Кездесуге Орталық сайлау комиссиясының мүшелері, сондай-ақ ОСК жанындағы Сараптамалық кеңестің, Мүгедектігі бар адамдардың сайлау құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі жұмыс тобының, Жас сайлаушылар клубының өкілдері мен Астана қаласы мен аудандарының аумақтық сайлау комиссияларының мүшелері, сондай-ақ қалалық мәслихат депутаттары қатысты.
Н.Әбдіров жастарға Орталық сайлау комиссиясының стратегиялық дамуы туралы айтып берді. Комиссияның негізгі құндылықтары – азамат, әділдік, демократия, сенім, ал қағидаттары – заңның үстемдігі, тәуелсіздік, ашықтық, инклюзивтілік, алқалылық, кәсібилік. ОСК төрағасы жас сайлаушыларға ОСК бастамасымен сайлау тақырыбында үш тілде жарық көрген ғылыми басылымдарды және екі тілде жарияланған «ҚР сайлау туралы» Конституциялық заңға түсініктемені таныстырды.
«2022 жылғы референдум алдында мен еліміздің барлық өңірінде халықпен 70-тен аса кездесу өткіздім. Азаматтардың басты сұрағы партияны ғана емес, нақты тұлғаларды да сайлауға мүмкіндік беретін мажоритарлық жүйені қайтару болды. Конституциялық реформаның нәтижесінде аралас сайлау жүйесі енгізілді: Мәжіліс депутаттарының 70%-ы партиялық тізімдер бойынша, 30%-ы бірмандаттық округтер бойынша сайланады. Облыстар мен республикалық маңызы бар қалалардың мәслихаттарында арақатынас 50/50 құрайды. Ал аудандық мәслихаттардың депутаттары тек бірмандаттық округтер бойынша сайланады. Осылайша, елдің депутаттық корпусының 90%-дан астамы – халық тікелей сайлаған нақты тұлғалар», деп атап өтті Н.Әбдіров.
Ол елдегі реформалардың нәтижесінде, қазір әкімдердің 90%-дан астамын (шамамен 2 500 әкім) халық тікелей сайлайтынын атап өтті. Үдеріс 2021 жылы басталды. Осы уақытқа дейін ауылдардың, ауылдық округтердің, кенттер мен аудандық маңызы бар қалалар әкімдерінің 94%-ы сайланды. Қалған 6%-ы осы жылы сайланады.
Кездесу интерактивті сұрақ-жауап сессиясымен жалғасты. Онда студенттер өзекті сұрақтар қойып, ортаға ой-пікірін салды. Мәселен, ОСК жанындағы Жас сайлаушылар клубының мүшесі Әмірлан Нұрғазин әдістемелік ұсынымдар ретінде әкімнің жұмысы туралы нұсқаулар жинағын жасауды ұсынды. Қазақстан студенттері альянсының төрағасы Ұлан Нәукен студенттік өзін-өзі басқару ұйымдарында сайлауды енгізу жоспарын жариялап, Орталық сайлау комиссиясынан әдістемелік қолдау сұрады. Заң факультетінің студенті Серікбай Қуаныш былтырғы сайлаудың қорытындысы мен келешегі туралы айтуды өтінді. Экономика факультетінің студенті Мұхтар Аслан электронды дауыс беру мүмкіндігі туралы білгісі келді.
ОСК басшысы талқылауға белсене қатысқан жастарға Орталық сайлау комиссиясының 30 жылдығына орай шығарылған басылымдардың даналарын табыс етті. Кездесу барысында 400-ден аса жас қатысқан сайлау мәселелері бойынша дәстүрлі онлайн сауалнамаға үлкен қызығушылық туды. Сауалнама нәтижелері көрсеткендей, респонденттердің 52,9%-ы сайлау мен референдумға дауыс беру азаматтық борышы деп санайды. Респонденттердің 44,4%-ы сотпен әрекетке қабілетсіз деп танылған азаматтар сайлауда және референдумда дауыс бермеуі керек, ал 47,3%-ы қылмыс жасағаны үшін сотталған азаматтардың дауыс беруге құқығы жоқ екенін атап өтті.
Жастардың басым көпшілігі (89,9%) президенттікке кандидатқа қазақ тілін білуі бойынша лингвистикалық емтихан тапсыруы керек деп санайды. Сауалнамаға қатысқандардың 72,5%-ы президенттікке кандидаттарға елде, ал Парламент Мәжілісінің депутаттығына сайлау округінде тұру мерзімі бойынша қойылатын қазіргі кездегі талаптарды қолдайды. Қатысушылардың жартысына жуығы (45,4%) толтырылған бюллетеньмен суретке түсіруге (селфи) тыйым салуды енгізу қажет деп санайды, 39,9%-ы сайлау мен референдумдарда заң бұзушылықтар мен манипуляциялар себебінен интернет арқылы дауыс бермейтінін айтты.
Дүниежүзілік сайлау күні аясында елімізде 82 мыңнан аса адамды қамтыған 1 900-ден аса пікірталас және интерактивті іс-шаралар өтті. Іс-шаралардың басты мақсаты – жастардың құқықтық және сайлау мәдениетін арттыру, сайлауға жауапкершілікпен қарауды және сайлау институтына деген сенімді қалыптастыру.
