Әлеуметтік маңызды тауарлардың санатына кіретін осы жұқа қалбырдағы сүт жаз мезгілінде ең өтімді тауарға айналады. Қолданысқа ыңғайлы жұқа қаптамалар экологиялық жағынан таза, қоқысты көбейтпейді.
Күнделікті жаңа сауылған сүт өнімдерін облыс орталығына жеткізіп отырған «Айс -плюс» серіктестігінің сүт-тауар фермасы Мәртөк ауданында орналасқан. Облыс орталығынан 90 шақырым қашықтағы Саржансайда Гольштейн тұқымдас сүтті сиырлар өсіріледі. Бұл жерде голланд сиырлары күндіз-түні ерекше күтіммен, құнарлы жемшөппен бағылады. Тағы бір ерекшелігі – шаруашылық иелігінде жоңышқа, бидай, арпа егістіктері орналасқан. Жаз бойы дақылдар суармалы әдіспен өсіріліп, шабылып, мал азығына айналады. Шабындықта да өзі шауып, өзі тығыздап, жинайтын ауыл шаруашылығы техникалары қолданылады.
Жұмысы тоқырап, банкроттыққа ұшырау алдында тұрған Ақтөбе қалалық сүт зауытының негізінде 1999 жылы құрылған «Айс-плюс» компаниясы 25 жылдың ішінде жергілікті нарықта өз орнын иеленіп қана қоймай, жылма-жыл жұртшылыққа ұсынатын тауар түрін көбейтті. Қаншама адамды жұмыспен қамтып отыр. Мәселен, жаз маусымында компания балмұздақтың бірнеше түрін шығарады. Компания өнімдерін көршілес облыстарға сатып, шетелге де экспорттайды. «Айс-плюстің» ашытылған сүт өнімдері мен балмұздағын көршілес Орынбор облысының Ақбұлақ ауданы, Орск қаласының тұрғындары ықыласпен сатып алды.
Серіктестік капсулалар түрінде тығыздалған жоңышқаны экспортқа шығарып келеді. Жылына 800-ге жуық асылтұқымды бұқашықтарды да сатады. Асылтұқымды ірі қараны өсіріп, азығын дайындап, өнімін алып, өңдеп, қалдықсыз өндіріске жол ашқан кәсіпорын өнім өткізу нарығын кеңейтуге ықыласты. Бірақ әлемдік нарықтағы тұрақсыздық, геосаяси текетірестер, баға демпингі өткен күзден бастап аяғынан енді тұра бастаған отандық өндіріске тұсау болды. Соның ішінде тоқтаусыз келіп жатқан арзан импорттық тауарларды жергілікті тауар өндірушілерге құрылған қақпан деуге болады.
Ресейде шығарылатын тауарлар, әсіресе күнбағыс майы, пастерленген сүт, жарма өнімдерінің демпингтік бағамен сатылуы, ол жақтан еліміздің шекаралас облыстарына кедергісіз тасымалдануы, импорттық тауардың жергілікті тауар бағасынан арзанға түсуі, бір сөзбен айтқанда, тауар бағасындағы әжептәуір алшақтық отандық тауар өндірушілердің қалтасына оңай түсіп жатқан жоқ. Отандық тауардың өнім өткізу шекарасын кеңейту қажет. Ал оған мемлекеттің қолдауы қажет. Мәртөк ауданында кластерлік өндірісті жолға қойып, 300-ге жуық адамды жұмыспен қамтып отырған «Айс-плюс» кәсіпорны шаруашылық ауқымын одан әрі кеңейтуді жоспарлап отыр.
«Айс-плюс» компаниясы да осындай кедергіге ұшырады. Серіктестік директоры Қуаныш Ищанов осыдан бір ай бұрын өңірге келген Мәжіліс депутаттарынан отандық өнімдер экспортын кеңейту жолдарына көмектесуді сұраған болатын. Тұтынушы әрдайым бағасы арзан әрі сапалы тауарды іздейді. Импорттық тауар көбейсе, жергілікті тауар өндірушілердің өнімі айлап-апталап сөрелерде жатып, сапасын жоғалтады. Бұл, әсіресе тез бұзылатын тамақ өнімдерін өндірушілер үшін өте тиімсіз.
Қолданысқа енген жаңа технология кәсіпорын қуатын арттырып, өнім өндіру көлемін ұлғайтады. Осы мақсатта «Айс-плюс» серіктестігі өндіріске 3 млрд теңге инвестиция салып, әр ауысымда 50 тонна сүт құятын цех құрылысын бастап кетті. Қазіргі кезде құрылыс-монтаждау жұмыстары аяқталуға жақын. Кластерлік өндіріске қондырғылар мен жабдықтар Германиядан жеткізілді. Жаңа ғимарат құрылысы аяқталып, жабдықтары іске қосылса, заманауи қаптамада жоғары сапалы стерильденген сүт өндіріліп, сатылымға жіберілмекші. Әйтпесе, Саржансайдағы шаруашылықта сауылған сүт Ақтөбе қаласындағы Гастелло көшесінде орналасқан цехта сүзгіден өткізіліп, қапталып, дүкендерге таратылғанша біраз уақыт кетеді. Сонымен бірге қанша жерден тоңазытқышы бар көліктермен жеткізілсе де, жаздың ыстық күндерінде сүт тез ашиды.
Ақтөбе облысында сүт өнімдерін сатумен айналысатын кәсіпорындар көп емес. «Мәртөк» сүт зауытының өнімдері де жақында дүкен сөрелерінен көріне бастады. Біраз жылдан бері әкімшілік кедергілердің кесірінен жергілікті нарықта көрінбей кеткен шаруашылықтың жұмысын жолға қоя бастағаны қуантарлық жағдай.
Ақтөбе облысы
