Суретті түсірген – Ерлан ОМАР, «EQ»
Еңбек нарығындағы ахуалға назар аударсақ, жұмыс іздеп жүрген жастар аз емес, жұмысшыға зәру өнеркәсіптер де баршылық. Қиыны, жұмыс іздеп жүрген жастардың көбінде еңбек өтілі бола бермейді. Шағын компаниялардың ұсынатын аз жалақысына көпшіліктің барғысы жоқ. Ірі кәсіпорындар тәуір жалақы төлеген соң, бірден білікті маманға көз сүзеді. Еңбек нарығында жұмыстың ауыр-жеңілін талғамайтын құрыш білектілер ше? Олардың жұмысқа ынта-жігері, қабілеті болғанымен, ресми түрде жұмысқа кіру үшін біліктілігін растайтын құжат таппай қипақтайды.
Жұмыс берушілердің көбі жұмысшы мамандығын жаңа оқып бітірген оқыған, тәжірибесі болмаса да дипломы бар түлектерден еңбек өтілін талап етеді. Осындай қарама-қайшылықтың салдары білсем, көрсем, үйренсем, еңбектенсем деген ынталы жастарды тұйыққа тірейді.
Осы олқылықтың орнын толтыру мақсатында мемлекет жұмысшы мен жұмыс берушінің ортасында дәнекер болатын «Enbek.kz» электронды еңбек биржасын әзірледі. Бүгінде платформаның қате-кем тұстары толығып, ел үкіметінің қолдауымен еңбек өтілі, біліктілігі жоқ жастарға арналған бағдарламаның небір түрі пайда болды.
Әуелі порталда кәсіптік бағдардан өтіп, қай салаға қабілет-қарымың жететінін білу қиын емес. Одан соң дағдыларды дамытатын онлайн курстарды оқуға болады. Жұмыспен қамту жөніндегі қызметтер де қолжетімді. Статистикаға үңілсек, осы мүмкіндікті тиімді пайдаланып жатқан отандастарымыз көп. Мысалы, былтыр жыл қорытындысы бойынша жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына 683,7 мың адам қатысып, 546,9 мың адам жұмыспен қамтылса, 358,8 мың адам тұрақты жұмысқа орналасқан. Субсидияланатын жұмыс орындарына 188,2 мың адам барған. Оның ішінде әлеуметтік жұмыс орындарына 15,5 мың адам, Жастар практикасына 33,3 мың адам, қоғамдық жұмыстарға 110 мың адам тартылған. «Алғашқы жұмыс орны» жобасы арқылы 9,6 мың адам, «Ұрпақтар келісімшарты» жобасымен 420 адам, «Күміс жас» жобасы аясында 19,2 мың адам жұмыспен қамтылған.
Жұмысқа ынта-жігері болғанымен, дағдысы жоқ азаматтарға да мүмкіндік қарастырылған. Мысалы, былтыр еңбек нарығында сұранысқа ие дағдыларға онлайн оқытумен 57,7 мың жұмыссыз қамтылған. Оның ішінде 52,4 мыңы оқуды аяқтаған. Осыған қоса, «Бастау Бизнес» жобасы арқылы кәсіпкерлік негіздеріне оқытумен 60,3 мың адам қамтылған. 37,8 мың адам оқуды аяқтап, қолына сертификатын алған. Қызмет саласын таңдау мақсатында 214,9 мың адам әлеуметтік кәсіптік бағдарлаудан өтті. Сол секілді жаңа бизнес-бастамаларды іске асыруға ықпал ету мақсатында былтыр халықтың әлеуметтік осал санаттарына 400 АЕК дейінгі мөлшерде, яғни 1 476 800 теңге көлемінде 8 941 грант берілген.
