Қазақ жанының, ұлт қасиетінің айғағы күй өнерінің суретін көріп, сезімін суреттеп жырлаған ақын көп емес. Кетбұғаның күй сарнатқанынан ұлы Жошының өлімін білген қаһандай күйді кәдімгідей тәпсірлеп түсініп қана қоймай, әуеннен алған алапат әсерінен бәлкім одан да зор туынды қашап шығу дегеніңіз, Ұлықбек Есдәулетше айтсақ, «Шекспирдің қаламдасының» қолынан ғана келсе керек. «Құрманғазы» поэмасындай ауқымы кең, арыны күшті, сонысына қарай қазақтың күй өнерінен бір кем соқпайтын көреген ой, кемеңгер сезімдер тұндырған кең көлемді шоқтықты туындыларға ұлт әдебиеті қашанда зәру. Оның «Көбік шашқан» атты бөліміндегі шумақтарға таңданып, сүйсінбеген оқырман кемде-кем шығар. «Құрманғазы «Көбік шашқан» күйін шығарғанда дәл мұндай ғаламат құбылысты көрді ме, көрмеді ме – ол арасы алмағайып. Егер көрген болса, ақын айтып отырған адамның зәре-құтын алатын осы көріністен артық болмаған шығар», деп жазыпты Қадыр Мырзалиев. Айтқандай-ақ қой!
Былтыр ғой деймін, жазушы Мұхтар Мағауин бауырсақ туралы шағын ғана мақала жариялады. «Есебі, бүгінгі бауырсақтың кем дегенде жиырма ғасырлық ғұмыры бар. Арғы бабаларымыздан бастап, екі мың жыл бойы бауырсақ жеп келеміз. Шынында да таңғаларлық, сүйінішті жағдаят. Ендеше, кейінгі бір ақылды балалар ұсынып отырғандай, Бауырсақ күнін тойламасқа немене?» деген жазушы Бауырсақ күнін белгілеуді ұсынған жастардың бастамасына қолдау білдірді. Енді мұның негізі болуы керек қой. Қазақтың қастерлі дәмін әйгілейтін ұстыны дегенде, әуелі Хамит Ерғалиевтің «Бауырсақ» атты жыры менмұндалайды. Тағдыр майданынан шыңдалып шыққан ақын мұны тым ертеде жырлап кеткенінің өзі сүйініш. Ешбір жасандылықсыз, өмірдің өзінен алынған және қазақ тұрмысынан қалыпталған мұндай классикалық өлең үлгісіне елең етпеу... әрине, қас надандық болар еді-ау.
«Есіме қайтып ене алмас
Желді күн яки тымық күн.
Қай сәтте анам ең алғаш
Бауырсақ берді?.. Ұмыттым.
Әлде оны жақын туыстан
Әкелген аштық – ауыр шақ?..
Әйтеуір титтей уыстан
Шығармай жедім бауырсақ»,
деп басталатын өлеңге әсерленбейтін қазақ жоқ шығар. Есіңе шыжылдап майға піскен қызыл шырайлы ыстық бауырсақты балқаймаққа шылап жеген балалығың ғана түсе ме? «Әлде оны жақын туыстан әкелген – аштық, ауыр шақ» дегенде, ұлттың өткен жолы, ауыр тағдыры оралады ойға. Қазақтың ұлттық дәмі бауырсағын айтып отырып күнделікті өмірдің көркем суретін де, ұлттың жүріп өткен жолының ауыртпалықтарын да ашып берген ақын.
«Ей, жұртым!.. Егер осы біз
Бір дәмге тура бағынсақ…
Шаңырақ, ошақ, мосымыз
Мойындап келген бауырсақ!..
Ақшалы яки малды – мен…
Алақан жайса немерем.
Басқадан бұрын, алдымен
Бауырсақ бермей не берем!?
Басыңнан өтер календарь –
Жүдеу шақ әлде тәуір шақ!
Бәрі бір! Сен бар – әлем бар,
Бауырсақ керек!.. Бауырсақ!»
депті Хамаң. Өмірлік көркем сурет те, жүз жылғы, мың жылғы өткен ескі өмір де, суымас сезім мен өміршең ой да осы өлеңде тұр. «Шаңырақ, ошақ, мосымыз мойындап келген бауырсақ...» дегенде ақын баласының қолындағы бауырсақты емес, ұлттың қадірлі дәмін айтып тұрғаны сезілмей ме? Осындағы шаңырақ, ошақ, мосы – ежелгі қазақтың өмірі мен тұрмысының кейпі емей не?! Бұл үшеуін айтса еске бірден киіз үй, оның ішіндегі мүлік пен жиһаз, дастарқан жағалап жүрген қазақ баласының қолындағы бауырсақ орала кетеді. Сондықтан «Бауырсақ керек, бауырсақ!».
