Суретті түсірген – Жұмабай МҰСАБЕКОВ
Жетісуға арнайы іссапармен келген Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова өңірдегі медицина саласындағы мәселелермен танысты. Мысалы, мүмкіндігі шектеулі болса да, «Асар» спорттық-оңалту орталығын ашқан кәсіпкер Елдос Баялышбаев тағдырластарына ем алу курсын арттыруды сұрап отыр. Мұндағы науқастар портал арқылы 3 рет қана ем алуға құқылы. Кешенде омыртқа жарақаты, инсульт, балалардың церебралды сал сырқатына ем жасалады. Мүгедектіктің зардабын тартқан жас кәсіпкер еліміздегі Жапон елшілігінен грант ұтып, оңалтуға арналған алғашқы жаттығу залын ашып, жабдықтаған. Бүгінде онда тірек-қимыл жүйесін емдейтін кинезотерапия, массаж, физиотерапия, логопед мамандары қызмет көрсетеді. Қазіргі таңда еліміздің әр аумағынан емделушілер келеді. Министр Ақтау, Алматы қалаларынан келіп ем алып жатқан азаматтармен сөйлесіп, жүргізіліп жатқан жұмыстарды саралады. Мекеменің материалдық-техникалық базасымен танысып, жеке құрамымен тілдесіп, науқастарға көмек көрсететін мұндай инфрақұрылымның маңыздылығына тоқталды.
«Мемлекет тарапынан көрсетілетін көмектің бәрін алдық. Болашақта кешен жанынан үлкен қонақүй салсақ деген жоспарымыз бар. Себебі ем алушылардың басым көпшілігі пәтер жалдап тұрады. Олардың қалтасына салмақ түседі. Мүмкіндігі шектеулі азаматтар емнің 4 немесе 5 кезеңін толық алуы керек. Ал бізде портал арқылы тек 3 рет ем ала алады. Сондықтан ем алу курсын арттыруды сұраймыз. Себебі аяққа тік тұрғанша үздіксіз жұмыс жүргізілуге тиіс», деді Е.Баялышбаев.
Алдағы уақытта халықтың денсаулығын нығайтуға қажетті жаңа жүйелерді іске қосатынын айтқан министр ауруханалардың, оңалту орталықтарының жұмысын жақсартуға ерекше көңіл бөлінетінін жеткізді.
«Мемлекет басшысының тапсырмасымен денсаулық сақтау саласының инфрақұрылымын дамыту бағдарламасы аясында ұлттық жоба жүзеге асырылып жатыр. Аталған жобамен былтырдан бастап осы өңірде 59 нысан салыну жоспары бекітілсе, биыл жыл соңына дейін соның 30-ы іске қосылады деп күтіліп отыр. Сіздермен кездесер сәтке дейін аталған нысандардың екі-үшеуін аралап, сапасын тексеріп келдім. Бұлар ауылды жерлердегі халыққа ыңғайлы, медициналық көмек көрсету сапасын жақсартуға оң ықпал ететін нысандар», деді министр.
Оның айтуынша, кадр тапшылығы еліміз көлеміне жаппай жайылған, күрделі мәселе. Ресми түрде 4 мыңнан астам дәрігер жетіспейді деп көрсетілгенімен, мұның ауқымы аталған көрсеткіштен жоғары. Десе де кейінгі 15 жылдағы рекордтық көрсеткіш орын алып, биыл 10 мыңнан астам дәрігер оқып шыққан. Жетісу облысына жіберілген дәрігерлердің 30 пайызы ғана жергілікті жерлерге келіп жұмыс істеп жатыр.
Биылдың өзінде облыста денсаулық саласына арналған бірнеше ғимарат салынды. Ең қуаныштысы, олардың барлығы алыстағы ауылдарда орналасқан. Мәселен, өңірде 300-ге тарта үлкенді-кішілі ауыл бар десек, соның әрқайсысына дәрігерлік амбулатория, фельдшерлік-акушерлік, медициналық пункт салу көзделген. Бүгінде ауыл тұрғындары жаңа нысанда емделіп жүр. Дегенмен сол аймақтарға маман тарту мәселесі әлі толық шешімін табар емес. Оның тағы бір себебі – жастар ауылға барғысы келмейді. Көбіне қалалық жерлерде жұмыс істегенді қалайды. Біз осы ретте оқу бітірген бетте туған жерінде еңбек етуді қалаған С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінің түлегі, жас дәрігер Арман Теңізбаевпен пікірлескен едік.
