Коллажды жасаған – Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Таза пайыздық кіріс 810,4 млрд теңгеге дейін өсіп, басқа пайыздық емес кіріс 400,1 млрд теңге болды. Бұл 2022 жылғыдан 4 млрд теңгеге аз. Былтыр банктің таза пайдасы 693,4 млрд теңгені құрады. Ал 2022 жылы 569,4 млрд теңге болған. Банк активтері бір жылда 8,7%-ға, яғни 15,5 трлн теңгеге өсті. Былтыр бұл көрсеткіш 14,4 трлн теңге еді. Банк міндеттемелері 13 трлн теңгеге дейін жетті. Ал капиталы 136%-ға, 2,5 трлн теңгеге дейін көбейді.
Бұрын Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (ҚНРДА) мемлекеттік қолдау қорлары бар банктердің дивиденд төлеуі Агенттік басқармасының №21 қаулысының талаптарын орындаған жағдайда ғана мүмкін болатынын хабарлаған болатын. Қарызын толығымен өтеген «Halyk» осы қаулыдағы шектеулердің периметрінен шықты. Банк енді қарапайым акциялары бойынша жылына екі рет дивиденд төлейді. 2015 жылы бекітілген дивиденд саясатында бір жылда бір-ақ рет төленетіні жазылған болатын. Бұған дейін банк акционерлері жылдық жиналыста дивиденд төлеу туралы шешімді банк акционерлерінің жалпы жиналысы қорытындысын ескере отырып шығаратын. Жаңа саясатта бұл тармақ күшін жойды. Мемлекет тарапынан шектеу жоқ.
Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мәдина Әбілқасымова журналистермен кездескен кезде банктің жеткілікті капитал мен өтімділік резерві өз міндеттемелерін толық көлемде орындауға мүмкіндік бергенін айтты.
«Jusan Bank» қожайыны Ғалымжан Есеновке де дивиденд керек болып қалғаны апта басында белгілі болды: Бұл банк «Самұрық-Қазына» қорына мерзімінен бұрын 100 миллиард теңгені қайтарып берді. «Jusan Bank»-тың мемлекет алдындағы қарызы 500 миллиард теңгеге жетті» деген сөздер осыған дейін де айтылған. ҚНРДА арнайы ереже қабылдап, қоржынында мемлекет көмегі жатқан банктердің акционерлерге дивиденд төлеу мүмкіндігін шектеп тастаған соң, банк құрылтайшылары қарызды қайтаруға мүдделі болды. Демек қарызды өтеу үшін «Jusan» әлі біраз жұмыс істеуі керек.
«Екінші деңгейлі банктер мемлекеттен алған қарызды қашан қайтарады?» деген сауал осыған дейін де талай қойылды. Бірақ қаржы институттары қарызды қайтаруға асыққан жоқ. Кезінде мемлекет бөлген қаржыдан қомақты үлес алған кейбір банк басшылары «ол қаржы инфляцияға жұтылып кетті» деген сөзді де айтты.
Осыдан сәл бұрын «Halyk Bank» басқарма төрағасы Үміт Шаяхметова банктің өзі тікелей мемлекеттік қолдау алмағанын, 2015 жылы оларды қолдау аясында БТА мен «Қазкоммерцбанкке» ақша бөлінгенін айтқан болатын. «Qazkom» 2018 жылы «Halyk Bank»-пен біріккеннен кейін, «Halyk» депозит бойынша мұрагерлік құқыққа ие болып, біріккен банктің балансына ауысты. «Қазкоммерцбанк» АҚ және «Проблемалық кредиттер қоры» АҚ арасында жасалған шартта қарыз 2037 жылы қайтарылуы жазылған.
2023 жылы ҚНРДА төрағасы Мәдина Әбілқасымова 6 банк қаржылық тұрақтылық бойынша мемлекет қолдауын алып отырғаны айтқан. Олар – 2017 жылы қаржылық орнықтылықты көтеру бағдарламасына қатысқан «Еуразиялық банк», «ЦентрКредит Банкі», «Jusan Bank» (көмек АТФ Банк пен «Цеснабанкке» көрсетілген), «Нұрбанк», «Halyk Bank», «Bank RBK». Агенттік хабарлауынша, алтауы алған жиынтық сома – 700,5 млрд теңге.
Бұл бағдарламаны 2017 жылы Ұлттық банк бекіткен болатын. Ол кезде банктердің шығыны, банктердің балансында стрестік активтердің жоғары деңгейі анықталған. Аталған бағдарлама проблемалық займдарға провизия жасау үшін банктердің капиталдандыруын толықтыру мақсатында қабылданған еді.
