Ілгеріде ауыл қариялары «Әке ақылы – балаға қырық жыл азық» деуші еді. Әкесі Өтебай Наятұлы – бар саналы ғұмырын ұрпақ тәрбиесіне арнап, ұстаздық еткен, елтанудың қыр-сырын жетік меңгерген жан-тын. Елден жырақ Түрікмен жерінде ұзақ жыл еңбек етіп, абыройға бөленді. Кейін атамекені – Маңғыстауға көшіп келіп, ақтық демі таусылғанға дейін газ өңдеу зауытында істеді. Батыр анасы Мамық Тоқтабайқызы 10 баланы мәпелеп өсірді. Екеуі әр баласын бақытты отау қылып, аяғынан тік тұрғызып, ел қатарына қосты. Өнегелі ата-анадан тараған ұрпақ – қазір бір рулы ел. Бәрі – шетінен бақытын еңбектен тапқан, өте еңбекқор жандар. Тұңғышы Майлыбай, жары Науша екеуі қазір білікті ұл-қыз өсірген еңбекқор әулеттің иесі.
Майлыбай Өтебайұлы әйгілі Қазақ мемлекеттік политехника институтының «мұнай және газ скважиналарын бұрғылау» мамандығын бітіріп, 1975 жылы жұмысын «Маңғыстаумұнай» өндірістік бірлестігі Өзен бұрғылау басқармасында қарапайым бұрғышының көмекшісінен бастады. Осында Нәсіпқали Марабаев сынды аңыз директордың еңбек мектебінен өтті.
Өндірістің даңқы биік болса да, қызметі ауыр. Қандай шаруа жасасаң да, темірден түйін түйгендей күй кешесің. Ыждағатты еңбек, көп білім керек. Қалт еткен сәтің қауіпке ұрындыруы мүмкін. Теорияны тәжірибемен ұштастыру – өндірістің маңдайына жазылған бұлжымас заң. Еңбек мектебінің елеулі кезеңі туралы кейіпкеріміз: «Адам баласының пешенесіндегі несібе – оның маңдай терінен», дейді. Майлыбай Өтебайұлы қарапайым бұрғышыдан бастап, ЦИТС-те аға технолог, РИТС ауысым бастығы, РИТС бастығының орынбасары, РИТС бастығы, Өзен бұрғылау басқармасы бастығының бірінші орынбасары, т.б. деңгейді адал еңбегімен жүріп өтті. Ол 1995–1997 жылдары «Өзенмұнайгаз» өндірістік бірлестігі директорының бірінші орынбасары, 1996–2000 жылдары Ақтау қаласындағы «Экономикс» ЖШС бастығының орынбасары, 2000–2004 жылдары «Круз» ЖШС атқарушы директоры, 2004–2011 жылдары осы мекеменің техникалық директоры, 2011–2017 жылдары бас маман, еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы бөлімінің бастығы қызметін атқарды. Ұзақ жыл Жаңаөзен қаласының экономикалық, әлеуметтік әлеуетінің нығаюына үлес қосып, 2017 жылдың маусымында зейнетке шықты. Бірақ әлі де қоғам жұмысының, елдік істің ортасында.
1964 жылы қомақты мұнай қоры кеңес одағын елең еткізген Өзен кен орнын дамытуда Майлыбай Өтебайұлының өзіндік қолтаңбасы бар. Жастық қайратын, азаматтық жігерін, жиған білік-білімін туған жердегі өндірісті түлетуге арнады.
Мұнай саласының мақтанышы, еңбекторысы, ардагері – 28 ғылыми еңбектің, 5 инновациялық патенттің, сондай-ақ жоғары оқу орны студенттеріне арналған қазақша «Күрделі жағдайларда ұңғыларды бұрғылау», «Күрделі жағдайларда ұңғыларды бұрғылау және апаттық құралдар», орысша «Гравийные фильтры буровых скважин на жидкие и газообразные полезные ископаемые» атты оқулықтардың, «Восстановление производительности нефтяных скважин с применением новых технологий» атты монографияның авторы. Әулет пен еңбек өнегесі туралы «Өтебай Наятұлы» атты кітабын да жұртшылық жақсы қабылдады.