«Менің түсінігімде дәрігер үшін ауыл, қала деген ұғым болмауы керек. Кез келген науқас емханаға жанына шипа іздеп келеді. Сондықтан қолдан келген көмекті аямау қажет. Мынау ауылдың адамы, мынау қаланың адамы деп әртүрлі қарым-қатынас жасайтын болсаң, онда ақ халатты абзал жан деген сөзге лайық емессің. Әрине, менің де үлкен қалаларда қызмет еткім келді, бірақ алғашқы қадамымды ауылдан бастап, білікті мамандармен тәжірибе алмассам деген ой болды. Оның үстіне келген бетте ұжым үлкен сенім білдірді. Қазір ешқайда кеткім келмейді. Барынша халыққа жәрдемдесіп жүрміз. Қаржылық жағына да көңілім толады», дейді терапевт А.Теңізбаев.
Бүгінде медицина саласында 69 мыңнан астам болашақ дәрігер білім алып жатыр. Оның 52 пайызы ақылы түрде оқиды. Одан бөлек, кредиторлық қарыз себептері, МӘМС, тарифтерді көбейту жұмысы, тегін дәрі-дәрмек секілді мәселелер де ел назарында тұр.
«Медицина саласында өзекті мәселе өте көп. Соның бірі – МӘМС мәселесі. Бүгінде сақтандырылмаған азаматтардың саны елімізде 3 млн-нан асады. Отбасылық цифрлық карта арқылы қарағанда оның 1,2 миллионы үйіне кірісі жоқ, жұмыссыз жүрген азаматтар екені анықталды. Сондықтан Денсаулық сақтау министрлігі осындай азаматтарға, әлеуметтік осал топ санатындағы адамдарға жергілікті атқарушы органдар есебінен МӘМС жүйесіндегі жарналарын төлеуді ұсынып отыр. Бұл өзгеріс Парламент шешіміне тікелей байланысты», дейді министр.
Жалпы, кейінгі 3 жылда маман тапшылығы 21 пайызға төмендеген. Президенттің биылғы тапсырмасына сәйкес мамандарды әлеуметтік қолдау жөніндегі заңға қол қойылған. Осының аясында аудан орталықтары мен ауылды жерлерге баратын ақ халаттыларға төменгі жалақының жекелеген көрсеткіші бойынша тиісті әлеуметтік бір реттік қосымша көмек беру жұмыстары атқарылып жатыр. Бұл бастама 19 сәуірден бастап күшіне енген. Осыған байланысты Жетісуда осы күнге дейін 27 дәрігер көмек алып үлгерген. Бұған облыстық бюджеттен қосымша 170 млн теңге қаражат қарастырылған.
«Сарыөзекте КТ аппаратымен жұмыс істейтін маман жоқ. Тіпті ауданда УЗИ-ге түсіретін дәрігердің жоқтығы білінеді. Одан бөлек терапевт, кардиолог, хирург таппайсыз. Бар болғанымен саны аз, халықтың барлығының қолы жете бермейді. Естуімізше, Қамысқала ауылында зейнетке шыққан медбике жұмыс істеп отыр. Алыстағы ауылға ешкім барғысы келмейді. Талдықорғанға барғаннан пайда жоқ, сондықтан Алматыға барып, ақылы ем аламыз», дейді Шоқан ауылының тұрғыны Айнагүл Мұнарбекова.
Айта кетейік, елді мекендерде қосымша көмек алып, 3 ай тұрақты қызмет атқарған жас дәрігер сол жерде 5 жыл жұмыс істеуге тиіс. Бүгінде оқу бітірген дәрігерлердің алғашқы жұмыс істейтін орнына жолдамамен баруы әлі де төмен. Сол себепті Денсаулық сақтау министрлігі бұл мәселеге қатысты тәртіпті қатаңдату іс-шараларын қабылдамақ. Мемлекет тарапынан берілетін гранттар мен қосымша көмек саны ұлғаяды.
Жетісу облысы
