Satbayev University геология кафедрасының қауымдастырылған профессоры, PhD Сезім Мұстапаева, PhD Ерқожа Маманов, сондай-ақ осы кафедраның 2-курс студенті Айболат Талғатбек биыл бір ай көлемінде Джонс Хопкинс университетінің ғылыми зерттеулеріне қатысып қайтқан болатын. Осы зерттеу барысында ғалымдар шөгінді тау жыныстарының түзілу тарихын зерттеу үшін Қазақстаннан әкелінген үлгілерге хроностратиграфиялық және көміртегі изотоптары арқылы талдау жасады. Сонымен қатар Кіші Қаратау жотасының карбонатты тау жыныстарындағы қазба қалдықтардың биологиялық белсенділігін, климатын және көміртегі айналымының өзгеруін зерттеді.
Қазақстан – Халықаралық геология ғылымдары бірлестігінің мүшесі. Бірлестікке қарасты Халықаралық стратиграфиялық комиссия стратиграфиялық шкаланы құрастырумен және зоналық стратиграфиялық кестелерді жаңартумен айналысып келеді. Нәтижесінде, ярустар стратотипі, жүйе мен ярустар жаһандық стратотип шекаралары нүктесі анықталып, осы қима орналасқан мемлекет әлемдік белгілі бір стратиграфиялық деңгейде үлгі ретінде танылады. Ярустар стратотипін таңдау көкейкесті мәселенің бірі болып тұр. Оны шешу мақсатында әлем ғалымдары өз елдерінде зерттеулер жүргізіп, ғылыми сайысқа түседі. Толық стратотип (белгілі бір жікқабаттың үлгі ретінде танылуы) қимасын анықтап, дәлелдеген елдер Халықаралық стратиграфиялық шкалаға өз атауларын енгізетін болса, онда атауды күллі әлем геологтері қолдана алады. Ал жоғарыдағы зерттеулердің нәтижесі – елімізде жаңа кен орындарын ашуға негіз.
«Елімізде қатты пайдалы қазбалар және мұнай кен орындарынан басқа, әлем ғалымдарының қызығушылығын тудыратын бірегей палеонтологиялық қорық-аудандар жеткілікті. Атап айтар болсақ, Қаратау жоталары ерекше назар аудартады. Ол палеозой эратемасы түгелдей дерлік дамығандықтан, кеңауқымды стратиграфиялық, палеонтологиялық, палеогеографиялық және палеотектоникалық мәселелерді шешу үшін зерттеулер жүргізуге өте ыңғайлы. Эдиакар кезеңіне тән мол әрі бағалы строматолиттер, кембрийордовик кезеңіне тиесілі теңіз буынаяқтылары және басқа қазба қалдықтары бар», дейді С.Нұрахметқызы.
Ғалым атап өткендей, Қазақстанда прикембрий дәуірінің жалпы және аймақтық стратиграфиялық кестелеріне 1989 жылдан бері толық түзетулер енгізілмеген. Сондықтан прикембрий түзілімдері толық әрі жан-жақты зерттеу жүргізуді қажет етеді. АҚШ ғалымдарымен бірлесе жүргізілген жұмыстар неопротерезой кезеңдерінің аймақтық стратиграфиялық кестелерін жаңартуға мүмкіндік беріп отыр. Қажетті мәліметтерді жинай отырып, ежелгі Жер планетасының палеогеографиялық жағдайын қалпына келтіру, сонымен қатар алғашқы рет палеопротерезой және неопротерезой кезеңдерінде болған толықтай мұз басу дәуірін, яғни «Қарға оранған жер» теориясын дәлелдеу де маңызды. «Неопротерезой кезеңіндегі мұз басу Қазақстан аумағында болғаны расталды. Мұз басу дәуірін дәлелдейтін тау жыныстары және оқиғалар тасқа басылған таңбадай Кіші Қаратау жоталарында сақталып қалған. Қазіргі Марстың жағдайы жердің 850 миллион жылғы жағдайына дәл келеді. Осы жаңалықтардың барлығына бірлесе жүргізілген зертханалық жұмыстар барысында қол жеткіздік», дейді жоба жетекшісі.
АЛМАТЫ
