Бес құрлықтың басын қосқан бәсеке

Алыстағы Аустралия қызыққан дода

Биылғы бесінші мәрте алауы тұта­нып, әлемді өзіне қаратқан Азия­дағы айтулы аламанға алғаш рет барлық құр­лық елдерінен спортшылар жиналды. Ең қызығы, кейбір елдер бұл ойындарға тұңғыш рет қатысып отыр. Тіпті сонау экватордың етегіндегі мәңгі жасыл тропикадан жеткен Аустралия өкілдері ең қашықтан келгендер деп танылды.

Қысқасы, Ұлы дала төсіндегі «көш­пелілер олимпиадасында» түбі бір түркі жұр­ты ғана емес, бар құрлықтың баласы түгел бас қосты.

Бұл дода барысында спортшылардың бабы ғана емес сырттан келген көрермен, турист, спортшыларға да көрсетілер қызмет, сервис сапасы да сыналмақ. Сол себепті қазір Астанада дәрігер, полицей, Ұлттық ұлан, тазалықшылардан бөлек, барлығы 1 300 волонтер ерікті түрде қызмет атқарып жүр. Олар бірнеше тіл меңгерген. Сондай-ақ БАҚ-қа арналған аккредитацияға жалпы 64 елден 1 185 өтінім келіп түскен. Олардың қатарында CNN, BBC, Euronews, CCTV, Rai, CBC TV, Balkan Trip TV, TRT Türk телеарналары, National Geographic, Agence-France Presse (Канада), Lonely Planet, Nikkei Asia және басқа да ірі БАҚ өкілдері бар. Миллиондаған аудиториясы бар блогерлер де әлемдік жарысты насихаттауға кірісіп-ақ кетті. Яғни Астанаға әлем көз тігіп отыр деп айтуға толық негіз бар.

Анкарадан Астанаға – автобуспен!

Насихат демекші, 1983 жылғы ескі автобуспен сонау Түркиядан қазақ жерін бетке алған бауырлар да елордаға келіп жетті. Олар әлеуметтік желі арқылы елімізді жаһанға көрсетіп, көшпелілер ойын­дарының көрігін өздерінше қыз­дырып-ақ жатыр. Олармен бірге Гүнеш есімді баласы мен «Анадолы» ақпарат агенттігінің тілшісі және еріп жүр.

Түркияның Анкара қаласынан Аста­наға автобуспен шыққан Бурак пен Идил есім­ді ерлі-зайыптылар 5400 шақырым жол­­ды артқа тастап, ойындарды көруге ке­ліп отыр.

«Қазақстанның даласы байтақ екен. Бір қаладан келесі қалаға жетудің өзі әжеп­тәуір уақыт алды. Десе де, далаға көз тастап, жолда кездескен аң-құсқа қа­рап, қазақ халқының еркіндігін, қонақ­жай­лылығын сезіне түстік. Көлігіміз бұзы­лып, қиындықтар туған кезде жергілікті жер­дің әкімдік өкілдері құрақ ұшып, қо­нақ­­жайлық танытып, жеделдетіп кө­мек­терін көрсетіп жатты», дейді Идил Дуран.

Бурактың айтуынша, бұл сапар оның отбасы үшін ең ұзақ саяхат болыпты. Көшпелілер ойыны аяқталған соң да біздің елдің әр өңірін, қалаларын асықпай аралап шығуға бекініп отыр.

«Бұл сапардың маңызы зор. Біздің бабаларымыз көшпелі болған, қаншама ша­қырым жолды атпен жүріп өткен. Оның қасында автобуспен жолға шы­ғуымыз түкке де тұрмайды. Көшпелі халық­тың ұрпағы болған соң арнайы сая­хат ұйым­дастырып, патриоттық рухы­мыз­ды кө­тер­гіміз келді», деді Бурак Дуран.

Бурактың отандасы, Дүниежүзі­лік этноспорт конфедерациясының прези­денті Біләл Ердоған да Астана­­да­ғы V дүниежүзілік көшпелілер ойын­­да­рының ашылу салтанатына қатыс­ты. Салтанатты сәтте сөз тізгіні өзіне келгенде бұл іс-шараны тек дәстүрлі спорт түрлерін бірік­тіру үшін ғана емес, әлемге ортақ мәдени мұрамызды сақтап қалуға, оны болашақ ұрпаққа табыстауға бел буғанымызды көрсететін маңызды оқиға деп бағалады.

– Қазақстан көшпелілер ойындарын ұйымдастыруға көп күш жұмсады. Бұл қазақ халқының күш қуатын, дәстүрге деген адалдығын айқын көрсетті. Астанада Ұлы дала ұранымен өтетін бұл құнды іс-шара тек спортсүйер қауымның ғана емес, барлық елдің, әсіресе Түркия мен Қазақстанның жаңа достыққа, ынтымақтастыққа, мәдени алмасуға серпін беретініне нық сенемін», деген Біләл Ердоған Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевқа алғысын білдірді.

Түркі елдерінің тілегі

Сондай-ақ елімізге қаратып жылы лебізін білдіргендердің қатарында Түркі мемлекеттері ұйымының Бас хатшысы Кубанычбек Өмірәлиев те бар. Ол ­ойындар қарсаңында Туризм және спорт министрі Ербол Мырзабосыновпен болған кездесуде Түркі мемлекеттері ұйымына мүше елдер арасындағы туризм және спорт саласындағы ынтымақтастықты дамытуға мүдделі екенін жеткізді.