Майлыбай Өтебайұлы жоғары білімнен бір сәт те қолын үзген емес. Ол – әр жылдары Қ.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ мен Каспий қоғамдық университетінің мемлекеттік аттестаттау комиссиясының төрағасы. Еліміздің Алматы, Ақтөбе, Актау, Өскемен, шетелдің София, Прага, Мәскеу, Санкт-Петербург, Бішкек, Ош, Киев, Донецк, Алвена қалаларында өткен конференцияларда мамандығы бойынша баяндама жасады. Қазақстан өндірісі тәжірибесін айтты.
Қоғамдық жұмыстың иен ортасында дегеннен шығады, екі дүркін Президент сайлауында сенімді өкіл болып, Қ.К.Тоқаевтың ел Президенті қызметіне кірісуіне арналған салтанатты іс-шараға мұнайшы-ғалым ретінде қатысты.
Майлыбай Өтебайұлының ой-өрісі, пайым-парасаты, жады мен түйсігі, зеректігі мен сезімталдығы замандастарын әрқашан тәнті етеді. Ол қай кезде де, қандай жағдайда да тәрбие, тәртіп, әділеттік, туралық, талғампаздық қағидаттарынан ауытқып көрген емес.
Әрине, мұның бәрі тек пен тәрбиеден. Ол – Шотан батыр сынды баһадүр бабалардың бүгінге жеткен тұяғы. Оның өн бойынан даналық пен батылдық, асаулық пен аңқаулық, серілік пен сенгіштік, қажырлық пен қайырымдылық есіп тұрады.
«Әке көрген оқ жонар» дегендей, ұстаз, тәлімгер Өтебай Наятұлының игі істері туралы ел аузында әңгіме көп. Оны ақын Қаламқас Сатыбалды мына бірауыз сөзге сыйдырған екен:
«Көкжал мінез, Алатау – тау мүсінді,
Қайырымды дейді ел түр-түсіңді.
Көрген жандар атыңды аңыз қылар,
Көрмегендер таниды ізгі ісіңді»...
Ал кісі танитын Шотан ақсақалдары бүй дейді: «Шаңырақтың бас уығы Майлыбай – батырға лайық өр кеуделі, түр-тұрпаты келісті алпамса азамат. Тереңнен ойлап, не нәрсені де ақылмен, сабырмен, таразыға салып айтады. Алымды батылдығымен бірге бетті, сұсты сәттері де бар. Бұл – адам баласының мінез ерекшелігі. Жөн-жосықсыз әңгіме айтпайды...».
Майлыбай Өтебайұлының иманды істерін, қоғамның рухани өмірін серпілту бағытындағы бастамаларын өңір халқы жақсы біледі. Ер Шотан Назарұлының – 300, Ер Қосай Құдайкеұлының – 500, Пір Бекет атаның 260 жылдық іс-шараларында кітап жазған қаламгерлерді қолдауы, «Отпан тау – қара шаңырақ» тарихи-мәдени кешенін салуда бастамашы топтың қатарында болуы, Мұхамедин Шихыұлы мешітін тұрақты қамқорлыққа алуы ел ағасының деңгей-дәрежесін, ең бастысы адамшылығын көрсетеді.
Сәтбаевтанушы, жазушы Медеу Сәрсеке естелігінде: «Майлыбай інім көркем әдебиет оқуға құмар. Көп жазушымен таныстығы да бар. Ілия Жақановты, Ақселеу Сейдімбекті, Ғарифолла Есімді аулына шақырып, арнайы күтіпті. Менің еңбектерімді де оқыған болып шықты. Майлыбай өзінің білімді, жан-жақты екенін көрсетті», десе, экс-сенатор Сәрсенбай Еңсегенов: «Елге белгілі қоғам қайраткері, академик Ғарифолла Есім ғылыми, әдеби еңбектерінің біраз жерге таралғанын білсе де, қиырда жатқан Жаңаөзендегі мамандығы гуманитарлық ғылымнан алыс Майлыбай Өтебайұлының ой-өрісінің кеңдігіне таңданып, риза болды», деп жазады.
