Кеше Астанада VI Халықаралық тау-кен металлургия конгресі өз жұмысын бастады. Оған алыс-жақын 18 шетелден 650-ге тарта делегат қатысуда.
Конгреске Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Бақытжан Сағынтаев қатысып, сөз сөйледі. Б.Сағынтаев Қазақстанның тау-кен металлургия саласындағы бүгінгі ахуалына тоқталды. Бірінші вице-премьер еліміздің тау-кен металлургиялық өнеркәсібін дамытудың бірнеше басым бағыты Елбасының Қазақстанда бес институттық реформа үшін белгілеген «100 нақты қадамын» жүзеге асыруға сәйкес екендігін айтып өтті. «Қазақстандық металл брендтерiн дамытуға келетiн болсақ, бiз Қазақстан титанының әлемдiк сегменттегi үлесiн 11 пайыздан 20 пайызға дейiн арттыруды жоспарлап отырмыз», деді Б.Сағынтаев. Бұдан өзге, салада пайдалы қазбалар қорлары бойынша есептілік стандарттардың халықаралық жүйесін енгізу жоспарланған. Сондай-ақ, инвестиция тарту үшiн тау-кен саласында жер қойнауын пайдалану құқығын берудi жеңiлдету көзделуде. «Ол батыс Австралияның тәжiрибесiнен алынады. Онда «бiрiншi келдiң, бiрiншi алдың» деген қағида қолданылады. Ол үшiн «Жер қойнауы туралы» кодекс жасақталуда», деп атап өттi Б.Сағынтаев. Қазақстанның тау-кен кешенiн дамыту мақсатында осы салаға трансұлттық компанияларды тарту көзделген. Қазiрдiң өзiнде «Glencore», «Арселлор», «POSCA», «ЕуразХолдинг» сынды iрi компаниялар жұмыс iстеп жатыр. Осы бағыттағы жұмыс күшейтіле бермек.
Тау-кен саласы Қазақстан ІЖӨ-нiң үштен бiрiн құрайды. Шамамен 19 пайызын қамтамасыз етедi. Бұл салада 300 мыңға тарта адам жұмыс iстейдi. Металл нарығындағы бағалардың құлдырауына, экспорттық көрсеткiштер төмендегенiне және валюталардың ауытқуына қарамастан, Қазақстан тау-кен кешенiнiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн сақтап қалатын шараларды қолға алуда. Бiзде 2010-2014 жылдарға арналған үдемелi индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы бар. Оның арқасында тау-кен саласында 2,5 млрд. долларға жаңадан 60 кәсiпорын iске қосылды. Шамамен 16 мың жаңа жұмыс орны құрылды. Ал 2015 жылы тау-кен саласында 6 жоба iске қосылмақ. Б.Сағынтаевтың сөзiне қарағанда, тау-кен саласын дамытуға арналған шаралар әрі қарай да жалғаса бермек. Экономиканы әртараптандыру мақсатында мемлекет 2015-2019 жылдарға арналған үдемелi индустриялық-инновациялық даму бағдарламасын қабылдады.
Онда қара металға басымдық берілген. Ең басты мәселе, қолда бар кәсiпорындардың қуатын арттыру, жаңа өндiрiстердi ашу, еңбек өнiмдiлiгiн көбейту, инфрақұрылымды қамтамасыз ету, инвестициялық жобаларға қажеттi инфрақұрылымдарды дамыту, экспорт пен iшкi нарықтағы сұранысты арттыру. Ол үшiн бiз әрдайым инвестициялық тартымдылықты күшейтудi жалғастырып келемiз. Инвесторларды тарту үшiн заң жағынан ынталандыру шаралары жасалды. Инвестициялық шарттар жеңiлдетiлдi, инвестициялық жеңiлдiктер қарастырылды.
«Қолға алынған шаралардың арқасында биылғы жылы 5 айдың iшiнде былтырғы жылдың сәйкес кезеңiмен салыстырғанда, металл қазбасы 63 пайызға, металлургиялық өнiмдердi шығару көлемi 15,6 пайызға артты», деп атап өттi бiрiншi вице-премьер.
Өткен жылдың қорытындыларына сүйенсек, өнеркәсіптік өндірістің жалпы құрылымындағы тау-кен металлургия кешені саласының үлесі 18 пайызды құрады. 2014 жылғы қаңтар-желтоқсан айлары аралығында қолданыстағы бағалар жағдайында металл кендерін өндіру көлемі 882,3 млрд. теңгені құраған, мұндағы темір кенін өндіру көлемі – 223,3 млрд. теңге. Түрлі-түсті металл кендерін өндіру көлемі – 658,9 млрд. теңге, металлургия өнеркәсібіндегі өндіру көлемі 1 915,2 млрд. теңге болып отыр.
