын енгізуді қалайтынын айтқан. Солай кейінгі жылдары құлтемірлер бизнес әлеміне ақырын-ақырын ене бастады.
Айта кету керек, 2019 жылы біздің ел нарығында RPA технологиясын түсінетін жалғыз компания «Python RPА» еді. Мұхаммеджан Дүзенов АҚШ пен Батыс Еуропа елдерінде RPA технологиялары кеңінен қолданылатын білгеннен кейін, бұл идеяны елге әкелу туралы ойлана бастайды. RPA – Robotic Process Automation дегенді білдіреді. Яғни үдерістерді робот арқылы автоматтандыру. Роботтар немесе боттар адам орнына жұмыс істейді әрі бірнеше жүйені біріктіре алады.
«Жолымыз болып, алғаш рет «Gedeon Richter» фармацевтикалық компаниясының робот көмекшілеріне қызығып жүргенін кездейсоқ біліп қалдық. Оларға технология туралы айтып, келісімшартқа отырдық. Сөйтіп, «Gedeon Richter» америкалық компанияның серіктесі атанды. Содан бағдарламалық жасақтаманы сатып, енгізе бастады. Сөйтіп, икемді автоматтандыру құралын дамыта бердік. Оның көмегімен шағын бағдарламалар жасалды. Мысалы, оны қолдану үшін бағдарламалауды білудің қажеті жоқ. Барлығы оп-оңай. Роботтар адам орнына әрекеттерді орындайды: беттерді ашады, файлдарды жүктейді, жібереді», дейді М.Дүзенов.
Басында бұл технология елдегі компаниялар арасында танымал бола қоймады. Себебі таңсық өнімнің құндылығын түсіну – қиын іс. Солай өндірушілер осы жаңашылдықты насихаттай бастаған. Технология туралы, оның компанияның тиімділігін қалай арттыра алатыны туралы көп үгіт жүргізген. Екінші бір мәселесі – бағасында. Орташа компаниялардың RPA-ны алуға жағдайы келмеген. Мысалы, RPA-ны енгізу қызметкер саны 1500-ден кем бизнесте өзін-өзі ақтамаған. Осылайш, олар елдегі компанияларға неғұрлым қолжетімді бағдарламалық жасақтама әзірлеуді қолға алған.
«Бізде үш ұстаным бар. Біріншісі – жылдамдыққа назар аудару. Платформада роботтарды оңай әрі жылдам жасауға болады. Ол үшін керемет бағдарламашы болудың қажеті жоқ. Екіншісі – біздің шешіміміз әлдеқайда арзан. Үшіншісі – Python тіліндегі платформа. Бұл клиенттерге өздерінің роботтарын біздің сервермен басқаруға мүмкіндік береді. Ең бастысы, бізде тәжірибе бар. Бизнесте роботтарды қалай пайдалануға болатыны туралы 200-ден астам іс жинадық. Ештеңені іздеуге уақыт жұмсаудың қажеті жоқ. Оларды мәзірден таңдай аласыз», деп түсіндірді компания басшысы.
Сонымен бұл роботтар қандай тапсырмаларды орындай алады? Өндірушілердің айтуынша, бухгалтерлік есепте, сатып алуда, IT-салада виртуалды көмекшінің қолдауымен үздіксіз қайталанатын әрекеттерді жасайды. Мысалы, бухгалтерияда тоқсан сайын ішкі бухгалтерлік жүйедегі салықтар бойынша деректерді, электронды шот-фактураларды мемлекеттік порталдағы деректермен салыстыру қажет. Негізінен бұл жұмыс орындалу үшін Excel файлы жүктеліп, мәтін теріліп, салыстырылуы керек. Бұл көп уақытты қажет етеді. Адам қателесіп бірдеңені ұмытып кетуі де мүмкін. Робот мұны берілген алгоритм бойынша автоматты түрде жасайды. Тағы бір мысал келтірейік, еліміздегі жұмыс берушілер сайтында еңбек шарттарын жасау және бұзу туралы мәліметтерді ұсынуға міндетті. Ол қызмет enbek.kz сайтында 3-5 күн ішінде орындалуы шарт. Кадрлар мұны қолмен істейді. Қателесіп, мерзімін өткізіп алуы да мүмкін. Ал робот-көмекші шарттарды адамның қатысуынсыз-ақ тіркейді. Роботтар тауарлардың немесе қызметтердің түсу құжаттарына электронды шот-фактураларды байланыстыра алады, дебиторлық берешек туралы есептер жасай алады, контрагенттерді немесе дебиторлардың сенімділігін тексере алады.
«Роботтар аналитика үшін деректерді жарнамалық кабинеттерден түсіреді. Көбінесе RPA банктерге енгізіледі. Салыстыруға байланысты көптеген шығын да бар. Біз теміржол компанияларымен де жұмыс істейміз. Сондай-ақ қолданушылар арасында «BI Group» құрылыс компаниясы, «QazCloud» бұлтты инфрақұрылым операторы, «Қостанай минералдары» бар. Сату циклдері ұзақ, 6-9 ай. Негізгі кедергі – психологиялық кедергі. Отандық бағдарламалық жасақтаманы сатып алу мәдениеті жоқ», дейді Мұхаммеджан.
Дүниежүзілік экономикалық форумның анықтамасына сүйенсек, қазір төртінші өнеркәсіптік революцияны бастан өткізіп жатырмыз. Ол тауар өндірушілерді, дистрибьюторларды, тұтынушыларды бір желіге біріктіре түседі. Қысқаша айтқанда, өндірісті роботтандыру үдерісі баяғыда басталып кетті. Әр жыл сайын роботтехниканың пайыздық үлесі еселеніп келеді. Бұл үрдіс біздің елге де табан тірейтіні анық. Тек жолы ашық болуы керек-ақ.
