
Коллаждарды жасаған – Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Өңірлік АИТВ инфекциясының алдын алу орталығының директоры Айгүл Құдаманованың мәліметінше, содан бері 617 адамнан АИТВ инфекциясы анықталыпты. Қазір орталықтың диспансерлік есебінде 430 адам тұр. Өткен жылы бұл дертті жұқтырған 75 адам тіркеуге алынған. Оның ішінде 15–19 жасқа дейінгі 1 адам (1,3% ), 20–29 жастағы 12 адам (16,0%), 30–39 жастағы 39 (52,0%) бар. Сондай-ақ 17 адамның (22,7%) жасы 40–49-дың аралығын құрап отыр. Бұл дертті 50–59 жастағы буыннан 6 адам (8,0%) жұқтырып алған. АИТВ жұқтырған 6 жүкті әйел болған. Оның төртеуі босанып, екі әйел жүктілікті үзіпті. Перинаталдық байланыстағы 11 бала дәрігерлердің бақылауына алынған.
«Бұл инфекция әлемнің барлық дерлік елінде тіркелген. Сол себептен, аталған дерт барша адамзатты толғандырып отыр. Осыған байланысты инфекциямен күрестің бүкіләлемдік күні белгіленген. Бірақ бұл – жетістіктерді ғана атап өтетін емес, қоғамды осы дертпен күресті жетілдіруге шақыратын күн. Орталықтың дәрігерлері атаулы күні ғана емес, жыл бойы АИТВ инфекциясының зардабын, оны жұқтырудың жолдары, жалпы сақтық шаралары туралы ұдайы айтып келеді», дейді А.Құдаманова.
Өткен жылы Атырау қаласындағы бірнеше оқу орнында кездесулер, адам көп баратын ойын-сауық кешендерінде акциялар өткізілді. Сауда-ойын-сауық кешеніндегі кең көлемді акцияға үкіметтік емес ұйым өкілдері, жастар, студенттер, өзге де тұрғындар қатысты. Мұндай іс-шараның мақсаты – тұрғындарға АИТВ инфекциясының алдын алу, әр адамның құқы мен қадір-қасиетін құрметтеудің маңыздылығын жеткізу, саламатты өмір салтын ұстануды насихаттау. Атыраулықтарға, оның ішінде студенттер мен ерікті тұрғындарға АИТВ инфекциясына тексерілуге тегін экспресс-тестіден өту мүмкіндігі берілді.
«Осы кезге дейін аталған инфекцияны жұқтырудың негізгі үш жолы анықталып отыр. Біріншіден, АИТВ жыныстық жолмен таралады. Екіншіден, қан арқылы жұғады. Үшіншісі – инфекциямен ауырған анадан балаға берілуі. Сондықтан әлі оң-солын танып үлгермеген жастарды алғашқы екі жолдан қорғау мақсатында түсінік жұмыстарын жиі жүргіземіз. Инфекцияны жұқтырмаудың басты жолы әр адам жеке гигиеналық құралдарды қолдану кезінде мұқият болған абзал. Мәселен, тіс щеткасын, қырынуға арналған құрылғыларды өзге адамдарға пайдалануға бермеген жөн. Әсіресе сұлулық салондарына барғанда, мәселен, әйелдер маникюр, педикюр, тату жасайтын құралдардың тазалығына көз жеткізуі қажет. Мемлекеттің басты байлығы – адам. Демек дені сау адамның ғана ел қазынасы, ұлт болашағы, қазақтың генофонды екенін есте ұстау керек», деп мәлімдеді А.Құдаманова.
Орталық директорының пікірінше, қазір Атырау облысында АИТВ-мен өмір сүретіндерді қолдауға барлық жағдай жасалып отыр. Бұл құрылым 1990 жылы облыстық қан орталығының зертханалық бөлімшесі ретінде ғана жұмысын бастаған. 2014 жылы салынған жаңа ғимаратта келушілердің қызметтің бірнеше түрін алуына толық мүмкіндік бар. Қазір орталықта психологиялық-әлеуметтік кеңес беру, достық кабинеттері, қан алу бөлмесі, сенім бекеті, дигностикалық зертхана, профилактикалық, эпидемиологиялық, емдеу-алдын алу бөлімдері жұмыс істейді.
