фото: kisi.kz
Бүгінде Орталық Азия дербес халықаралық субъектіге айналып, «ОА +» көпжақты өзара іс-қимылды табысты іске асыра отырып, барлық бағыт бойынша ынтымақтастықты нығайтып келеді. 2007 жылы осындай форматты құруға бастамашы болған алғашқы елдердің бірі – Корея Республикасы. Қазіргі таңда тараптар саяси, сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық салаларда ынтымақтастық орнатты.
«Орталық Азия + Корея Республикасы» форумы талдау орталықтары арқылы жан-жақты дамуға ықпал етеді. Осы орайда Қазақстан Президенті жанындағы Стартегиялық зерттеулер институты директорының орынбасары Алуа Жолдыбалина «Жаңа геосаяси динамика үшін Орталық Азия мен Корея Республикасы арасындағы өзара тиімді әріптестік 2.0: болашаққа көзқарас және негізгі басымдықтар» сессиясында сөз сөйлеп, «5+1» форматында жемісті ынтымақтастық мүмкін болатын салаларға тоқталды. Атап айтсақ, креативті индустрия, қалаларды дамыту, киберспорт, қор биржасы.
– Қазақстанда 2021 жылы креативті индустрияны дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған тұжырымдамасы қабылданды. Оның шеңберінде «Мәдениет туралы» заңға және Кәсіпкерлік туралы кодекске тиісті өзгерістер енгізілді. «Креатив хаб» халықаралық креативті индустрия орталығы» корпоративтік қоры құрылды. Өзбекстанда «Өзбекстан Республикасындағы креативті экономика туралы» заң жобасы қоғамдық талқылауға шығарылды. Қазір креативті индустрия саласынан 9 563 кәсіпорын тіркелген, өзін-өзі жұмыспен қамтыған тұлғаларды есептемегенде 84 068 қызметкер тартылған. Қырғызстанда 2022 жылы осы мәселе бойынша Президент жанынан арнайы Кеңес құрылып, сол жылдың тамыз айында арнайы салық салу және жеңілдіктер режімін қамтитын «Креативті индустриялар паркі туралы» заң қабылданды. Оңтүстік Кореяға келетін болсақ, мемлекет шығармашылық индустрияның пайдасы мен әсерін түсіну кезеңінен өтті. Ел Жаһандық инновациялық индекстің (Global Innovation Index) үздік ондығына кіреді, тек соңғы онжылдықта (2013-2022 жж.) 18-орыннан 6-орынға көтерілді. Корейлік контентті халықаралық деңгейге шығара отырып, корейлік креативті индустрия тауарларының жыл сайынғы экспорты шамамен 6 млрд долларды құрайды. Сол секілді киберспорт саласында да айтарлықтай өзгерістер бар. Біздің елде екі-үш миллионға жуық адам бейне ойындарға қызығушылық танытады, стримдерді көреді. Қазақстан киберспортшыларының CS:GO, PUBG-де көптеген халықаралық жетістіктері бар, – деді ол.
Ал Қазақстан Президенті жанындағы ҚСЗИ директорының орынбасары Әсем Нұржанова «Жаһандық құн тізбегін қайта құру және экономикалық қауіпсіздік: энергетика және маңызды пайдалы қазбалар саласындағы өзара тиімді ынтымақтастық» сессиясына қатысты. Сарапшы Корея Республикасы Қазақстанның ең ірі инвестициялық және сауда серіктестерінің бестігіне кіретінін атап өтті.
– Кореядан еліміздің экономикасына тікелей инвестициялар ағыны 10 млрд долларға жетті, ал өзара тауар айналымы – 6 млрд. Ел нарығында 700-ден астам оңтүстіккореялық компания, олардың ішінде «Hyundai», «KIA», «Samsung», «LG», «Doosan» сияқты жаһандық корпорациялар бар. Корея Республикасы Президенті Юн Сок Ёльдің 2024 жылғы маусымда Қазақстанға сапары қарсаңында Корея үкіметі жариялаған «K-Silk Road» атты Кореяның Орталық Азия елдерімен ынтымақтастық бастамасы болашақта ерекше маңызға ие болады. Бұл ОА елдеріне Кореямен ынтымақтастықтың жаңа моделін құруға, біздің аймағымыз бен Корей елінің өсу әлеуеті арасында ғылыми-технологиялық және инновациялық салалар бойынша синергияға қол жеткізуге мүмкіндік береді деп күтіліп отыр, – деді Ә.Нұржанова.
«Технологиялық гегемония дәуіріндегі стратегиялық өзара іс-қимыл: АКТ және жасанды интеллект саласындағы білімге біріккен тәсілдер» алаңында Президент жанындағы ҚСЗИ-дың Азиялық зерттеу бөлімінің басшысы Айдар Құрмашев өңір сарапшыларының сауалнамасы нәтижесінде анықталған Орталық Азия кооперациясының басым бағыттарымен бөлісті.
– Анықталғандай, көлік дәліздері желісін кеңейту, су-энергетикалық әлеуетті дамыту жөніндегі елдердің күш-жігерін үндестіру, өңірлік ауыл шаруашылығы кластерін қалыптастыру, Орталық Азияның туристік әлеуетін дамыту, адами капиталды бірлесіп дамыту бағыттары басым болып шықты. Осыған сүйене отырып, назар аудару қажет ететін Орталық Азияның даму мүмкіндіктерін атап өту маңызды. Мәселен, Каспий экономикасын дамыту үшін теңіз индустриясы саласында кадрлар даярлау жөніндегі өңірлік жоғары оқу орындарының кооперациясы. Бұл орайда Оңтүстік Кореяның тәжірибесі назар аударуға тұрарлық. Таяу болашақта Орталық Азияның дамуы аймақ елдерінің ортақ мақсаттарға жету үшін сын-қатерлерді еңсеру және ынтымақтасу қабілетіне байланысты болады. Сондықтан дұрыс стратегиялар мен іс-шараларды әзірлеу маңызды, – деді А.Құрмашев.
Айта кетейік, биыл қараша айында Сеул қаласында «Орталық Азия + Корея Республикасы» Сыртқы саяси ведомстволары басшыларының 17-кездесуі және 2025 жылға жоспарланған «Орталық Азия + Корея Республикасы» форматындағы бірінші Саммит өтеді деп күтіліп отыр.