Ал кейіпкеріміздің білік сапасын ҰҒА академигі, техника ғылымдарының докторы, профессор Баян Рақышев дөп көрсетіпті: «Мұнай өндірісінің сан қатпарлы құпиясын жіті меңгерген бұрғышы Майлыбайдың ғылыми жұмыстары бүгін де, болашақта да маңызы арта береді. Себебі ол – шыңырау құдықты бір өзі қазып шыққан кәнігі маман, ғылымын тәжірибемен ұштаған азамат».
Елдің елдік қасиетін, ұлттың абыройын асқақтатып, тәуелсіздіктің туын жоғары көтеріп келе жатқан Майлыбай Өтебайұлы салалық, өңірлік атақ-марапаттан кенде емес. Тіпті мұнай, өндіріс саласынан шетелдік медальдары да бар. 2018 жылы Өзен кен орны ұңғыларына ғылымның озық жаңалықтарын енгізгені үшін және Жаңаөзен қаласының экономикалық дамуы мен қалыптасуына қосқан елеулі үлесі үшін ол «Жаңаөзен қаласының құрметті азаматы» атағын алды. Бәріміз «Марапат өз иесін тапты!» деп қуандық.
Қазақ елі – қойнауы қазынаға бай қуатты жұрт. Алтыны мен күмісі, қоласы мен мырышы, қорғасыны мен хромиті, мұнайы мен газы, қалайы мен никелі, темірі мен көмірі, ураны мен марганеці... көл-көсір. Тек игергенде – мұқияттылық, өндіргенде қабілетпен ұқсату керек. Осы істе ұлттың өндіріспен байланысты ғылымына олжа салған Майлыбай Өтебайұлындай азаматтар барына тәубе дейсіз.
Ер-азаматтың бір қанаты – алған жары. Науша Жетпісқызы – Майлекең әулетінің бағы, абыройлы дәстүрінің мәйегі. «Жақсы болса алғаның – жақсы ісің жария, көңілің аққан дария» деуші еді қариялар.
Сөзі мен ісі үйлесім тапқан, ынтымағы жарасқан ерлі-зайыпты үш перзент тәрбиелеп өсірді. Қызы Светлана – заңгер, ұлдары Серікбай мен Берікбай – әке жолын қуған мұнайшы. Бәрі үйлі-баранды. Шахмардан, Алуа, Марғұлан, Аяла есімді құлындары – ата-әжесінің көз қуанышы.
Біз Жаңаөзен қалалық «Аmanat» партиясы филиалы саяси кеңесінің мүшесі, «QazaqGaz» ұлттық компаниясы сараптамалық кеңесінің мүшесі, Республикалық «Мұнай-газ кешенінің ардагерлері» бірлестігі Жаңаөзен өкілдігінің директоры Майлыбай Өтебайұлына жолыққанымызда, ол Алматы баспасынан таяуда ғана шыққан кітабын парақтап отыр екен. Бұл – «Мұнай-газ және тау-кен ісі» мамандығындағы білім алушыларға арналған өз оқулығы. «Талантты адам өз жазғанын өмір бойы толықтырады» деген осы-ау...
Кейінгі буын атынан «Жазарыңыз көп болсын!» дей отырып, халқына қалтқысыз қызмет етіп, ел мәртебесін көтеріп жүрген ер тұлғалы ел азаматынан жастарымыздың үйренері көп болсын деп тіледік.
Пернегүл ҚАРЖАУБАЕВА,
Маңғыстау облыстық архивінің қызметкері