Жуырда «Career Enbek» сайтында жұмыссыз азаматтардан кәсіптік біліктілігін тану үшін ваучерлер алуға өтінім қабылдау басталды. Бұл бастама азаматтарды жұмыспен қамтуға жәрдемдесуге, кәсіби дамуын қолдауға, олардың еңбек нарығындағы бәсекеге қабілетін арттыруға бағытталған. Түскен өтінімдерді өңдеуден бөлек, консультациялық қолдау жұмыстарын еңбек мобильділігі орталықтары үйлестіреді. Мұнда бір реттік ваучер – кәсіби біліктілікті тану рәсімінен өтуге, азаматтың тиісті дағдылары мен тәжірибесінің болуын растауға мүмкіндік береді. Яғни осы арқылы жұмыссыз азаматтар дағдысын, біліктілігін қағаз жүзінде де растай алады. Ваучерлерді кәсіптік біліктілікті тану орталықтары қабылдайды. Жұмыссыз тұлғалар мұндай рәсімдердің барлығынан тегін өтеді. Есесіне, кейін жұмысқа орналасуы жеңілдейді. Ваучер алу үшін бірінші кезекте азаматтың ресми «Жұмыссыз» мәртебесі болуы шарт. Содан соң «Career Enbek» платформасында тіркеліп, жеке кабинет арқылы онлайн өтініш берсе жеткілікті. Құлаққағыс ретінде айтар болсақ, осы мүмкіндікті пайдаланғысы келетін ел азаматтарынан өтінімдер биыл 15 қазанға дейін қабылданады.
Былтыр «Skills Enbek» платформасында 108 мыңға жуық азамат оқыпты. Оның ішінде 52,4 мыңға жуық жұмыссыз азамат «Skills Enbek» кәсіптік оқыту платформасында курстардан өткені туралы сертификат алған. Мұнда барлығы 498,7 мың адам тіркелсе, оның 135 мыңы былтыр тіркелген. «Skills Enbek» іске қосылған сәттен бастап күні бүгінге дейін авторлар түрлі бағытта 849 курс жариялаған. Оқудан өткен азаматтардың қатарын Ақтөбе, Қызылорда, Түркістан облыстары мен Шымкент қаласының жастары бастап тұр. Ең танымал курстардың қатарында «Қонақ үйде сату бөлімін құру», «Пішу және тігу», «Сатушы», «Әлеуметтік жұмысқа кіріспе», «Кассир» тұр. Ұтымдысы, платформа үш тілде қолжетімді. Мұнда жұмыссыздардың, ісін жаңа бастаған кәсіпкерлердің, әлеуметтік қызметкерлердің, мүгедектігі бар адамдарды алып жүретін жеке көмекшілердің біліктілігін арттыруға жағдай жасалған. Сондай-ақ жуырда сертификатты жүктеу кезінде оған жаңа міндеттер қосылған. Бұдан былай дағдылар бойынша оқыған азаматқа электронды еңбек биржасы арқылы жұмыс ұсынылады.
Былтыр «Бастау Бизнес» жобасы шеңберінде кәсіпкерлік негіздері бойынша 35,3 мың адам оқуды аяқтап, біліктілігін растайтын сертификат алса, оның ішінде 39,8%-ы жастар екен. Жеке кәсіп ашып, жұмысын дөңгелетуді жоспарлап жүрген ел азаматтарына осы курс қажетті базалық білім мен дағдылар үйренуге көмектеседі. Сол секілді былтыр «Күміс жас» жобасы аясында 50 жастан асқан азаматтар ауыл шаруашылығы, қаржы, білім беру, әлеуметтік қызмет көрсету, маркетинг және туризм, ақпараттық технологиялар бағыттары бойынша тегін курстардан өткен. Жобаға 27 мыңнан астам қатысушы тіркелсе, оның 23,4 мыңы оқуын сәтті аяқтаған.
Жалпы, еңбек өтілі жоқ азаматтардың жұмыс табуына мүмкіндік жеткілікті. Бір ғана электронды еңбек биржасының өзінде қай салаға қызығатыныңды біліп, дағдыны жетілдіретін онлайн оқудан өткен соң, бос жұмыс орындарын қарастыра аласың. Шағын кәсіп ашуды көздеген жастарға гранттар бар. Айта берсек, жұмыссыз жүрген жастарға платформадан тыс та жеңілдіктер қарастырылған. Сондықтан бір бағдарламаға ілікпей қалған жас, жасымай, екінші, үшінші мүмкіндіктің бірін тиімді пайдаланса әбден болады.
