Жыл аясында мерейтой республика көлемінде жоғары деңгейде атап өтіледі. Оның аясында имидждік өнімдер шығару, республикалық ғылыми-танымдық конференция мен аламан айтыс өткізу, «Қызылорда – Алаштың жүрегінде» кітабын шығару ойластырылыпты. Астана болған Ақмешітте еңбек еткен талай ұлт зиялыларының тұрған үйлеріне, солардың орнына бой көтерген ғимараттарда ескерткіш тақта тұр. Жүзжылдық аясында Алаш қайраткерлері мекен еткен орындарды да осылайша ерекшелендіру жоспарланып отыр. Жүзжылдық қарсаңында құрылған жұмысшы топтың отырысында айтылған басқа да ұсыныстар қолдау табады.
Қызылорданың астана болған кезеңіне қатысты мұрағаттың дені бұрынғы Қазақ Орталық Атқару комитеті ғимаратының сызбасы негізінде салынған Қызылорда қаласының тарихы музейінде сақталып тұр. Жеті жыл бұрын Қызылорда қаласының 200 жылдық мерейтойы қарсаңында қаланың сол жағалауынан ашылған музей қорында қазір 1186 экспонат бар. «Алаш партиясының құрылуы және Ақмешіт-Перовск қаласының тарихы», «Қызылорда – ел астанасы», «Қызылорда қаласы тәуелсіздік жылдарында» атты залдардағы құжаттар екі ғасырдан астам тарихы бар қаланың өткенінен сыр шертеді.
Республика орталығы болған кезеңді қамтитын бөлімде ерекше мәнерде жасалған шам мен ескі сөре, трубалы патефон көзге бірден түседі. Көне қоңыр үстел басында балауыздан жасалған қызметкер мүсіні шешімді бір құжатқа қол қою үшін алдындағы қағаздарға төне түсіп отыр.
Қабырғадағы құжаттар арасынан 1925 жылдың 16 ақпанында қабылданған астананы Орынбордан Ақмешітке көшіру жұмыстары жөніндегі мәжіліс хаттамасының көшірмесін көрдік. Орталықты Ақмешіт қаласына көшіру мүмкіндігін жан-жақты зерттеу, лайықты жабдықтау жөніндегі комиссия төрағасы Аспандияр Кенжин осы жылдың 10 наурызында дайындық жұмыстарының қорытындысын орталыққа баяндау үшін Орынбор қаласына сапарлауына байланысты орнына комиссия мүшесі М.Тынышбаевты қалдыратынын, оған басталған жұмысты әрі жалғастыру, ғимараттарды жөндеу мен дайындауға байланысты қаржыларды жұмсау құқы берілгенін атап көрсетіп, барлық партия, кеңес, кәсіподақ ұйымдары басшыларын бірлескен жұмыстарды жүзеге асыруға ықпал етуге міндеттеген бұйрығы сол кезеңдегі қаладағы қарбаласты көз алдыңызға әкелетіндей.
Сол жылдың 13 сәуірінде комиссия төрағасы А.Кенжин қалалық атқару комитетінің төрағасы Рүстемовке жазған хатында Үкімет мүшелері мінген пойыз сәуірдің он бесінші күні түстен кейін Ақмешітке жететінін, соған байланысты дайындық шараларын пысықтап, ол жайлы комиссияны хабардар етуін сұрайды. Бесінші бүкілқазақ съезінде қабылданған қазақтың тарихи атауын қайтару мен Қазақ кеңес социалистік республикасының орталығы Ақмешіт қаласын «Қызылорда» деп өзгерту жөніндегі құжат көшірмесі де музейде тұр. Бұл атауды ойлап тапқан кезіндегі саясат лебімен есімі түгілі елге жасаған еңбегі де айтылмай келген Алаштың ардағы Қоңырқожа Қожықов болған деседі. Музейдегі үлкен портретте ел ордасының Ақмешітке көшіп келген сәтіне жиналған жұрт қуанышы бейнеленіпті.
Қала тарихын зерттеп, көптеген мұраларды жинақтап, оларды ғылыми негізде жүйелеу бағытында біршама іс тындырған музей бастамасымен 100 жылдық аясында дөңгелек үстелдер, тарихшылармен кездесу жоспарланып отыр.
Қызылорда
