Ғалымның «Меншік қатынастарының қайта құрылуы және ұлттық мүдделерді іске асыру» атты еңбегін Мәскеу мен ТМД орталық қалаларының ғылыми журналдарында жариялады. Ғалымның жетекшілігімен басқа да ғылыми дәлдігі жоғары ұсыныстар мен пікірлер жазылып жатты. Бірақ мұны ел Үкіметін сол жылдарда басқарғандар қабылдамады, оның жазғандарына жауап берілмеді. Өйткені олар өзіміздің жағдайға сәйкес өзгешеліктерді жасау мүмкін емес деп ойлады. Сөйтіп, ғалымдарымыздың қанатын қырқып, олардың ақыл-ойларын керек қылмай, дамуды жергілікті жағдайға сәйкес емес жолмен әкетіп, ақырында экономиканы барынша әлсіретті.
Академик Аманжол Қошанов Солтүстік Қазақстан облысындағы Алқа-Ағаш ауылында туған. Ол – әйгілі Шал ақынның кіндігінен тарайтын Қошан ақсақалдың перзенті. Аудан орталығы Марьевка селосындағы орта мектепті алтын медальға бітіргеннен кейін Мәскеудің мемлекеттік университетіне түседі. Оны аяқтаған соң еңбек жолын 1957 жылы Ақтөбенің кооперативтік техникумында сабақ беруден бастап, 2 жылдан кейін Ғылым академиясы экономика институтына ауысып, өмірінің соңына дейін осы орында қызмет істеп, кіші ғылыми қызметкерден оның директорына дейінгі баспалдақтардан өткен. Ол 400-ден астам ғылыми еңбек жазған, соның 38-і – монографиялар. 1979 жылы докторлық диссертация қорғап, 1989 жылы академик атағын алған. Ғалым 2004 жылы «Парасат» орденімен, 2014 жылы ІІІ дәрежелі «Барыс» орденімен, 2015 жылы Мемлекеттік сыйлық алған және көптеген медальмен марапатталған. Оның еңбектері шетелдерде де жоғары бағаланып, ғалымның есімі әлемдік энциклопедиялар мен анықтамалықтарға енген. Аманжол Қошанов – Солтүстік Қазақстан облысының және Алматы қаласының құрметті азаматы.
Жуырда Қызылжар қаласында «Академик Аманжол Қошанов және Қазақстанның экономикалық ғылымы» атты ғылыми-теориялық конференция өтті. Бұл іс-шара марқұм ғалымның туғанына 90 жылдығына арналды. Оған Алматыдан, Астанадан келген ғалымдар, зиялы қауым өкілдері, ғалымның етжақын туыстары қатысты. Жиын Ұлттық ғылым академиясының президенті Ақылбек Күрішбаевтың, Солтүстік Қазақстан облысының әкімі Ғауез Нұрмұхамбетовтің құттықтауымен ашылды.
Ғалымның қосағы, биология ғылымдарының кандидаты Раушан Қошанова баяндамасында жарының архивінен жалпақ жұртқа белгісіз болып келген көптеген деректі тапқанын айтты. Соның ішінде марқұмның «Қайта құру» жылдарында Солтүстік Қазақстанның экономикалық дамуы туралы жарияланбаған еңбегі болған екен. Сонымен бірге оның қоғамдық ғылымдардың бәріне атсалысып, пікір айтқаны туралы баяндады. «Ол мінезі өте жұмсақ, парасатты жан еді. Аспиранттарының жұмысын бүге-шігесіне дейін оқып, пайдалы пікірлерін айтудан жалықпайтын. Оның жетекшілігімен 16 докторлық диссертация қорғалды. Ол еліміздің ғылымына, экономиканың дамуына қатты алаңдайтын», деді Раушан Ғафарқызы. Өзінің інілері мен қарындастарына мамандық таңдауда пайдалы кеңестер беріп, оларды өзінің соңынан ермей, басқа салалардың мамандары болғанын қалаған екен. Соның арқасында оның інісі инженер-құрылысшы, бір қарындасы дәрігер, тағы бірі сауда саласының маманы болыпты. Раушан Қошанова біз жоғарыда айтқан ойымызды нақтылап, ғалымның ұзақ уақыт бойы сарылып, үзеңгілестерімен бірге нарықтық экономикаға көшуді зерттеп, тұжырымдарын Үкіметтің қарауына тапсырғанын, алайда оған жауап та берілмегенін айтты. «Тек қазір ғана оның осы тұжырымдары талқыланып жатыр», деді ол.
Конференцияда экономика ғылымдарының докторлары Сәуле Қалиева, Анатолий Башмаков, тарих ғылымдарының докторы Қадыр Ахметов, педагогика ғылымдарының докторы Еңлік Жұматаева, ғалымның қызы, экономика ғылымдарының кандидаты Жанар Қошанова және т.б. баяндама жасады. Аманжол Қошановтың өмірінен сыр шертетін фотографиялар мен еңбектерінен тартымды көрме де ұйымдастырылып, көрермендердің көзайымы болды. Конференцияның қарарында Петропавл қаласының бір көшесі және жоғары экономикалық колледж Аманжол Қошанов есімімен аталсын деген ұсыныс жасалды.
ПЕТРОПАВЛ