Кейінгі жылдары психологиялық-әлеуметтік кеңес кабинетінде электронды кезек жүйесі енгізілген. АИТВ инфекциясын жұқтырғандар АРВ препаратымен толық қамтылған. Орталықта туберкулездің, оппортунистикалық аурулардың алдын алу емдері жүргізіледі. Инфекционист, фтизиатр, педиатр, гинеколог, дерматовенеролог, нарколог, психолог, провизор мамандары медициналық қызмет көрсетеді.
Инфекцияны анықтау, емдеу жұмысын жүргізетін орталық дәрігерлерінің пікірінше, АИТВ-ның таралу қаупін тоқтатудың түрлі жолы бар. Соның бірі – байланысқа дейінгі алдын алу. Қазірде орталықта тұрғындарды АИТВ-ға тексеру, емдеу, диспансерлік-динамикалық бақылау, инфекция жұқтырғандар мен тәуекел санатындағы топтарға қажетті зертханалық талдаулар толығымен тегін жүргізіледі. Мәселен, өткен жылы орталықтың заманауи зертханасында 116 513 адамның қанына тегін сараптама жасалыпты.
«Әлем дәрігерлерінің алдында Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының 95-95-95 стратегиясы бойынша АИТВ індетінің таралуын 2030 жылға дейін тоқтату мақсаты тұр. Бұл – біріншіден, вирус жұқтырғандардың 95 пайызын табу. Екіншіден, жұқтырушылардың 95 пайызына ем жүргізу, үшіншіден, науқастардың 95 пайызында вирус мөлшерін азайту қажет. Атырау облысында бұл көрсеткіштер сәйкесінше 71%, 96%, 91% . Өңір бұл көрсеткіштерді орындау жөнінен республикалық деңгейде алдыңғы қатарда», деді орталық директоры.
ХХ ғасырда АИТВ инфекциясы емделмеген жағдайда ЖИТС сатысына ұласып, дүние жүзінде көптеген жанға қасірет әкелгені белгілі. Кейінгі жылдары заманауи медициналық құрылғылар дертті уақытында анықтауға жол ашып отыр. Үздіксіз ем алу науқастың өміріне төнген қауіпті сейілтеді. Сол себептен, білікті дәрігерлер белгілеген емді ұдайы қабылдау қажет. Бұл – науқастардың сапалы әрі ұзақ өмір сүруінің кепілі.
«Ең бастысы – АИТВ инфекциясымен өмір сүретін адамдарға толерантты көзқарас қалыптастыру. Инфекцияны жұқтырмау үшін саламатты өмір салтын ұстануды кеңінен насихаттаудың маңызы зор. Жалпы, АИТВ инфекциясының таралуы адамдардың мінез-құлқына тікелей байланысты өрбиді. Әр адам жеке қорғаныс құралдарын пайдалануы керек. «Есірткіге жол жоқ» деген көзқарасты ұстануы қажет. Болашақта АИТВ инфекциясын жұқтырған адамдармен кездесуіміз мүмкін. Олар – туған бауырларың, дос-жарандарың болуы ғажап емес. Бетін әрі қылсын, сондай кезде оларды шеттетпей, қолдауға тиіспіз. Ал стигма мен кемсітушілік – АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың өміріне қауіп төндіру, адам құқығына қол сұғу», деді А.Құдаманова.
АИТВ – алдын алуды, алғашқы сатысында-ақ қарқынды емделу жұмыстарын жүргізуді қажет ететін инфекция. Онымен ауыратын адамдардың күнделікті ем алудың нәтижесінде толыққанды өмір сүріп, дүниеге дені сау ұрпақ әкелуіне мүмкіндігі бар. Сондықтан орталық мамандарының мақсаты – АИТВ таралуының алдын алу, науқастарды уақтылы анықтап, әрі қарай қоғамнан шеттетілмей өмір сүруіне жағдай жасау.
Атырау облысы