Индустрияландыру картасының жобалары шеңберінде бұрын Қазақстанда өндіріліп көрмеген өндірістер игерілді. Бұл ретте «Қазэнергокабель» АҚ-тағы алюминийлі созба сым, «Қазтерм» ЖШС-дегі болаттан жасалған панельдік радиаторлар, «SARECO» БК» ЖШС-дегі жерде сирек кездесетін металдардың ұжымдық концентраты, «Өскемен титан-магний комбинаты» АҚ-тағы титан құймалары мен слябтары, «KSP Steel» ЖШС-дегі жіксіз құбырларды мысалға келтіре аламыз. Аталған жобалар базалық металдарға шығу және балқыту деңгейі одан да жоғары өнімдерін өндіру бойынша міндеттерді іске асыру көрсеткіштері болып табылады.
Конгрестің кешегі күнгі жұмысына Инвестициялар және даму вице-министрі Альберт Рау, Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің төрағасы Базарбай Нұрабаев, сондай-ақ, ұлттық компаниялардың, ірі тау-кен металлургия, сервистік компаниялар мен халықаралық агенттіктердің басшылары, Австралия, Ауғанстан, Ұлыбритания, Канада, Қытай, Қырғызстан, Түркия, Франциядан келген ғылым және бизнес мамандары да қатысып баяндама жасады.
Инвестициялар және даму министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің төрағасы Базарбай Нұрабаев сессияда сөйлеген сөзінде барлау құқығын алуға жеңілдетілген әдісті енгізу Қазақстанда шағын юниорлық компаниялар нарығын дамытуға ықпал ететінін атап өтті. Сонымен бірге, аталған тәртіп индустриялық-инновациялық қызмет субъектілеріне де тарайды. Олар жер қойнауындағы кенге Қазақстанда жаңа технологияларды алмастыруға ниетті. Барлау құқығын алуға жеңілдетілген әдіс инвесторлар үшін келесі басымдықтарды қамтиды. Олар: барлау шараларына жылдам қол жеткізу; юниорлық компаниялардың бәсекелес нарығының пайда болуы; инжинирингтік және сервистік қызмет нарығының еселеп артуы. Атап айтқанда, жер қойнауын пайдалану саласында заңнаманың негізгі өзгерісі жер қойнауы туралы кодексте қамтылуда. Айта кетейік, конгрестің кешегі сессияларында «Жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы» кодекс тұжырымдамасының жобасы кеңінен сөз болды. Оған енгізілетін ұсыныстар пысықталып, талқыланды. Себебі Қазақстанда барлау шараларына жеңілдетілген құқықты беру тәртібі Австралия тәжірибесі бойынша іске асырылмақ. Ал австралиялық әдіске толығымен көшу «Жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы» кодекс тұжырымдамасының жобасы қабылданғаннан кейін мүмкін болмақ.
Екі күнге жоспарланған шарада геологтар, кеншілер мен металлургтер тау-кен металлургия кешенінің өнеркәсіптік саясатын, оның ішінде, Қазақстанның геологиялық барлау жұмыстарына инвестиция тарту, тау-кен металлургия кешенінің шикізат базасын дамыту, Қазақстанның өнеркәсіптік әлеуетін кеңейту, көмір өнеркәсібін, алтын өндіру саласын дамыту мәселелерін талқылап жатыр. Сондай-ақ, осы конгресс аясында «Astana Mining & Metallurgy 2015» көрмесі ұйымдастырылды.
Металлургтердің биылғы конгресінің бас тақырыбы «ТМК өнеркәсіптік саясаты: Инвестициялар, Жаңғырту, Өндіріс» деп аталды. Конгрестің ұйымдастырушылары Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі, Iteca қазақстандық көрме компаниясы және оның халықаралық серіктесі – ITE Group Plc (Ұлыбритания). Биылғы жылдың бір ерекшелігі конгресс аясында алғашқы рет B2B және G2B пішімінде бизнес-кездесулер ұйымдастырылмақ. Ол конгрестің екінші күніне, яғни 18 маусымға жоспарланған. Бұл тау-кен және металлургия саласының көшбасшылары болып саналатын «Қазмырыш», «KAZ Minerals», «Қазақмыс», «Еуразиялық Топ», «Тау-Кен Самұрық», «Қазгеология» компанияларымен тиімді жеке келіссөз жүргізудің бірегей мүмкіндігі дейді ұйымдастырушылар.
Форумның пленарлық сессияларында «Қазақстан Республикасының көмір өнеркәсібінің даму келешегі», «Алтын өндіру саласын дамыту, аффинаждық кәсіпорындарға жаңа технологияларды енгізу, сондай-ақ, құрамына асыл металдар кіретін қазақстандық шикізатты қайта өңдеуге күш салу», «Энергия тиімділігі – тау-кен өндіру және металлургия саласының даму факторы», «Тау-кен металлургия кешені үшін кадрлар» деген тақырыптарды қамтып, мамандар өзара пікір алмасты.
Динара БІТІКОВА,
«Егемен Қазақстан».
Суреттерді түсірген
Орынбай БАЛМҰРАТ,
«Егемен Қазақстан».