Елімізге ерекше ықылас таныт­қандардың қатарында көрші Қырғыз Республикасының Мемлекеттік хатшысы Сүйүнбек Қасмамбетов те Қазақстан үшін тақым қысып отырғанын айтады. Өйткені ол осы ойындарды алғаш өткізген елдің өкілі ретінде ұйымдастыру жұмыстарының оңайға соқпайтынын бағамдаса керек.

«Бауырлас, бір туған қазақ елі, қазақ туғандар бұл іс-шараға барынша тыңғылықты дайындалды, ұйымдастыру жұмыстарын жоғары деңгейде жүргізді. Біз бәріміз бас біріктіріп, дүние жүзіне көшпелілер мәдениетін, түркі мәдениетін насихаттап жатырмыз. Оны бұқаралық спорт арқылы әйгілейміз», дейді Қырғыз­станның Мемлекеттік хатшысы.

С.Қасмамбетовтің айтуынша, кезінде көптеген ойынға көшпелі жұрт күнделікті жаттығу ретінде қараса, кейінірек бұл ойындар түркі дүниесіне кең тараған ортақ ойындарға айналған. «Бауырлас қазақ елімен бірге демімізді ішке тартып, қатысушылар ынтымақта болса екен, ымырасыз сайысса екен дейміз, ойындардың жоғары деңгейде өтуін тілейміз», дейді Сүйүнбек Қасмамбетов.

Астана төріндегі V Дүниежүзілік көшпелілер ойындарының ашылу салтанатына куә болған Қазақстан бас редакторлар клубының төрағасы, Сенат депутаты Бибігүл Жексенбай «Астана Арена» ста­дионында ұсынылған қойылым­дар арқылы әлемге еліміздің мәдени мұра­сын, мемлекет дамуының маңызды белес­терін көрсете алғанымызды атап өтті.

«Көшпелілер ойындары осыдан 10 жыл бұрын Қырғыз елінің бастамасымен қолға алынып, үш рет сол елде, сосын Түркияда өткізіліп, енді елімізде жалғасын тапты. Әлемде осындай ауқымды деңгейде ұлттық спорт түрлерінен ірі дода бұрын-соңды болмаған. Сондықтан шығар алыстағы Аустралия, Аргентина, Американы айтпағанда, Африканың атын ғана еміс-еміс естіген елдердің командалары тура мағынасында ат арытып елордамызға жеткені. Түрі, ділі, діні бөлек бес құр­лықтың өкілдерін қосқан мұндай халықаралық сайысты Мемлекет басшысы айтпақшы, расында Көшпелілер олимпиадасы деуге толық негіз бар», дейді сенатор.

Америкалық ковбойлардың алғашқы қадамы

Жалпы, кез келген іргелі іс алғашқы қадамнан басталатыны заңдылық. Осын­дай ауқымды спорттық іс-шаралар арқылы көпшіліктің көңілінен шық­қан кей спорт түрлері болашақта олим­пиялық бағдарламаға енгізіліп жатса несі айып. Түркі елдерінің бұл бас­тамасын далалық болмысқа тән ойындарды әлемдік аренаға шығару жолында жасалып жатқан алғашқы қадамдар деп қабылдағанымыз жөн-ақ.

Осы ойындардың насихатының арқасы шығар, мұхит асып, АҚШ-тың ковбойлар командасы да Астанадан табылды. Ник Уиллард есімді атқұмар азамат бастаған америкалықтар көшпелілер ойындарына осымен үшінші рет қатысып отыр. Ал Қазақстанға алғаш аяқ басыпты.

«Мені Орталық Азияның, әсіресе Қазақстан мен Қырғызстанның мәде­ниеті үнемі қызықтыратын. Сондықтан Көшпелілер ойындарына қатысу мүм­кін­дігін жібермеуге тырыстым. Бұл мен үшін үлкен мәртебе, ойынға ұзақ да­йын­далып, осы сәтті тағатсыздана күттім», дейді Ник Уиллард.

Қанша жерден ат құлағында ойнаған ковбой болғанымен, нағыз көшпелі жұртқа тән көкпарға келгенде кімнің болса да жүрексінетіні рас. Жеңістен үмітті болса да, америкалықтар бойда бәрібір қобалжу барын жасырмады. Көк­пар­дан АҚШ командасының құра­мын­да 7 ойыншы бар. Кейбірі алғаш рет серке ұстағалы тұр. Соның бірі – Уилл Грант.

«Мен бұрын көкпар тартып көрме­генмін. Командаластарымның біразы алғаш рет ойнағалы отыр. Дегенмен ойын ережесін білеміз, қиын емес сияқты. Бұған дейін көкпарға ұқсас ойындарға қатысқанбыз. Оның үстіне атқа міну, шабудан хабарымыз бар», дейді У.Грант.

Осылайша, көшпелі мәдениетті, дала халықтарының нағыз күш пен ептіліктің, ақыл мен айланың үйлесімділігін талап ететін ұлттық спорт түрлерін дөң­геленген дүниеге тағы бір мәрте танытып, жаһан назарын өзіне аудартатын дүниежүзілік доданың бүгін үшінші күні өтіп жатыр.

Айтпақшы, бесінші мәрте өткі­зіліп жатқан ойындардың ашылу рәсімін әлемнің 19 телеарнасы көрсетті. Қазақстан Мә­де­­ниет және ақпарат министрлігінің қолдауымен Көшпелілер ойындары тарихында мұндай халықаралық деңгейде ауқымды телехабар тарату алғаш рет біздің елде қолға алынды.